Startpagina Uw stem

Opinie: Europees landbouwbeleid, reddingsboei of doodskist voor jonge boeren?

Het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid (GLB) kost tientallen miljarden per jaar. De hervorming ervan ligt deze week ter stemming voor in het Europees Parlement. Tijs Boelens, boer en kernlid bij het Boerenforum en actief binnen haar Europese koepel La Via Campesina is in onderstaande opinietekst duidelijk. “Dit GLB is geschreven door de agro-industrie. Deze droge zomer was er te veel aan ... ik zie de bui al hangen.”

Leestijd : 5 min

Er ligt weer een nieuw Europees subsidiebeleid voor de landbouw in het verschiet. Het GLB is aan haar zoveelste hervorming toe. We volgen het allemaal, want deze subsidies zijn voor velen onder ons het 'appeltje voor de dorst', soms onze enige reddingsboei en voor enkelen een gesuikerde kers op een grote taart. Elke 7 jaar opnieuw is het bezorgd afwachten wat er uit die blinkende Brusselse kantoorgebouwen zal komen gerold. Hoeveel minder gaan we krijgen en waaraan gaan we ons allemaal moeten houden? Zeker nu, met een Europese 'Green Deal' in het verschiet hielden we onze adem in.

Op het eerste zicht, lijkt het GLB wel 'goed' te zijn voor velen onder ons. Flink wat milieuwetgevingen worden teruggedrongen en van 'Green Deal' is er niet echt sprake. We zouden kunnen stellen dat 'ze' – de loebassen van de agro-industrie – flink hun best hebben gedaan voor ons. Toch schudt 'La Via Campesina', onze internationale koepelorganisatie die streeft naar een eerlijk landbouwmodel, ons wakker.

Het kan dan wel lijken dat de hervormingen die voorliggen 'goed' zijn voor ons, omdat we niet veel moeten veranderen en gewoon kunnen voortdoen. Maar hoe goed voelt die 'business as usual' nog? We hebben deze zomer met man en macht water gegeven aan teelten waar we nu, bij de oogst, geen extra cent voor krijgen. We hebben bedrijven waar de boerin uit werken gaat om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen en we zien nieuwe spelers met bakken poen in onze grondenmarkt binnendringen. Laat je dus niet meer wijs maken dat 'business as usual' nog echt bestaat. Niet voor ons in elk geval, niet voor de gewone boer.in. Wij kreunen steeds vaker onder de hitte, de werklast en de druk op de grondenmarkt.

The survival of the fattest?

Je mag in dat opzicht niet vergeten dat de GLB-subsidies gelinkt blijven aan het aantal hectares die we bewerken. De bedrijven met het meeste aantal hectaren zullen dus nog steeds de meeste subsidies krijgen. Het is bekend 80% van alle GLB-subsidies gaan naar 20% van de ontvangers. Hoe groter, hoe meer geld, maar is het ook hoe groter hoe beter? Het betekent alleszins dat onze jongeren, de nieuwe generatie boer.inn.en die onze bedrijven willen overnemen zich mogen voorbereiden op vele jaren bikkelharde concurrentie en strijd om toegang tot de grond om te bewerken.

Want als een soort van sneeuwbaleffect zullen de groten van vandaag morgen nog groter zijn en nog meer vet op hun soep zien drijven. Laat het duidelijk zijn dat de meerderheid van de Vlaamse, meer zelfs, de meerderheid van de Europese boeren niet bij die 'groten' van Europa behoort. Ook in mijn regio ten westen van Brussel zijn de grote jongens op de Europese schaal kleine garnalen. Een subsidiebeleid dat al zoveel jaren vooral de groten beloont is een roekeloos beleid. Europa wil nu gaan afkloppen op een geldverslindend GLB waar we niet alleen 'bigger is better' in lezen, maar ook 'bussiness as usual'. Alsof we doodleuk heel deze hannekesnest nog eens 100 jaren kunnen laten voortrazen.

Landbouw zal ecologisch zijn of duur

Dat Europa nu opnieuw kiest voor ‘business as usual’ is een aanfluiting voor deze realiteit. Toch blijven sommige boer.inn.en beweren dat deze 'business as usual'-politiek beter is dan een verstrenging van het subsidiebeleid op 'groene' punten. In onze huidige bedrijfscontext lijkt het vaak een nachtmerrie dat we rekening moeten houden met bodemvruchtbaarheid, kleine landschapselementen, oppervlakte- en grondwater of – godsamme – akkervogels. Maar niets is minder waar. Moesten al onze boerenorganisaties en de beleidsmakers rekening houden met de prognoses voor de nabije toekomst dan zouden we die 'verstrenging' omhelzen. Dan zouden we blij zijn dat we subsidies krijgen om onze boerderijen beter af te stemmen op het leven op en rond onze akkers.

Het voorstel dat nu voorligt is een valstrik. Niet alleen is de aarde niet meer in staat om nog meer geweld op onze akkers te slikken. Ook de financiële sector zal binnen afzienbare tijd niet meer meebewegen met ons.

De Europese Unie werkt momenteel immers aan de herziening van een verordening die ervoor zorgt dat bij elk financieringsrisico door een commerciële bank genomen – bijvoorbeeld onder de vorm van leningen – er een bepaald kapitaal in onderpand moet worden genomen en dus als een soort van reserve ìn de bank moet blijven zitten. Hoe onduurzamer een investering of lening, hoe groter dat onderpand zal moeten zijn.

Investeren in landbouwbedrijven die niet letten op waterreserves, op biodiversiteit, op bodemleven en op de capaciteit van de bodem om koolstof op te slaan zal moeilijker worden voor de banken... En die leningen zullen dus duurder worden voor ons. Elke vorm van landbouw die niet aangepast is aan de klimaatverandering, de omgeving niet respecteert en die binnen de bedrijfsgrenzen geen veerkracht opbouwt door een verstandige vermarkting, zal minder makkelijk kredieten krijgen. En als ze die al krijgt zal dat tegen een enorme rentevoet zijn.

Het is niet voor niks dat de nieuwe feodale voedselgiganten en grootgrondbezitters nu ineens mee zijn met bio-scenario's. Die hebben heel goed de prognoses van de bankensector gelezen. Zij denken er niet alleen aan om nu zoveel mogelijk 'cashen', ze denken vooral strategisch aan hun winsten van morgen.

Een Europees Landbouwbeleid dat ons nu laat voortboeren zoals we het de voorbije decennia deden is dus een landbouwbeleid dat ons in een doodlopende straat stuurt. En het zullen niet de boeren zijn die zich met 'hun groten traktor' in die doodlopende straat kunnen keren. Wij zullen in die straat simpelweg verrekken.

Daarom is het ook de plicht van alle Vlaamse, Federale en Europese politici om TEGEN de voorliggende GLB-hervormingen te stemmen. Laat u niet misleiden door de plotse haast van de lobbyisten van de agro-industrie. Gedreven door angst voor de verandering van een Europese 'Green Deal', duwen ze nu rap rap de Europese boerinnen en boeren richting afgrond. Lees voor één keer niet het PR-praatje van de lobby-koepel Copa-Cogeca, maar lees de eisen van La Via Campesina. Deze wereldwijde vereniging van boerinnen en boeren vraagt om grondige hervormingen … Voor een landbouw met toekomst. Voor uw boeren van morgen.

Tijs Boelens, boer en bestuurder van Boerenforum

Lees ook in Uw stem

Meer artikelen bekijken