Startpagina Veeteelt

Strijd tegen antibioticumresistentie evolueert in de goede richting dankzij lager antibioticumgebruik

In 2019 realiseerde de dierlijke sector opnieuw een duidelijke daling – namelijk met 7,6 % – in het antibioticumgebruik tegenover 2018. Dit vertaalt zich ook in een daling van de antibioticumresistentie. Zo blijkt uit de jaarcijfers die maandag werden voorgesteld tijdens een persconferentie.

Leestijd : 4 min

In de strijd tegen de antibioticumresistentie is het uiterst belangrijk niet meer antibiotica te gebruiken dan noodzakelijk door in te zetten op preventieve maatregelen. Amcra, het Kenniscentrum voor antibioticumgebruik en -resistentie bij dieren in België, ijvert hier al sinds 2012 voor, onder meer door sensibilisering van de sector.

Totale antibioticumgebruik: nog 10 % tegen eind 2020

Overheid en 16 sectorpartners hebben in het Convenant,betreffende de vermindering van het gebruik van antibiotica in de dierlijke sector dat werd afgesloten in 2016, een reductie van 50% in het totale antibioticumgebruik tegen 2020 tot doel gesteld.

De cijfers over het antibioticumgebruik werden ook toegelicht tijdens een webinar.
De cijfers over het antibioticumgebruik werden ook toegelicht tijdens een webinar. - foto: AV

“Uit de jaarlijkse cijfers van het Belvet-Sac 2019 rapport (tabel 1) blijkt een duidelijke daling van 7,6% in het antibioticumgebruik ten opzichte van 2018. Hiermee werd een totale vermindering van 40,3% ten opzichte van 2011 behaald”, toonde professor Jeroen Dewulf (UGent). “Dat is meer dan ooit in de humane geneeskunde werd gerealiseerd. Maar we zijn er echter nog niet! Er is nog een kleine 10% te gaan ten opzichte van 2011 om deze doelstelling eind 2020 te bereiken.” Dewulf was trouwens ook verheugd over het dalende gebruik van zinkoxide.

amcra tabel1b

Twee doelstellingen gerealiseerd

In het Convenant werden nog 2 belangrijke doelstellingen vastgelegd: een vermindering in het gebruik van de met antibiotica gemedicineerde diervoeders met 50% en een vermindering in het gebruik van de kritische belangrijke antibiotica met 75%. Beide doelstellingen werden al eerder in 2017 behaald en zelfs overtroffen (zie tabel 1). De cumulatieve reductie ten opzichte van 2011 in gebruik van gemedicineerde diervoeders is 71,1% dankzij belangrijke inspanningen van de mengvoederindustrie en zijn klanten. Bovendien kon, door het stopzetten van het mengen van het antibioticum colistine in diervoeder, ook hier een belangrijke daling van 66,4% ten opzichte van 2011 bekomen worden.

De cumulatieve reductie ten opzichte van 2011 van het gebruik van kritisch belangrijke antibiotica is 77,3%. Hoewel het doel bereikt is, blijft een belangrijk werkpunt het gebruik van de kritisch belangrijke antibiotica: na spectaculaire dalingen in 2016 en 2017 neemt het gebruik de laatste 2 jaar opnieuw toe. “Dit is vooral te wijten aan het verhoogd inzetten van fluoroquinolones bij diersoorten waarvan het gebruik niet geregistreerd wordt in Sanitel-Med. Deze evolutie moet van nabij opgevolgd en zo snel mogelijk opnieuw gekeerd worden, vooral in de braadkippensector!”

Het gemiddelde antibioticumgebruik in Europa daalt. Dewulf kon hierover de cijfers tot 2017 laten zien. België scoort minder goed dan de omliggende landen, maar gelukkig evolueerden we sindsdien wel in de richting van de mediaan, een streefdoel tegen 2024.

Registratie op bedrijfsniveau

Dierenartsen registreren sinds een aantal jaar ook het gebruik van antibiotica op bedrijfsniveau, via de Sanitel-Med-database of via derde systemen. Op basis van deze registraties kan elk bedrijf specifiek opgevolgd worden en kunnen bedrijven met elkaar vergeleken worden. “Dankzij het benchmarkingsysteem wordt meer bewustzijn gecreëerd. Dit leidt tot een verdere afname in het gebruik”, aldus dr. Fabiana Dal Pozzo, coördinatrice van Amcra. “We zien in 2019 een reductie in het aantal behandeldagen tegenover 2018 van 5,8% voor varkens, 5,8% voor pluimvee en 21,3% voor vleeskalveren. Ook de melkveesector is op vrijwillige basis gestart met de registratie op bedrijfsniveau en hopelijk zien we hiervan de vruchten volgend jaar, want hier is nog werk aan de winkel.”

Jeroen Dewulf: “Bij de gezelfschapsdieren worden nog veel ‘rode’ antibiotica gebruikt. Het is een situatie die minder belicht wordt, maar hier is zéker werk aan de winkel.”

Het is belangrijk om vast te stellen dat de daling in het gebruik van antibiotica bij voedselproducerende dieren gepaard gaat met een daling van het aantal multiresistente E. coli stammen afkomstig van deze dieren. Ook voor de kritisch belangrijke antibiotica wordt een afname in antibioticumresistentie vastgesteld.

Visie 2024

Na het ‘Visie 2020’ plan werd door Amcra dit voorjaar een nieuw reductieplan vooropgesteld: de ‘Visie 2024’, om ook na 2020 verder te werken aan de strijd tegen de antimicrobiële resistentie. Dit plan heeft als doel het antibioticumgebruik in de diergeneeskunde in België naar het mediaanniveau in Europa te brengen. Een graduele reductie van het antibioticumgebruik in België moet finaal leiden naar een totaal gebruik van ongeveer 50 mg/kg biomassa - de Europese mediaan – en dit tegen eind 2024. Dit betekent dat we ten opzichte van 2011, 65% minder antibiotica zouden gebruiken in de diergeneeskunde. Een extra 15% dus indien we er van uitgaan dat de 50% reductiedoelstelling tegen eind 2020 bereikt wordt.

Om dit te kunnen bereiken, wordt momenteel een reductiepad uitgetekend voor elke diersector. Ook heeft de mengvoederindustrie aangekondigd te streven naar een totale reductie van 75% van de met antibiotica gemedicineerde voeders tegen 2024.

Ook de overheden beogen een verdere reductie en blijft de betrokken partners ondersteunen om de doelstellingen te halen. Verdere stappen worden ondernomen door de overheden onder de coördinatie van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu om een One-health nationaal actieplan tegen de antimicrobiële resistentie (NAP AMR) en beheersstructuur tot stand te brengen. Het NAP AMR stimuleert de samenwerking tussen de humane, dierlijke en milieu pijlers en tussen de verschillende federale overheidsdiensten en deelstaten en voorziet voor de dierlijke pijler duidelijke strategische en operationele doelstellingen, waarin de doelstellingen van de Visie 2024 van Amcra geïntegreerd zijn.

De bereikte dalingen tonen aan dat de samenwerking tussen Amcra, de overheden en alle betrokken organisaties tot concrete en positieve resultaten leidt. Dit is een extra motivatie voor alle betrokkenen om hun inspanningen verder te zetten want wat ze doen heeft wel degelijk een effect als ze dit op een actieve manier verderzetten.

Anne Vandenbosch

Lees ook in Veeteelt

Meer artikelen bekijken