Startpagina Recht

Kan een erfgenaam zijn mede-erfgenamen dwingen tot verkoop?

Twee jaar geleden overleed ons moeder, nadat eerder ook al ons vader was gestorven. Nadat we eerst een paar keer via de notaris probeerden om de nalatenschap van onze ouders te verdelen, werd ik nu door mijn broer gedagvaard. In de dagvaarding lees ik dat mijn broer een notaris wil laten aanstellen om de gronden van onze ouders openbaar te verkopen.

Leestijd : 5 min

Ook lees ik dat hij minstens een deskundige wil laten aanstellen om de goederen te schatten. Ik wil echter niet dat de gronden openbaar worden verkocht. Bovendien vraag ik mij af wie de kosten van die deskundige zal moeten betalen. Wat staat er mij te doen?

Gerechtelijke vereffening – verdeling

Wanneer iemand overlijdt, valt zijn nalatenschap open. Dit wil zeggen dat de bezittingen en schulden van de overledene vanaf dat moment aan zijn erfgenamen toekomen. Wanneer er meerdere erfgenamen zijn, zullen zij deze nalatenschap moeten verdelen. Indien de erfgenamen onderling tot een akkoord komen voor deze verdeling, spreken we van een minnelijke vereffening –verdeling. Echter komt het regelmatig voor dat erfgenamen er niet in slagen onderling tot een verdeling te komen, bijvoorbeeld omdat er zaken zijn waarin twee of meerdere erfgenamen tegengestelde belangen hebben.

Indien een verdeling in der minne niet mogelijk blijkt of te lang duurt, kan elke erfgenaam op elk moment het initiatief nemen om de vereffening – verdeling onder toezicht van de rechtbank te laten verlopen. Hiertoe dagvaardt die erfgenaam dan zijn mede-erfgenamen, bijvoorbeeld zijn broers en zussen, om te verschijnen voor de familierechtbank. Die familierechtbank, een onderdeel van de rechtbank van eerste aanleg, stelt dan een notaris aan die de bewerkingen van de vereffening – verdeling zal voeren. Het voordeel van een gerechtelijke vereffening – verdeling is dat deze sinds een paar jaar aan een strikte timing gebonden is. De aangestelde notaris zal ook de eerste rechter zijn omdat hij als eerste de discussiepunten tussen de erfgenamen zal beoordelen. Wanneer de erfgenamen of één van hen het niet eens zijn met het standpunt van de notaris, zal uiteindelijk de rechtbank finaal beslissen.

Het initiatief van uw broer om via dagvaarding de gerechtelijke vereffening-verdeling op te starten is dus geenszins uitzonderlijk en kan u ook niet tegenhouden. Wij raden u enkel aan om u te laten bijstaan door een advocaat met ervaring in het familiaal vermogensrecht.

Verdeling in natura

is de regel

Waar uw broer wel een ongebruikelijke en zelfs onlogische vraag stelt, is zijn vordering tot het bevelen van een openbare verkoping van de onroerende goederen die tot de nalatenschap behoren. U moet geenszins akkoord gaan met deze gevraagde openbare verkoop van de onroerende goederen die van de nalatenschap afhangen. Overeenkomstig het principe van art. 826 B.W. is de verdeling in natura van de nalatenschap immers de regel. Er moet dus gestreefd worden naar een verdeling waarin elke erfgenaam een deel van de gronden en overige bezittingen krijgt. Het is pas wanneer er zou vastgesteld worden dat een verdeling in natura onmogelijk is, dat er tot openbare verkoop kan worden beslist.

Uiteraard kunnen de verschillende erfgenamen in unaniem akkoord altijd tot openbare verkoop beslissen, doch als één van hen zijn aandeel in natura wil krijgen, zal de notaris eerst moeten proberen de verdeling in natura uit te voeren.

Op dit moment, bij het begin van de gerechtelijke vereffening – verdeling, kan de rechtbank ons inziens dan ook enkel overgegaan tot de aanstelling van een notaris - vereffenaar. Tot verkoop van het goed kan immers slechts worden beslist nadat alle verrichtingen van vereffening achter de rug zijn en bv alle inbrengen gebeurd zijn en de rekeningen zijn gemaakt. De aan te stellen notaris - vereffenaar zal eerst moeten bepalen wat er te verdelen is, met andere woorden zal hij eerst de massa moeten vastleggen. Pas wanneer dit gebeurd is, kan de vraag tot verdeling in natura worden beoordeeld.

Aanstelling deskundige is voorbarig

Ook de vordering van uw broer tot aanstelling van een deskundige om de onroerende goederen te schatten lijkt ons voorbarig. Het komt immers de notaris - vereffenaar toe te oordelen of hij al dan niet de aanstelling van een deskundige noodzakelijk acht.

De boedelnotaris heeft in principe een algemene opdracht die ook de schatting van de goederen omvat. Actueel is het absoluut voorbarig om een deskundige aan te stellen als nog niet duidelijk is of de notaris -vereffenaar dit noodzakelijk zal achten.

Wij menen dat u kunt verwijzen naar art. 875 bis Ger.W. dat stelt dat de rechter de keuze van de onderzoeksmaatregel beperkt tot wat volstaat om het geschil op te lossen, waarbij de meest eenvoudige, snelle en goedkope maatregel de voorkeur geniet. Ook de rechtsleer stelt duidelijk dat het deskundigenonderzoek subsidiair dient te blijven.

VAN SINAY verwijst in zijn handboek trouwens naar rechtspraak van de rechtbank van eerste aanleg te Gent waarbij de rechtbank overwoog dat niet viel in te zien welke meerwaarde een expert kan bieden ten opzichte van de boedelnotaris voor de schatting van ‘gewone’ onroerende goederen zoals woningen, landbouwgronden enz. in tegenstelling tot zeer specifieke onroerende goederen zoals bijvoorbeeld fabrieksgebouwen, in welk laatste geval de aanstelling van een deskundige wel zou te verantwoorden zijn. (Rb. Gent 22 februari 2005, T.Not. 2005, 490). In dezelfde zin stelt het Hof van beroep te Antwerpen dat alle vertrouwen kan gegeven worden aan de boedelnotarissen gelet op hun vertrouwdheid met de immobiliënmarkt en hun opdracht als objectieve scheidsrechter tussenpartijen hen door de wetgever toevertrouwd. (Antwerpen 5 januari 2005, NJW 2006, 220)

In uw geval is er zeker geen reden om reeds voordat de boedelnotaris kennis heeft kunnen nemen van het dossier en de onroerende goederen die tot de nalatenschap behoren, een dure deskundigenopdracht te bevelen.

Indien, wanneer dan ook, zou blijken dat de aanstelling van een deskundige noodzakelijk is, kan, overeenkomstig art. 1213 § 3 Ger.W. door elke partij of door de notaris-vereffenaar op elk moment in de loop van de procedure door middel van een gewoon schriftelijk verzoek neergelegd bij of gericht aan de rechtbank die de notaris-vereffenaar heeft aangesteld om de aanstelling van een deskundige worden verzocht.

Overname tegen schattingsprijs?

Op basis van uw brief kunnen wij niet uitmaken of u al dan niet in aanmerking komt om de overname te eisen van bepaalde onroerende goederen die tot de nalatenschap behoren, de zogenaamde preferentiële toewijs. Wij raden u echter aan samen met uw raadsman na te gaan of u de Wet op de kleine nalatenschappen of de Wet op de erfregeling inzake landbouwbedrijven kunt inroepen. Opgepast dergelijke overname heeft positieve en negatieve consequenties!

Lees ook in Recht

Omgevingsvergunningsprocedure wordt vereenvoudigd

Recht Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wil de omgevingsvergunningsprocedures drastisch vereenvoudigen tot één basisprocedure. Ook het milieueffectenrapport mag voor haar een heel stuk eenvoudiger worden.
Meer artikelen bekijken