China wordt tweede thuismarkt voor Aviko

Aviko is geen onbekende aardappelproducent in België. “Wij zijn ook lid van Belgapom,” zegt Aviko-directeur Dick Zelhorst. “Net als in alle landen waar wij fabrieken hebben, zijn we ook in België uiteraard lid van de landelijke belangenorganisatie voor de aardappelsector.” De afgelopen jaren stond Aviko – in het coronaloze tijdperk – al 2 keer op de tweejaarlijkse beurs Interpom. Dit jaar werd de beurs geannuleerd. Dat Aviko voor Poperinge heeft gekozen als nieuwe Europese productielocatie is niet zo maar. Zelhorst: “Onze huidige inkoopregio voor aardappelen is met name Noord-Duitsland en Nederland. Tot nog toe waren er echter voldoende aardappeltelers in deze regio’s en daarom waren we nog niet op zoek naar alternatieven.” Met een totale verwerkingscapaciteit van 1,8 miljoen aardappelen (900.000 ton eindproduct) is Aviko één van de grootste aardappelverwerkende bedrijven ter wereld.

De vraag naar aardappelproducten neemt echter wereldwijd toe, dus besloot moederbedrijf Cosun midden 2019 om in Poperinge een splinternieuwe fabriek te bouwen, dichtbij de Aviko-fabriek in Proven en middenin één van de belangrijkste aardappelteeltregio’s in Zuidwest-België en Noord-Frankrijk. Sindsdien is de aardappelproductenproducent ook naarstig op zoek naar Belgische en Franse aardappeltelers. Op dit moment wordt al volop gebouwd aan de nieuwe fabriek op het bedrijventerrein Sappenleen in Poperinge. De contouren van het nieuwe complex worden steeds duidelijker zichtbaar.

Dichtbij grote havens

Een andere reden om in België een nieuwe fabriek te openen is ook omdat Aviko in 2011 door de acquisitie van de consumptietak van het Nederlandse Agrico in Frankrijk al een inkoopgebied in Noord-Frankrijk kreeg. Het gaat dan vooral om de regio Picardië en Nord-Pas-de-Calais. Zelhorst: “Agrico had hier met name een inkoopgebied vanwege haar pootgoedactiviteiten in Frankrijk.” Maar waarom dan niet gebouwd in Frankrijk zelf? Volgens Zelhorst vooral omdat Aviko in het Belgische Proven al een specialiteiten- en frietfabriek heeft. Daar worden met name speciale gratins en pureeproducten geproduceerd en friet. Zelhorst: “Zodra Poperinge klaar is, verhuist de volledige frietproductie van Proven naar de nieuwe locatie in Poperinge. Dit is ook kostenbesparend, omdat beide locaties door één management aangestuurd kunnen worden en het veldgewas aardappelen zo maximaal verwaard kan worden.” Verder is het zeer belangrijk en kostenefficiënt volgens de Aviko-directeur dat de producten vanuit Poperinge eenvoudig hun weg naar de wereldmarkt kunnen vinden via de havens van Antwerpen en Rotterdam. “Daar zitten we hier in Poperinge natuurlijk relatief dichtbij.”

Er komen in Poperinge in eerste instantie 2 productielijnen. De eerste productielijn moet in september 2021 klaar zijn. Deze zal 15.000 ton aardappelvlokken produceren. Dit is een equivalent van 75.000 ton aardappelen. De tweede productielijn, die begin 2022 klaar moet zijn, gaat vervolgens nog eens 175.000 ton friet produceren. Dit is een equivalent van 350.000 ton aardappelen. Zelhorst: “De aardappelen die in Poperinge verwerkt zullen worden komen van Belgische en Franse aardappeltelers. De friet die wij vanaf begin 2022 maken, is vooral bedoeld voor de overzeese afzet naar Noord- en Zuid-Amerika en Azië. Daarnaast kan ook de Engelse markt en de Zuid-Europese markt prima bediend worden vanuit Poperinge.”

Nog 110 vacatures

Evenals het personeel gaat ook een deel van de aardappeltelers over van Proven naar Poperinge. Momenteel leveren de Belgische en Franse aardappelhandel en -telers zo’n 100.000 ton aan Proven, waarvan zo’n 65.000 ton friet gemaakt wordt. Zelhorst: “Uit Frankrijk komt ongeveer de helft van de benodigde hoeveelheid aardappelen. In Frankrijk is het aardappelareaal de laatste jaren overigens enorm gegroeid. De Belgische aardappelhandel en -telers kunnen dus in de komende jaren meer gaan leveren om de toenemende vraag van de nieuwe fabriek in te vullen.”

De 45 personeelsleden uit Proven die nu ingezet wordt voor de frietproductie gaat volledig over naar de nieuwe locatie in Poperinge. Daarnaast zoekt Aviko momenteel nog eens 115 medewerkers, zodat het totale personeelsbestand rond die tijd 160 medewerkers moet bedragen. Zelhorst: “Wij zorgen dus voor veel werkgelegenheid rondom Poperinge. Wij hopen dat de Belgische overheid dit ook waardeert. Wij zitten in België vooral vanwege voorgenoemde voordelen en voor de afzet kijken wij eigenlijk wereldwijd en niet per land of continent. Wel is het zeker zo dat de Belgische aardappelindustrie, net als de Nederlandse, wereldwijd heel sterk is. Daar mogen we samen best trots op zijn!”

China tweede thuismarkt

De Europese Unie is de belangrijkste afzetmarkt voor Aviko, met name de landen Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittanië. Groeimarkten zijn Noord- en Oost-Europa. Zelhorst: “Je zou misschien denken dat de Europese markt verzadigd is, maar dat is niet zo. Met aardappelspecialiteiten weten wij die afzetmarkt toch nog steeds groter te maken.” Maar de Nederlandse aardappelproductenproducent kijkt veel verder dan Euro pa. De echte grote groeimarkten zijn momenteel Azië, Zuid- en Noord-Amerika en China. In het Chinese Gansu heeft Aviko sinds 14 jaar al een aardappelvlokkenfabriek met een capaciteit van 20.000 ton.

In januari van dit jaar heeft Aviko ook bekend gemaakt een 90 % belang te nemen in de Chinese frietfabriek in Xilinhot. Zelhorst: “Reden van de overname is de groei van het marktaandeel in China via lokale productie naast de verdere groei van import vanuit Europa. Wij verwachten dat China de tweede zogeheten thuismarkt zal worden voor Aviko. In China worden aardappelproducten steeds meer gewaardeerd naast de uiteraard traditionele rijstproducten. Dat zie je ook duidelijk uit de marktcijfers en trendonderzoeken. Zo staat friet steeds vaker op de menukaart in de restaurants en ligt er steeds meer friet in de Chinese supermarktschappen.” De aardappelen voor de productielocaties worden geteeld door Chinese aardappeltelers in de regio. Zuid-Amerika, en dan vooral Brazilië, is ook een groeimarkt volgens de Aviko-directeur. De importheffingen vormen echter wel steeds vaker een probleem voor de wereldwijde afzet van friet en andere aardappelproducten.

In Noord-Amerika zelf ziet Zelhorst ook kansen, vooral aan de oostkant van de VS. “Dat komt omdat de meeste friet voor de Amerikaanse markt in het westen geproduceerd wordt. Vervoer over land is duurder dan vervoer over zee en wij kunnen vanaf Europa heel makkelijk de oostkust van de VS overzees bereiken. Ook daar liggen dus kansen.”

Corona en het aardappelseizoen

Corona heeft uiteraard ook grote invloed op de afzet in de wereld en dus ook op de afzet van Aviko. Zelhorst: “Wij leveren heel veel producten aan de zogeheten out-of-home markets , globaal gezegd alles buiten de retail. En juist op die branche hebben de coronamaatregelen, zoals de sluiting van restaurants, grote invloed.” De afzet naar supermarkten van de eigen merkproducten in Europa blijft gelukkig wel goed doorlopen en ligt zelfs duidelijk hoger dan in andere jaren.

Een andere kans ziet Zelhorst in de home delivery die via de foodservice bediend kan worden. “Wij proberen in dit marktsegment dus nog meer marktaandeel te genereren. Als je naar de wereld kijkt, is het wel een voordeel dat in China corona inmiddels zo goed als voorbij lijkt te zijn. Daar krijgen we dus juist weer meer kansen.”

De aardappelprijzen zijn, sinds het uitbreken van corona in maart dit jaar, enorm gedaald in Europa. Volgens Zelhorst lijkt dit op het eerste gezicht gunstig voor de aardappelverwerkende industrie, maar dat is het niet. "Wij kopen sowieso de meeste aardappelen op contract en profiteren dus niet van de huidige lage (dag)prijzen. De meeste contracten met telers lopen tot juli 2021." Daarna gaat de nieuwe contractperiode in. Zelhorst verwacht, naast druk op het contractprijsniveau, vooral dat er minder gecontracteerd gaat worden. Dit hangt echter ook weer sterk af van hoe de coronauitbraak zich gaat ontwikkelen en of er op termijn een vaccin beschikbaar komt. Als de coronabeperkingen afnemen of mogelijk zelfs verdwijnen, dan kan de (wereld)markt zich uiteraard ook snel herstellen, want Aviko blijft op middellange termijn positief over de ontwikkeling van de wereldwijde afzet van aardappelproducten.

Dick van Doorn