Startpagina Tuin

Een boom voor elke tuin: leibomen

Bomen zijn het beste wapen in de strijd tegen de klimaatsverandering. Niet alleen zetten ze door fotosynthese koolstofdioxide om in zuurstof maar door de verdamping van grondwater werken ze bovendien ook als een natuurlijke airco die de omgevingstemperatuur op warme dagen doet dalen. Als extra troef werd wetenschappelijk bewezen dat groen in de nabijheid van de leefomgeving zorgt voor een betere gezondheid en een gevoel van welbehagen.

Leestijd : 4 min

Leibomen zijn dan wel niet zo imposant als volgroeide bomen maar dragen op hun bescheiden wijze wel alle bovenstaande positieve eigenschappen in zich. Leibomen zijn helemaal niet nieuw. Reeds eeuwen werden (en worden) fruitbomen om functionele redenen zoals meer opbrengst op een kleinere oppervlakte, aanplant tegen een zuidermuur en om het siereffect in welbepaalde vormen gesnoeid en opgekweekt als leiboom. Ook rond boerderijen werden vroeger soms leibomen aangeplant als windbreker en om de melkkamer koel te houden. Door het arbeidsintensieve onderhoud verdwenen ze echter geleidelijk uit het landschap. Maar nu worden ze opnieuw volop toegepast. Er zijn heel veel geschikte soorten met elk hun specifieke eigenschappen en onderhoudseisen, gaande van coniferen over bladhoudende gewassen tot bladverliezende loofbomen. We kunnen ze natuurlijk ook zelf opkweken en vormen. Voor de liefhebbers geven we hier alvast enkele tips.

Schermen of etages?

Etages: een leiboom met etages is een boom waarvan slechts enkele takken horizontaal worden geleid. Hierdoor ontstaan er verschillende niveaus of etages. Wanneer men zelf leibomen opkweekt, kan men de afstand tussen de verschillende etages en de afstand ertussen zelf bepalen. Hoe kleiner de afstand tussen de verschillende etages, hoe vlugger de leihaag in het voorjaar (na de snoei) zal dichtgroeien. Een veel gebruikte tussenafstand is 40 à 50 cm. De hoogte waarop het eerste niveau komt, is afhankelijk van de groeikracht van de gebruikte planten. Zo kan men bij halfstambomen of struiken (vb. fruitbomen) de eerste etage al net boven de grond leiden. Meer courante stamhoogten zijn 180 cm tot 250 cm.

Etages worden 1 maal per jaar gesnoeid met de snoeischaar. In de rustperiode, het vroege voorjaar is hiervoor het meest geschikt, worden alle zijscheuten tot net boven de horizontale leitakken teruggesnoeid. Men laat hierbij stompjes van ongeveer 2 cm staan, door de sterke snoei zullen de slapende ogen van deze stompjes uitlopen en nieuwe scheuten vormen.

Schermen: dit zijn leibomen die onderhouden worden als een haag. Ze worden jaarlijks 1 of meerdere keren gesnoeid, net als een haag. Het grote verschil met een gewone haag is dat de planten veel verder (afhankelijk van de soort 2 tot 4 m) van elkaar worden geplant. Het is dus nodig om in de beginjaren, net zoals bij de gewone leibomen, de planten op te kweken op een frame of geraamte. Op die manier kunnen een aantal gesteltakken gekweekt worden die de grote afstand tussen 2 bomen kunnen overbruggen. De twijgen die op deze gesteltakken groeien, worden in de winterperiode echter niet weggesnoeid, maar tijdens het groeiseizoen geschoren zoals bij een gewone haag het geval is.

Niet iedere boom is geschikt voor opkweek tot etage- of scherm-leiboom. Hieronder een overzicht van de meest courante soorten.

Geschikte soorten

Lindebomen: deze worden reeds eeuwen gebruikt als leibomen. Door hun groeiwijze zijn ze voornamelijk geschikt voor etagesnoei. Kenmerkend voor lindebomen is dat ze zeer goed snoei verdragen en dat ze veel en gemakkelijk zijtakken vormen, waardoor elk jaar opnieuw een dicht scherm ontstaat. Linden zijn sterke groeiers en mogen als leiboom op 3 tot 5 meter van elkaar geplant worden. Vanwege zijn mooi getinte rode knoppen en twijgen in het voorjaar is de Koningslinde (Tilia vulgaris “Pallida”) een ideale soort. Op droge gronden is de Kleinbladige linde (Tilia cordata) een betere keuze.

Plataan (Platanus acerifolia): deze boom heeft in de loop der jaren bewezen een ideale leiboom te zijn voor snoei in etages. Door zijn sterke groeikracht is hij vooral geschikt voor hogere leivormen. Zijn afbladderende stam geeft hem ook in de winter een sierlijk uitzicht. Dankzij de grote bladeren, zijn snelle groei en zijn late bladval zorgt hij de ganse zomer voor een mooi dicht scherm. Bovendien is het een gezonde boom die het op alle gronden goed doet. Plantafstand van 3 tot 5 meter.

Amberboom (Liquidambar styraciflua): deze matige groeier met zijn prachtige herfstverkleuring is geschikt voor het vormen van lage schermen (eens gevormd volstaat 1 scheerbeurt per jaar) tot maximaal 4 meter hoog. Groeit op alle gronden, behalve te droge bodems. Door zijn diep ingesneden blad laat deze boom het licht gedeeltelijk door, wat zorgt voor een mooie lichtinval. Plantafstand 3 tot 4 meter.

Haagbeuk (Carpinus betulus): deze sterke haagplant is ideaal voor het vormen van een haag op stam. Dit is één van onze sterkste, inheemse bomen die zeer goed aangepast is aan ons klimaat en onze bodemtypes. Geeft een heel fijne vertakking en houdt tot heel lang in het voorjaar zijn verdorde bladeren, wat hem ook in de winter aantrekkelijk maakt. Plantafstand 3 tot 4 meter.

Glansmispel (Photinia fraseri ”Red Robin) is een vrij traag groeiende, wintergroen blijvende struik, die geschikt is voor het vormen van een schermvormige leihaag en die een dicht en vol scherm ontwikkelt. Tijdens de wintermaanden zijn de bladeren donkergroen, in het voorjaar loopt deze plant uit met felrode twijgen, waardoor het scherm een dieprode kleur krijgt. In juni ontspruiten witte bloemen, waardoor het scherm weer een ander uitzicht krijgt. Eens volledig uitgegroeid wordt het scherm best 2 maal per jaar geschoren. Plantafstand 2 tot 2,5 meter.

Andere bomen die geschikt zijn als leiboom zijn onder meer Beuk (Fagus sylvatica), die ook in de winter zijn bruin verkleurde blad behoudt. De sierpeer (Pyrus calleryana “Chanticleer”) is uitstekend geschikt als etage leiboom, die met zijn rijke bloei een echte blikvanger is in het voorjaar.

Lees ook in Tuin

Het nieuwe moestuinseizoen staat voor de deur

Tuin Door de zachte temperaturen belooft het in 2024 een vroeg seizoen te worden. De enthousiaste moestuinier voelt zich in deze periode zoals een kind in de weken voor Sinterklaas: voorzichtig bladerend door de catalogi van zaadhuizen en tuincentra op zoek naar nieuwigheden en curiosa, hier en daar aankruisend welk ras of soort men in het komende seizoen wel eens wil uit proberen.
Meer artikelen bekijken