Startpagina RULA Kleinvee

Schobbejaks Hoogte: Om struisvogels te houden, moet je een beetje cowboy zijn

Als de hobby uit de hand loopt, dan ontstaat er een… struisvogelboerderij. Dat was althans het geval bij dierenarts Bert Neirinck en zijn vrouw Christel Cauwelier, die het Tieltse Schobbejaks Hoogte oprichtten. Als grootste struisvogelboerderij in Europa voorzien ze heel de wereld van vlees en kuikens. Daarnaast baten ze ook een hoevewinkel uit, waar allerhande struisvogelproducten te koop worden aangeboden. Een hele boterham, maar Bert zelf blijft er bescheiden onder: “Als dierenarts zit ik al veel tussen de koeien en varkens. Met struisvogels kon ik iets anders doen.”

Leestijd : 8 min

Struisvogels houden, het klinkt alvast iets dat enkel in Afrika zou kunnen. Niets is minder waar. In het West-Vlaamse Tielt startten dierenarts Bert Neirinck en zijn vrouw Christel Cauwelier in 1992 hun eigen struisvogelboerderij Schobbejaks Hoogte op. Bert blijkt zelf een gepassioneerd vogelliefhebber: “Ik hield vroeger verschillende vogels, zoals kanaries en kipjes. En die interesse in vogels bleef er bij mij inzitten, zelfs tijdens mijn studies dierenarts.”

Keuze valt op struisvogels

Berts aandacht was vooral gevestigd op de struisvogel. Bovendien begon struisvogelvlees tijdens de jaren 80 populairder te worden. “Toen werd er al wel wat struisvogelvlees geïmporteerd uit Zuid-Afrika”, vertelt Bert. De stap om zelf met struisvogels te starten was daarom niet groot. “Als dierenarts zit ik vooral tussen de koeien en de varkens, dus ik wou wel iets anders. Mijn fascinatie voor de struisvogel heeft me wat die richting ingeduwd. Een struisvogel heeft ook een positief effect op me: als ik stress heb en ik kijk naar dat dier, dan valt mijn stress gewoon weg.”

Bert zijn hoofdberoep is en blijft dierenarts. Hoewel hij landbouwerszoon is, is het vooral zijn vrouw Christel die het landbouwbedrijf runt. Bert staat als dierenarts wel in voor de dagelijkse bedrijfsbegeleiding. Verder helpt nog een aantal mensen op het bedrijf. Bert: “We zijn wel van plan om het bedrijf over enkele jaren over te laten aan onze zoon, maar we zullen hem met onze ervaringen blijven bijstaan.”

Van niets gestart, nu één van de grootste in Europa

Bert en Christel begonnen met slechts 2 struisvogels. Die kochten ze aan van een struisvogelbedrijf in Wallonië. “Zo konden we wennen aan het gedrag van het dier. Later importeerden we eieren vanuit verschillende bedrijven in Namibië, Botswana en Zuid-Afrika.” Stilaan breidde het koppel de kudde uit, naar nu zo’n 1.000 vogels met de kleintjes bijgerekend. Dat maakt van Schobbejaks Hoogte niet alleen het grootste bedrijf van België, maar ook in Europa. Om te vergelijken: in België zijn er slechts enkele bedrijven die elk nog zo’n 5 à 10 struisvogels hebben.

Bovendien heeft het koppel alle facetten van de struisvogelhouderij stevig in handen, van het houden tot de productie en verkoop. “We hebben hanen en hennen, met moederdieren. We hebben een broeierij waar de eieren uitgebroed worden, een kuikenopfokstal, een opfokstal voor jonge dieren en een afmeststal voor de volwassen struisvogels. Op ons bedrijf bevindt zich ook het slachthuis en we versnijden ook zelf. Ten slotte is er nog een hoevewinkel en hebben we een bezoekruimte ingericht. We hebben met andere woorden de volledige controle”, lacht Bert.

Bert en Christel exporteren struisvogels over heel de wereld. Zo zijn enkele bestemmingen Senegal, India, Pakistan, en enkele Europese landen. “We hebben naar weinig landen nog niet geëxporteerd. We exporteren voornamelijk eendagskuikens, jonge vogels en soms eieren om uit te broeden. Maar nu… door de coronacrisis was dat dit jaar een ramp.”

Drie soorten

Wie denkt dat er slechts één soort van de Afrikaanse loopvogel bestaat, heeft het mis. Op het erf lopen struisvogels van alle leeftijden en met een hele variatie aan bloedlijnen rond. “Deze variatie in bloedlijnen is noodzakelijk als je jezelf wil profileren als struisvogelselectiebedrijf”, geeft Bert mee.

In het begin waren het vooral zwartnekken, blauwnekken en roodnekken die het erf kleurden. De roodnekken komen vooral voor in Kenia, maar die zijn nu niet meer te bewonderen op de boerderij. “De roodnek is een wilde soort die nu bijna niet te krijgen is. Het is de grootste en de agressiefste onder de struisvogels. Dat is dan ook de reden waarom die hier niet meer is”, lacht hij. Zijn genetica is desalniettemin wel doorgegeven. Omdat de rassen met elkaar kunnen paren, lopen er nu ook heel wat kruisingen rond van de ondersoorten.

Op de site van Schobbejaks Hoogte zijn heel wat weetjes rond de struisvogel te vinden. Het is duidelijk dat Bert en Christel weten wat ze doen. “Het is vooral door zelfstudie dat we veel te weten zijn gekomen. Over het houden van struisvogels zijn wel wat zaken wettelijk vastgelegd, maar er was niemand die 100% op de hoogte was over de noden van struisvogels. Zelfs over waar ze onder te verdelen was er discussie.”

Verzorg struisvogels als… een rund

Bert vergelijkt de verzorging van de struisvogels met die van een rund. “Een struisvogel eet immers een beetje zoals een koe: ze eten gras, luzerne, soja, maïs… Het voer lijkt op dat van kippen, maar de struisvogel verteert gemakkelijker luzerne, gras en ruwe vezels omdat hij een grote dikke darm heeft.” De vogelliefhebber zorgde ervoor dat de dieren vrij binnen en buiten de stallen kunnen lopen wanneer ze willen. Buiten kunnen de dieren grazen op een oppervlakte van circa 15 ha, binnen krijgen ze een mengsel met gras, maïs en krachtvoer aangepast aan struisvogels. “De volwassen dieren kunnen tot 10 kg vers gras per dag eten.”

3_stal_SchobbejaksHoogte

De stallen zijn gelijkaardig aan rundveestallen: openfrontstallen met een groot volume, ze zijn heel luchtig en laten veel licht binnen. Hoewel de dieren vrij binnen en buiten kunnen lopen, blijven de kleintjes wel meestal binnen. De vloerverwarming zorgt voor voldoende warmte. Het koppel liet bovendien zonnepanelen en een zonneboiler installeren om groene energie op te wekken, onder andere voor de vloerverwarming.

Aard prima in ons klimaat

Tot 6 weken blijven de jongen binnen en vanaf 6 weken gaan ze eens buiten. “Maar tijdens de winter komen ze bijna niet meer buiten. Voor de 1.000 vogels hebben we circa 1 ha stallen voorzien om ze te huisvesten in slechte weersomstandigheden. Voor een goed dierenwelzijn zijn de stallen ruim voorzien van stro en vlaslemen.”

Dat de struisvogel enkel een Afrikaans klimaat kan verdragen is dus een fabeltje. Bert geeft mee dat de dieren perfect om kunnen gaan met de temperatuur- en neerslagschommelingen. “Dat heb je in Afrika immers ook. In de Sahara vriest het zelfs soms tot min 30 graden en in het regenseizoen regent het soms ook 200 l per dag. Het enige probleem is dat het hier minder droog is. Voor de struisvogel zou de opwarming van het klimaat dus niet zo erg zijn. Voor een struisvogel geldt: hoe droger hoe beter.”

1_Bert kuiken_SchobbejaksHoogte

Grote vogel, weinig vlees

Met een gewicht van 100 tot 150 kg is de struisvogel ‘een serieuze kadee’, zoals Bert het dier noemt. De hoeveelheid vlees dat bruikbaar is voor verkoop is nochtans veel minder. Het dier heeft in tegenstelling tot de kip geen borstspieren. “Daar zit enkel een borstplaat die fungeert als harnas: het beschermt het hart en de lever tegen bijvoorbeeld aanvallen van buitenaf. Het vlees kan dus enkel van de billen komen. Maar dat zijn wel dikke billen hoor”, geeft Bert mee. Uiteindelijk is één struisvogel goed voor 35 kg vlees. “Als je dat vergelijkt met wat je van een koe krijgt, is dat niet bijster veel.”

Het vlees blijkt echter wel gegeerd in de hoevewinkel, en niet enkel tijdens de feestdagen. Gedurende het hele jaar komen er vaste klanten langs. “En om eerlijk te zijn, ik eet ook elke week mijn portie struisvogelvlees: als steak, filetje, worst of hamburger, maar ook in stoverij is het heel lekker. Ik vind dit het lekkerste vlees dat er is.”

Het vlees zelf lijkt wel op dat van het rund: het is donkerrood gekleurd en ziet eruit als rundsteak. De smaak is er ook naar, het is enkel iets zoeter. “Maar je moet al een fijnproever zijn om dat te smaken”, klinkt het. Belangrijk is, dat het heel vet- en cholesterolarm is. Het bevat slechts 2% vet. “Dat heeft wel als gevolg dat je het vlees niet te hard mag doorbakken of het wordt te taai en droog. Saignant is het vlees op zijn best.”

De familie voeden met één ei

Ook de struisvogeleieren komen in de winkel te liggen. Zo’n ei is tussen de 12 en 15 cm groot en kan tot 2 kg wegen. Dat komt overeen met zo’n 25 kippeneieren. “Daar kan je al een heuse omelet mee maken, he”, grapt Bert. “Daar voed je een hele familie mee!”

De smaak van een struisvogelei is dan weer fletser in vergelijking met de smaak van een kippenei. Dat komt omdat de dooier vrij klein is: een ei van 1,5 kg heeft een dooier van 150 g. In verhouding is de dooier bij een kippenei een pak groter. “Dat maakt wel dat een struisvogelei minder cholesterol bevat, aangezien die cholesterol zich in de dooier bevindt. Een kuiken heeft die cholesterol nodig om te kunnen groeien. Op zich vind ik de fletse smaak niet erg, je kan altijd bijkruiden.”

2_christel_SchobbejaksHoogte

Alles van de struisvogel gaat weg

Aan de producten van de shop te zien, kan men besluiten dat er niets van de struisvogel ongebruikt achter blijft. De struisvogelveren worden per stuk verkocht of verwerkt in plumeaus om stof te verwijderen. Van de huid en een deel van de poten wordt dan weer leer gemaakt voor handtassen, portefeuilles en accessoires. Het koppel doet hiervoor beroep op een looierij, die gespecialiseerd is in struisvogelhuid.

Een ander product is hondenvoeding, en dan vooral de snacks. “Dat is enkel gemaakt van struisvogelvlees. Sommige producten bevatten vlees dat aangevuld wordt met aardappelzetmeel, rijst en/of vitaminen en mineralen. Het voordeel aan struisvogelhondenvoer is dat het hypoallergeen is en hierdoor gebruikt kan worden bij dieren met een voedselallergie.”

Last but not least kan ook cosmetica op basis van struisvogelvet aangeschaft worden. “Dat is heel goed voor de verzorging van de huid. Zelfs de Egyptenaren gebruikten dit al voor de wondverzorging om de heling te stimuleren, de huid zacht te houden en te hydrateren. Een groot voordeel is het zeer lage smeltpunt, waardoor het zeer gemakkelijk oplost en probleemloos in de huid dringt.”

Veiligheid voorop

Naast de verkoop van allerlei struisvogelproducten, leveren de bezoekers aan de boerderij een belangrijk deel van het inkomen. “Door de coronacrisis was dat dit jaar niet om naar huis te schrijven”, klinkt het neerslachtig. Het koppel, maar voornamelijk Christel, leert de bezoekers alles over de struisvogel en hoe die te houden. De broeierij mogen ze echter niet in, vanwege de hygiëneregels. “We leiden ze wel rond bij de dieren, maar laten hen niet in de stallen of tussen de dieren lopen”, lacht hij. “Het zijn geen agressieve dieren, toch niet buiten het legseizoen, maar ze zijn wel heel nieuwsgierig.”

4_struisvogel_SchobbejaksHoogte

Veiligheid gaat boven alles. Er kan altijd iets mislopen. “Een volwassen struisvogel kan tot 2,5 m groot zijn. Die wil je niet recht voor je zien staan. Niet buiten, maar zeker niet tijdens de paartijd of de broedperiode. Zeker de hanen zijn dan dominant omdat ze hun territorium en nest willen verdedigen. Ze kunnen serieus stampen! Hun gevaarlijkste wapen zijn de poten, die je gemakkelijk kunnen verwonden. Wij moeten, als eigenaars, dus ook oppassen.”

Je moet met andere woorden uit het juiste hout gesneden zijn, en gepassioneerd zijn wil je een struisvogelboerderij starten. “Eigenlijk moet je een ook een beetje cowboy zijn om struisvogels te kweken. Maar veiligheid gaat boven alles!”

Marlies Vleugels

Lees ook in RULA Kleinvee

Meer artikelen bekijken