Interview Michael Gore (Febev): waarom coronasluitingen Belgische slachthuizen bespaard blijven
Slachthuizen in Duitsland, Nederland en de VS moesten de deuren tijdelijk sluiten vanwege corona-besmettingen. België ontspringt vooralsnog de dans. Volgens gedelegeerd bestuurder Michael Gore zijn problemen in ons land niet uitgesloten, maar is de kans door goed beleid wel fors kleiner dan elders. “Van overvolle busjes of massale huisvesting is bij ons geen sprake.”
In Amerika is een groot aantal slachthuizen gesloten vanwege coronabesmettingen. Het gaat om grote firma’s als Smithfield Foods, JBS en Tyson Foods. De problematiek leek typisch Amerikaans: veel werknemers bleven mogelijk doorwerken omdat bij ziekteverlof het salaris stopt of enorm wordt gekort.
Inmiddels grijpt de problematiek ook in Duitsland om zich heen, bij onder meer Westfleisch en Müller Fleisch. Hier wordt gewezen op de slechte huisvesting van arbeidsmigranten. Deze week werden in Nederland 600 medewerkers van een slachthuis van Vion naar huis gestuurd: thuisisolatie. Veehouders kunnen hun dieren nog laten ophalen, want die worden op andere plekken geslacht. Bij meer sluitingen kan een Amerikaans scenario, waarbij veehouders met hun dieren blijven zitten, dichtbij komen.
De vraag is: ontspringen de circa 65 Belgische slachthuizen en honderden uitsnijderijen de dans?
Men zegt in Nederland dat de social distancing in slachthuizen in de praktijk vaak niet toegepast wordt. Foto’s die in het geheim gemaakt bewijzen volgens de vakbonden daar dat in de praktijk mensen dichter bij elkaar werken dan toegestaan.
In het begin is er wel wat discussie geweest tussen keurders en de slachthuizen. Er is een ministerieel besluit genomen: essentiële sectoren zoals de slachthuizen moeten social distancing normen ‘waar mogelijk’ toegepast. Bedrijven doen er alles aan om te zorgen dat personeel inderdaad op voldoende afstand werkt, mondkapjes draagt ets. Nog voor de lockdown is vanuit Febev een beheersplan opgesteld – we zijn nu bij versie 9 – en die voorziet ook in bescherming van inspecteurs en de zelfstandige dierenartsen die er werken.
De dierenartsen die toezicht houden op het slachtproces zijn niet in dienst van de FAVV?
Nee, maar de inspecteurs zijn wel in loondienst van het agentschap. De dierenartsen worden wel aangesteld door het FAVV. De slachthuizen kunnen het toezicht niet wegsturen.
Het vroegtijdig opstellen van een beheersplan maakt dat procedures scherp worden opgevolgd?
Ik wil niet zeggen dat andere landen geen beheersplannen hebben opgesteld, dat weet ik namelijk niet, maar ik denk dat onze plannen goed zijn, en ons nu helpen. Onze gids is ook overgemaakt aan de hoge raad van zelfstandigen en kmo’s, zodat ze eventueel elementen eruit kunnen gebruiken ook in andere sectoren. Het is publiek toegankelijk. We willen zo transparant mogelijk zijn.
Wat staat in zo’n protocol?
Ongeveer alles dat je kunt bedenken. Niet alleen de 1,5 meter afstand bijvoorbeeld, en het gebruik van mondkapjes. Denk ook aan hoe de levende dieren opgehaald kunnen worden. Mag je een balpen lenen van een boer om papieren te tekenen of andersom? Wat doe je als morgen 10% van het personeel niet kan komen slachten? Dat soort zaken.
En mag dat, een balpen uitwisselen?
Het wordt sterk afgeraden. Of het juridisch niet kan, da’s natuurlijk een hele andere kwestie. Het beheersplan omvat wettelijke regels, maar moet ook een leidraad zijn, een hulpmiddel om risico’s te beperken.
Vion zegt: het probleem ligt niet zozeer in onze slachterijen, het ligt eerder in de thuissituatie. In Duitsland wonen arbeidsmigranten uit Polen, Roemenië etc. soms in barakken. Ze delen dan toiletten, douches, keukens en eetruimtes… om te beginnen: komt bij ons ook het meeste personeel uit Oost-Europa?
Ik durf er geen percentage op plakken maar ook bij ons doen de slachterijen veel zaken met onderaannemers om arbeid te vinden. Die vinden het gekwalificeerde personeel inderdaad in Oost-Europa. Niet alleen daar overigens, er zijn ook heel wat grensarbeiders uit Noord-Frankrijk. Het is zo gegroeid omdat steeds minder Belgen het werk willen doen. De loonbarema’s zijn hetzelfde als in de rest van de voedingsnijverheid. Een Belg die de keuze heeft, gaat misschien eerder bij een koekjesfabriek aan de slag dan aan de slachtlijn.
Is de huisvesting vergelijkbaar met Duitsland?
Toch niet. Onze slachterijen zijn minder groot dan sommige Duitse slachterijen. Groepshuisvesting van vele honderden mensen kennen we niet. Vion heeft natuurlijk wel gelijk dat we geen controle kunnen uitoefenen op wat mensen thuis doen. Op zichzelf is het overigens niet erg dat arbeidsmigranten ook bij ons soms met 6 personen in een appartement wonen. Als ze maar 1 bubbel vormen, net als een gezin.
Je moet ook weten dat we sinds 2012 een sterk protocol hebben om sociale fraude te bestrijden. Mét een luik naar onderaannemers, om gesjoemel met lage lonen, slechte huisvesting etc. tegen te gaan. Slachterijen en uitsnijderijen nemen dat ook uiterst serieus want werkgevers zijn hoofdelijk aansprakelijk als een sociale verplichting niet nagekomen wordt.
De Duitse maakindustrie draait in zijn algemeenheid volgens critici op slechte arbeidsvoorwaarden. Er was lang geen minimumloon.
Inderdaad, en dus konden wij niet concurreren met Duitsland, en hebben we vanuit België veel toegevoegde waarde naar daar zien verhuizen.
Alles valt of staat met de pakkans natuurlijk?
Afgesproken is dat minimaal 50 onaangekondigde controles in de vleessector worden uitgevoerd. In de praktijk zijn dat er meer, in 2018 bijvoorbeeld 187.
Op de Duitse TV lieten ze ook zien hoe de arbeidsmigranten worden vervoerd van huis naar slachterij. Volle busjes dus. Hoe werkt het hier?
Hier worden ze ook vaak opgepikt met busjes, maar er is al vroeg in de coronacrisis besloten dat in een busje voor 9 personen maar 3 arbeidsmigranten mogen plaatsnemen. Onderaannemers vonden dat veel te duur en uiteindelijk hebben slachthuizen besloten een deel te betalen. Momenteel wordt gewerkt aan het plaatsen van plexiglas in busjes. Van overvolle busjes of massale huisvesting is bij ons geen sprake.
Dit hele pakket aan maatregelen maakt dat in België geen slachthuizen tijdelijk gesloten vanwege corona?
Nee, vooralsnog blijft ons dit gelukkig bespaard. Deels is dat gevolg van het beleid, maar je moet eerlijk zijn: we kunnen niet uitsluiten dat ook bij ons mensen die in een slachterij werken besmet raken. Er zijn in België ook 2 supermarkten waarvan alle werknemers in quarantaine moesten. Scholen, crèches… waar veel mensen samen komen, kan het gebeuren. Ik hoop in elk geval dat ngo’s een calamiteit niet misbruiken in antivleescampagnes, zoals in het buitenland al wel is gebeurd.
