Nieuwe machine rolt worteldoek uit
Telers van kleinfruit weten het als geen ander: antiworteldoeken leggen en wegnemen gebeurt manueel en vergt veel tijd en moeite. “Er is nu een machine ontwikkeld die de antiworteldoek automatisch plaatst en wegneemt”, zegt Stefaan Serlet. Het gebruik van een automatische pennenschieter is niet voor morgen, maar ook daar wordt een oplossing voor gezocht.
De kleinfruitsector, en bij uitbreiding de pitfruit- en groentesector, wil het gebruik van onder meer chemische herbiciden verder afbouwen. “Maar door de oppervlakkig wortelende planten zijn methodes als mechanische onkruidbeheersing (schoffelen en vegen) niet bruikbaar in de kleinfruitsector”, stelt Stefaan Serlet van Inagro.
Onkruid onderdrukken
In de biologische teelt van kleinfruit is het gebruik van herbiciden verboden en wordt er gewerkt met antiworteldoeken om het onkruid te onderdrukken. Deze doeken worden in het voorjaar manueel uitgerold en vastgelegd op de schuine kant van de struikenrijen (frambozen, aalbessen, blauwe bessen...). De kostprijs van het materiaal bedraagt ongeveer 2.000 euro per ha, af te schrijven op 5 jaar, wat neerkomt op een jaarlijkse kost van 400 euro per ha.
“De grootste kost zit echter niet in het materiaal, maar in de werkuren om de doeken manueel te plaatsen en op het einde van het seizoen weg te nemen. Per hectare neemt dit gemiddeld 170 uren in beslag: het plaatsen van de doeken duurt 5 dagen met 3 mensen (8 uur per dag), het opruimen van de doeken duurt 2 dagen met 3 mensen (8 uur per dag). Met een loonkost van 17,5 euro per uur resulteert dat in een arbeidskostprijs van 2.940 euro per ha. Het is duidelijk dat dit zowel op vlak van tijdsbesteding als financieel een moeilijk haalbare kaart is.”
De reden van het jaarlijks plaatsen en wegnemen van de doeken is de volgende: het plaatsen van de worteldoek start maar nadat alle mulching (houtsnippers, compost, stalmest, organische/chemische mestkorrel) werd aangebracht begin april, ten laatste begin mei. Als de doeken geplaatst zijn, dient de teler niets meer te doen om die ‘artificiële’ zwartstrook onkruidvrij te houden: geen inzet van herbiciden, noch van brandstof, noch van werkuren voor manuele onkruidbestrijding.
Mechanische onkruidbestrijding door schoffelen, borstelen... is geen optie aangezien de struiken heel oppervlakkig wortelen en daardoor beschadigd zouden geraken, met opbrengstverliezen tot gevolg. “De doeken worden op het einde van het seizoen weggenomen, na de eerste vorstperiode eind oktober, begin november. Hierdoor krijgt de bodem kans op herstel. Ongedierte vindt geen onderkomen onder de doeken. Diegene die tijdens het teeltseizoen er hun onderkomen vonden, worden tijdens de winter door roofdieren geruimd. Een eventueel schoffel- of borstelwerk kan dan wel gebeuren aangezien de planten in winterrust zijn.”
Heel arbeidsintensief
Dit systeem is dus heel effectief, maar bovenal heel arbeidsintensief. De toepassing ervan op beperkte schaal is mogelijk, maar op grotere schaal (enkele hectares) is deze techniek praktisch niet uitvoerbaar wegens de vele manuren die het vergt. “Een automatisatie dringt zich op indien we de teelt van kleinfruit willen opschalen en tegelijkertijd verduurzamen door het afbouwen van de inzet van herbiciden.”
Daarom werd er werk gemaakt van het ontwikkelen van een machine die het plaatsen, vastleggen en oprollen automatisch kan uitvoeren. Hierdoor zal de kostprijs- en arbeidsefficiëntie van de teelten verbeteren. “Het machinaal plaatsen en oprollen van doeken is geen utopie: er zijn diverse voorbeelden te vinden in de groentesector die aantonen dat het praktisch haalbaar is. Het ontwikkelen van dergelijke machine die aangepast is aan de inplanting, het gewas en de teelttechniek van een kleinfruitplantage, vraagt de samenwerking van telers met een productontwikkelaar (machinebouwer).”
‘Sustainable weed-strip’ zette in op de ontwikkeling van een machine die de doeken automatisch op de teeltruggen kan plaatsen, vastleggen en terug oprollen. Dat zou de kosten- en arbeidsefficiëntie van de teelten sterk verbeteren. De ontwikkeling van een machine die aangepast is aan de inplanting, het gewas en de teelttechniek van een kleinfruitplantage, vraagt kennisuitwisseling en samenwerking tussen verschillende partners.
Kmo Agrocro Machinery (Lembeke) ging de uitdaging aan. “Als verdeler-importeur van machines in de fruitteelt werkt de firma samen met machinebouwer DETO uit Nederland. DETO heeft al machines die folie kunnen vlak leggen in allerlei openluchtteelten. Het bedrijf maakt gebruik van een Frans gepatenteerd systeem van CM Regero Industries om de folie via schijven verticaal vast te zetten in de aarde. Dat systeem vormde de basis voor een nieuwe machine die zwartdoek kan uitrollen. Door de machine onder de juiste hellingsgraad te plaatsen is het mogelijk om het doek op de hellende mulchlaag uit te rollen.”
Pennenschiter
Na het uitrollen moest de teler het doek manueel vastmaken bovenaan de stam van het kleinfruit. “Een automatische pennenschieter is niet verder ontwikkeld omdat dit vandaag nog te veel praktische problemen gaf”, duidt Sander Van Haver van Innovatiesteunpunt.
“De pennen worden dus nog handmatig geplaatst. Een automatische is niet voor morgen. Feit is: door het gebruik van deze automatische worteldoeken kunnen de arbeidskosten met ongeveer 800 tot 1.500 euro per ha dalen. “Dit verantwoordt de aankoop of huur.”
