Startpagina Veeteelt

Schapen houden in Schotland: “We vormen het landschap, maar verdienen er niet volledig onze boterham mee”

Als je één fenomeen kan toeschrijven aan Schotland, dan is het wel crofting. In de Schotse Hooglanden en Eilanden is dit systeem van grondbezit uniek te noemen. Geen enkele croft is hetzelfde. Sommigen hebben enkel een croft, anderen diversifiëren met een weverij of toerisme. Ook de grootte varieert. Maar één ding hebben alle crofters met elkaar gemeen: je kan er geen volledig inkomen mee verdienen.

Leestijd : 3 min

Een croft vind je nergens anders dan in Schotland. Eigenlijk gaat het over een klein landbouwbedrijf waarbij de grond wordt gepacht. Bij een deel ervan zijn ook gebouwen of huizen aan de pacht verbonden. De grootte van de bedrijfjes varieert enorm. Er zijn er van een halve hectare, maar ook enkelen van 50 ha. Toch ligt het gemiddelde bij zo’n 5 ha.

Een parlementaire wet uit 1886 creëerde de wetgeving rond het croften en voorzag de crofters in pachtzekerheid. Dit was grotendeels een reactie op de klachten en eisen van de families van de crofters die het slachtoffer werden van de Highland Clearances, deverplichte volksverhuizing van Schotten weg van de Hooglanden en een deel van de eilanden om ruimte te scheppen voor schapenhouderij.

Hierdoor konden de crofters hun omstandigheden verbeteren, zowel op materieel als sociaal vlak. Ze wisten dat het gebied onder hun controle kon worden overgedragen aan familieleden en aan de volgende generaties. Die zekerheid zorgt ervoor dat de meeste crofters tot op vandaag nog steeds pachters zijn.

Degene die voor deze levensstijl kiezen, hebben de verplichting hun croft niet te verwaarlozen en het effectief te cultiveren of er een nuttig gebruik aan te koppelen. De ‘crofter’, zoals ze de pachter noemen, moet ook binnen de 32 km van zijn of haar croft wonen.

In het westen en noorden van Schotland

Crofts komen voornamelijk voor op de westelijke en noordelijke eilanden en aan de kuststrook van het westelijke en noordelijke Schotse vasteland. Het kleinschalige en extensieve karakter van de crofts maakt dat een groot deel van dit landschap een hoge natuurwaarde vertegenwoordigt. Ze worden beheerd door crofters die gebruik maken van methoden die vriendelijk zijn voor milieu, de producten en de consument.

Het landgebruik in de crofting gebieden echter, wordt beperkt door het klimaat, de bodem en de topografie. Vrijwel al het land van de croftregio’s is daarom geclassificeerd als Less Favoured Area (LFA), wat betekent dat de gebieden sterk benadeeld zijn. Deze gebieden krijgen echter de laagste LFA steun.

12,5% van Schotse landbouwareaal

Er zijn ruim 18.000 crofts en ongeveer 13.000 crofters in de Schotse Hooglanden en Eilanden. Sommige crofters pachten meer dan één croft . Ongeveer 36.000 familieleden zijn betrokken bij crofts , wat ongeveer 10% van de bevolking is van de Hooglanden en Eilanden.

25% van het landbouwareaal in de Schotse Hooglanden en Eilanden, gelijk aan 770.000 hectare, ligt onder pacht. Dat is 12,5% van het Schotse landbouwareaal. Hiervan is 0,58 miljoen ha benut voor gemeenschappelijke begrazing. De dierlijke productie is goed voor 47% van de Schotse landbouwproductie, wat veel hoger is in vergelijking met Engeland. Ongeveer 20% van alle runderen en 45% van de ooien horen bij crofts. Dat aantal neemt echter snel af door de effecten van het systeem van landbouwsubsidies en de lage marktprijzen.

Georganiseerd in ‘townships’

Het crofting-systeem is gebaseerd op 'townships'. Dit houdt in dat de individuele crofts zich bevinden op de betere grond, zodat de akkerbouw, groente- en kuilvoerproductie een goede kwaliteit levert.

Grote delen van de gronden op de heuvels hebben die goede kwaliteit niet, waardoor die gebruikt wordt voor vee. Die worden beheerd als gemeenschappelijke weidegronden voor runderen en schapen. Crofting wordt gekenmerkt door een gemeenschappelijke werking en daardoor sterke gemeenschappen, maar dit gaat in veel gebieden achteruit omdat de veestapel afneemt als gevolg van de slechte opbrengsten.

Marlies Vleugels

Lees ook in Veeteelt

Meer artikelen bekijken