Akkerbouwer Bert De Deugd boert op verschillende grondsoorten

D e vader van Bert De Deugd (58) had op de huidige thuislocatie van de akkerbouwer aan de Hazeldonkse Zandweg al een melkvee- en loonwerkbedrijf. Hij had 40 stuks melkvee met bijbehorend jongvee. Verder had vader De Deugd nog melkvee op voergeldbasis, dus alles bij elkaar zo'n 100 stuks melkvee en jongvee. Qua loonwerk deed hij vooral grondverzet en had onder meer 3 Volvo's BM's 350 3-cilinders, met 5 m3 Spijkstaal hydraulische kippers, 3 Volvo BM-combines, onder meer een S950 en een S1000. En verder nog een Farmall B450 van 55 pk en een David Brown 990-tractor met opgebouwde landbouwspuit.

Plotse overname

Eén jaar voor hij afstudeerde, kwam hij thuis uit school van de MAS (middelbare agrarische school) en zei zijn vader dat hij het bedrijf over moest nemen. De Deugd: “De reden was dat mijn vader gezondheidsproblemen had en het niet meer zag zitten om zelf het bedrijf voort te zetten. Ik moest echter nog een jaar naar school, dus ik was stomverbaasd.” Toch nam De Deugd junior het bedrijf over van zijn vader. Samen met zijn toenmalige vriendin, later zijn vrouw, runde hij het melkveebedrijf. Hij nam in eerste instantie alleen het melkvee (40 stuks) over van zijn vader. De 22 ha grond die de familie had in die tijd, pachtte hij van zijn vader en van derden. Na zijn studie ging hij bij de suikerfabriek van Suiker Unie werken, waar hij goed verdiende. “Vooral tijdens de suikerbietencampagne natuurlijk”, zegt hij lachend. Daarna deed De Deugd nog heel veel soorten werk, vooral werkzaamheden bij loonwerkers. Daar heeft hij nu profijt van, omdat hij naast zijn huidige akkerbouwbedrijf ook loonwerkzaamheden verricht.

Stal op plaat bouwen

De Deugd junior maakte na de overname van het bedrijf meteen plannen om uit te breiden. Hij wilde naar 120 stuks melkvee, exclusief bijbehorend jongvee. De Deugd: “De grond hier op onze thuislocatie is echter heel bijzonder. Je hebt eerst 1 m klei en dan tientallen meters veengrond.” De melkveehouder/akkerbouwer liet boringen doen en op 38 m diepte was nog geen wit zand te bekennen. De enige mogelijkheid was om de ligboxenstal op een plaat te bouwen, maar dat bleek erg duur te zijn. “Toen minister Braks ook nog eens met de superheffing kwam, besloot ik om de plannen af te ketsen.”

Vader had 40 stuks melkvee, maar De Deugd junior moest door de superheffingsmaatregelen terug naar 35 stuks. In het tweede jaar na de overname besloot Bert om over te stappen op KI. Hij en zijn vader hadden tot die tijd bij het melkvee altijd gewerkt met een stier. “Zodoende kon ik mijn melkvee beter selecteren op productie, waardoor de productie per koe steeg. Daardoor had ik uiteindelijk nog maar 19 stuks melkvee nodig om mijn melkquotum vol te krijgen.”

Koeien in fases verkocht

Van derden pachtte De Deugd nog eens 10 ha als weiland voor de koeien. Inmiddels heeft hij 56 ha akkerbouw. “Dat komt omdat ik in 1990 gestopt ben met zelf melken. Ik verkocht alle koeien in fases.” Daarna heb ik mijn melkquotum 2 jaar verleast en daarna verkocht. Van dit geld ging de helft naar mijn vader en de andere helft was voor mij. Van dit geld heb ik 6 ha van mijn vader gekocht. Naast dat hij niet kon uitbreiden vanwege de slechte ondergrond, waren er nog familieomstandigheden waardoor hij besloot om over te stappen op akkerbouw. “In die tijd deed ik vooral het loonwerk en mijn toenmalige vrouw verzorgde het vee. Op een gegeven moment gingen we uit elkaar, dus dat was ook een reden te meer om over te stappen op akkerbouw.” Sinds 2010 runt Bert het bedrijf samen met zijn huidige vrouw Patricia (42).

Het laatste melkvee ging in 1992 weg, maar daarvoor was De Deugd al bezig om de akkerbouwtak van het bedrijf te ontwikkelen. In 1987 had hij van ‘Domeinen’ (Nederlandse overheid) namelijk al 2,5 ha akkerbouwgrond gekocht met een optie op nog eens 2,5 ha. “Uiteindelijk heb ik al deze grond gekocht, dus in totaal 5 ha. En hij had natuurlijk van het melkquotumgeld al 6 ha akkerbouwgrond gekocht van zijn vader. Daarna kocht hij in 1994 van een verpachter nog eens 4 ha aan. In 1994 had hij in zijn teeltplan onder meer 10 ha graan en 4 ha suikerbieten voor de vruchtwisseling en hij verhuurde nog 5 ha land voor het telen van consumptieaardappelen. De Deugd: “De aardappelen gingen naar degene waar ik het land van huurde.”

Vele soorten grond

In 2008 kocht de akkerbouwer in één keer heel veel hectares aan, 19 ha in totaal en in mooi aaneengesloten blokken. Een kavel daarvan ligt in de buurt van Zevenbergen en is vrij zware kleigrond, 26% afslibbaar. Bert: “Je hebt hier veel soorten grond in de omgeving, zowel zeeklei-, zavel- als zware zandgronden. Ik heb dus op veel soorten grond landerijen.”

In 2015 kocht hij voor het laatst grond aan. Dat was zo'n 7 ha, waardoor de akkerbouwer nu in totaal over 56 ha beschikt, waarvan 32 ha in eigendom. Overigens is hij momenteel weer bezig met een grondaankoop van een projectontwikkelaar. “In 2006 heb ik 10 ha verkocht aan deze projectontwikkelaar, maar die grond kan ik weer terug kopen. En daar ga ik weer akkerbouwland van maken.” Van de 56 ha grond die hij nu in totaal heeft, heeft hij 7 ha in gebruik van het Industrie- en Havenschap in Moerdijk. Ook pacht hij nog 7 ha van zijn broer.

Onmiddellijk met soja in Nederlandse top 5

Het huidige bouwplan bestaat dit jaar vooral uit suikerbieten (9,3 ha), graan (35 ha), maïs (2,9 ha) en poot- en consumptieaardappelen (1 ha eigen gebruik voor huisverkoop en 9 ha verhuurd voor pootgoed).

Hij teelt in een rotatie van 1 op 5. “Bij die 19 ha die ik in 2008 gekocht heb, zat ook nog 2 ha bietenquotum en toeslagrechten. Daardoor kon ik groeien van 4 naar 6 ha suikerbieten. Ik lever uiteraard aan Suiker Unie, vandaag veranderd in Cosun Beet Company, waar ik na mijn schooltijd ook gewerkt heb.” Door het bijkopen van bietenquotum de afgelopen jaren en doordat hij quotum toegewezen kreeg van Suiker Unie omdat hij uitbreidde, is zijn huidige areaal suikerbieten momenteel 9,5 ha. De grond waar hij de consumptieaardappelen teelt, verhuurt hij.

De afgelopen jaren heeft hij ook knolselderij en koolraap geteeld. Bert: “Niet dat het telen slecht ging, maar vooral de contacten en afspraken met de koper van deze producten liepen niet op de juiste wijze.” Voor veevoederbedrijf Agrifirm teelde hij veldbonen. Daar is hij echter weer van afgestapt.

Qua teelten houdt de akkerbouwer wel van een uitdaging. Sinds 2017 teelt hij namelijk soja, eveneens voor Agrifirm. “Ik zag in 2016 dat Agrifirm sojatelers zocht. Via de Agrifirm-pool gaat de soja vooral naar Alpro die het verwerkt tot sojamelk en vleesvervangers. Dus daar schreef ik op in met 9,5 ha. Meteen een grote teelt inderdaad omdat ik toch al bezig was om mijn bouwplan om te gooien in die tijd.” De oogst van 2017 was, voor Nederlandse begrippen, super met 4,37 ton soja/ha. Bert stond hiermee zelfs in de top 5. “Dus ik dacht, wat een meevaller! Precies de juiste teelt erbij in mijn bouwplan.”

Sojaresultaten werden steeds minder goed

De resultaten met soja waren in 2018 iets minder met 3,7 ton soja/ha, maar gezien de weersomstandigheden was dit niet eens zo slecht. “In 2019 zakte de opbrengst echter naar 2,3 ton/ha, wat tevens het break even point is om soja te telen. En de soja werd bovendien afgekeurd voor menselijke consumptie. De reden van de zeer slechte oogst en de slechte sojakwaliteit bij oogst was de kwaliteit van het zaad en de late oogstperiode door nat weer. Vanwege het slechte zaad kreeg ik wel een schadevergoeding van Agrifirm. Heel netjes.”

Dit seizoen wilde de Zevenbergse akkerbouwer opnieuw 6 ha soja zaaien, maar deed dat toch niet. De reden was de terugkoop van de 10 ha grond waar hij mee bezig is. Hij wilde deze grond laten egaliseren en draineren. Hij koos ervoor om wintergerst te zaaien, die inmiddels al geoogst is. Bert: “Daar staat nu al de wintertarwe op voor 2021. In totaal teel ik 21,2 ha wintertarwe dit seizoen en 6 ha wintergerst. Dit kan elk jaar variëren omdat ik ook wel eens akkers wil verhuren voor uien. Op de zware kleigronden die hier niet geschikt voor zijn teel ik dan korrelmaïs.”

Uitgebreid tractor- en werktuigenpark

Een deel van de akkerbouwwerkzaamheden verricht de akkerbouwer zelf, maar een deel besteedt hij uit. Het bieten zaaien en oogsten doet een loonbedrijf. Wat het graan betreft, doet hij alles zelf. De pootaardappelen doet de verhuurder. Om zelf een deel van de akkerbouwwerkzaamheden te kunnen doen, heeft Bert inmiddels 4 tractoren. Het gaat daarbij om een Volvo BM400, een Valmet 900, een Valtra T130 en een T174. Ook heeft hij een Manitou-verreiker en een John Deere 9560 WTS-combine. Daarnaast beschikt Bert over 2 18-tonners 7000/23-150 landbouwkippers van Joskin en over één Joskin-grondkar 22/50 en nog een mesttank van 7 m3 van Joskin. Verder heeft hij een 4-schaars Rumpstad-ploeg. De Deugd: “Die heb ik vorig jaar winter volledig gereviseerd, inclusief nieuwe ploegscharen erop en dergelijke.” Het laatste werktuig dat hij gekocht heeft, is een klepelmaaier van Boxer van 2,5 m.

Bert werkt ook volop met rtk-gps. Dat heeft hij al sinds 2009 en het gaat om een SBG-systeem. Het was eerst opgebouwd op een Valtra N141. In 2016 is het systeem overgezet op een nieuwe Valtra N174. In 2017 werd de Valtra T130 ook voorbereid voor rtk-gps. In 2018 was de combine aan de beurt. Bert: “Achteraf bekeken, had ik deze veel eerder moeten uitrusten met dit systeem. Het is niet uit te leggen wat een rust en gemak dit oplevert. En naar alle waarschijnlijkheid zal de Valmet 900 ook worden uitgerust met rtk-gps.”

Mogelijke opvolger

Wat de toekomst betreft, heeft de familie De Deugd mogelijk een opvolger. “Onze zoon Ben (9) heeft niets met tractoren of boeren. De jongste, Max, is 8 jaar en die wil akkerbouwer worden. Ik vind wel dat hij na zijn schooltijd beter eerst een goed vak kan leren en dan eventueel akkerbouwer kan worden. Gezien de hele problematiek in onze sector zal het lastig voor hem worden om dit bedrijf over te nemen. Wellicht verdient hij te weinig met het aantal hectares dat wij te zijner tijd hebben, maar dan kan hij eventueel daarnaast nog in loondienst werken. Ik heb ook veel voor bazen gewerkt en het is zeker prettig als er zowel geld van je eigen bedrijf als van je loondienst binnen komt."

Dick van Doorn