Startpagina Varkens

Het Jaar van het Varken wordt voortgezet

Volgens de Chinese astronomische kalender eindigde op 24 januari 2020 het Jaar van het Varken. Voor de Chinese varkenshouderij stopte het echter niet die dag. Het afgelopen jaar waren de varkensprijzen er ontzettend hoog door de problemen in de voorgaande jaren. Door een tekort aan varkensvlees profiteerde eigenlijk heel de wereld mee. Europa, Amerika en Brazilië pikten hun graantje mee. Nu de Chinezen terug op kruissnelheid zijn om hun varkensvlees zelf te produceren, kunnen deze vleesexporterende landen zich maar beter focussen op de eigen markten of uitkijken naar andere afzetmogelijkheden.

Leestijd : 7 min

Afrikaanse varkenspest (AVP) had de voorbije jaren een enorme impact op de wereldwijde varkenshandel. Vooral de besmettings- en ruimingscijfers in China waren hallucinant. Het land krabbelt intussen razendsnel weer recht.

Een terugblik

In augustus 2018 breekt in China de Afrikaanse varkenspest uit. In geen tijd verspreidt de ziekte zich vanuit het noordoosten in de buurt van Shenyang naar andere provincies in het land. De voornaamste redenen die de snelle uitbraak verklaren zijn: gebrek aan hygiënemaatregelen op de bedrijven, verplaatsen van dieren hoewel dieren op het bedrijf al symptomen hadden, de vele backyard pigs en contacten tussen die bedrijven, slechte voorzieningen in de slachthuizen... Kortom, alles wat in de boekjes staat wat je zeker niet moet doen wanneer een virus uitbreekt. Maar, ergens was het ook menselijk: kleine varkenshouders konden veel meer verdienen door hun dieren aan hun buur te verkopen dan ze door de overheid te laten opkopen omwille van de varkenspest.

Al snel liep de situatie helemaal uit de hand. Zeugenbedrijven werden massaal opgeruimd, vleesvarkensstallen leeggehaald en dieren vernietigd. Rijen wachtende vrachtwagens, volgepakt met dieren voor de destructie, zijn beelden die eenieder van ons nog op het netvlies heeft. Ook waren er verschillen in wetgeving tussen de provincies en werden grenzen tussen regio’s of provincies gesloten voor alle dierlijke producten. Als het regionaal slachthuis dan aan de anderen kant van de grens ligt waar je niet met producten naar toe kan, zorgt dat voor grote problemen voor afzet van de vleesvarkens. En zo waren er plots gigantische ladingen vleesvarkens die niet meer geslacht konden worden, en die letterlijk onder de grond eindigden.

Officiële statistieken spreken van een productiedaling van 22% in 2019 ten opzichte van 2018 en het eerste semester van 2020 gaf een vergelijkbare daling aan. Het moet wel even gezegd worden dat cijfers en getallen in dit artikel eerder richting aangevend zijn.

De productie tuimelde dus in elkaar. De zeugenstapel daalde met minstens 10 miljoen zeugen, een getal gelijkaardig aan de totale populatie van de Europese Unie. Sommige schattingen spreken van bijna 20 miljoen zeugen. Ook hier is een exact getal moeilijk te geven want backyard zeugen worden soms wel, soms niet meegeteld.

Gevolgen van de sterke productiedaling

De gevolgen bleven natuurlijk niet uit want de 1,5 miljard Chinezen moesten eten. Plots werden varkensstallen gebruikt om eenden in af te mesten, werden vleesvarkens die nog gezond waren of de varkenspest hadden overleefd ingezet als zeugen en daarnaast ging ook de vleesconsumptie naar beneden. Bovenal schoot de varkensprijs in 2019 als een komeet omhoog, en bleef deze daar hangen in 2020.

Maar ook dit moet gekaderd worden. In absolute cijfers werden er prijzen tot 3,5 à 4,5 euro per kg levend betaald. Conclusie was dat het Chinese partijbestuur eind 2019 met een actieplan voor de varkenshouderij op de pinnen kwam, dat niet getroffen grote integratoren op een berg geld zaten, dat de tijd rijp was om af te rekenen met de twijfelachtige reputatie op gebied van gezondheid en dat de bioveiligheid op bedrijven nu topprioriteit werd. Subsidies werden beloofd, grond om nieuwe bedrijven te bouwen werd gemakkelijker aan te kopen en modelbedrijven moesten de toekomst aangeven.

Na de uitbraken van varkenspest klapten de prijzen in elkaar en werden diepvriezers volgepropt om nadien het vlees gelijdelijk op de markt te brengen. Toen deze voorraden leeg waren, kwam het er op aan duur varkensvlees te kopen op de internationale wereldmarkt...

De heropbouw

Vanaf eind vorig jaar zag je investesteringen in quarantainestallen om buitenlands fokmateriaal op te vangen en de leeggemaakte bedrijven werden gekuist en ontsmet. Er werden nieuwe bedrijven gebouwd en fokprogramma’s werden opnieuw opgestart. Het verhaal van Qin Yinglin leest hierbij als een bijna niet te geloven verhaal. Hij startte in 1992 met een bedrijfje met 22 vleesvarkens. Vandaag controleert hij Muyuan Foods met meer dan 10 miljoen varkens. Hij heeft een vermogen dat oploopt in de miljarden en hij is zelfs een van de snelste stijgers in de Forbes-lijst van de rijkste personen ter wereld.

Op dit moment bouwt Muyuan Foods het grootste varkensbedrijf ter wereld in de buurt van Nanyang. De totale capaciteit omvat 84.000 zeugen en de volledige productie hiervan wordt er gehuisvest. Het complex wordt zo goed als mogelijk van de buitenwereld geïsoleerd omdat de grote sterkte van dit systeem, ook de grote zwakte is. Er zal een immense controle komen op al wie of al wat binnen het bedrijf komt (voeder, materiaal, eerste groep zeugen en beren, personen...). De bioveiligheid kan er zeer strikt worden toegepast. Het hele complex is voorzien van luchtfiltersystemen. Dé uitdaging ligt natuurlijk in de massa personeelsleden die elke dag in en uit het complex moeten. Het grote gevaar zit verscholen in een ‘wat als’ scenario waarbij een besmettelijke ziekte uitbreekt en het volledige bedrijf moet worden opgeruimd. Een mes dat aan 2 kanten snijdt dus.

Het grootste varkensbedrijf ter wereld ligt in China.
Het grootste varkensbedrijf ter wereld ligt in China. - Foto: Reuters

Maar Muyuan Foods is niet alleen met zo’n investeringen. Ook andere grote bedrijven kijken naar mogelijkheden om, zowel binnen China als erbuiten, te investeren in de varkenshouderij. Zo mag er niet vergeten worden dat Smithfield Foods, toch de grootste varkensproducent ter wereld met ongeveer 1,2 miljoen zeugen in de Verenigde Staten, Mexico, Polen en Roemenië, in handen is van de WH Group, een bedrijf uit Hongkong.

Import van fokmateriaal

Het spreekt voor zich dat het opnieuw opbouwen van een verloren stapel van meer dan 10 miljoen zeugen tijd in beslag neemt. De programma’s om dit te doen zijn evenwel uitgeschreven en dieren worden massaal ingevoerd op (over)grootouderniveau. Zo werden sinds september 2019 enkel uit Frankrijk al meer dan 10.000 stuks fokmateriaal geleverd, de bestellingen lopen nog door tot eind 2021.

Fokvarkens in de wachtruimte bij vertrek vanuit de luchthaven Vatry in Parijs.
Fokvarkens in de wachtruimte bij vertrek vanuit de luchthaven Vatry in Parijs. - Foto: Choice

Andere grote exporteurs zijn Denemarken en Canada. Maar ook hier geldt het verhaal van het vel en de beer. Als er in één van de landen van oorsprong Afrikaanse varkenspest zou uitbreken, stopt deze handel onmiddellijk. Vanuit de Verenigde Staten was de export van fokmateriaal nog niet mogelijk omwille van de ruzie tussen Trump en de Chinese overheid, maar hier wordt ook een overeenkomst verwacht.

Wie levert varkensvlees?

Maar iedereen kan rekenen. Om van een grootouderdier slachtvarkens te produceren, heb je een kleine 2 jaar nodig. Het is dus de verwachting dat de prijzen voor varkensvlees in China voorlopig hoog blijven. De grote vraag is natuurlijk wie het vlees aan China kan leveren. Europa lag begin 2020 in een heel goede positie en ook na de uitbraak van AVP in Duitsland blijven Denemarken en Spanje nog veel leveren.

Intussen is er wel een akkoord tussen de VS en China waardoor de VS ook massaal vlees verkopen. En we mogen Brazilië niet vergeten in dit verhaal. Chinezen blijven prijskopers en aangezien Brazilië zeer goedkoop produceert, zien zij hun export van varkensvlees naar China zeer snel stijgen. Hierbij spelen natuurlijk ook de schommelingen in wisselkoersen een rol en een verzwakkende dollar ten opzichte van de euro, speelt nu in het voordeel van de Amerikanen.

Effect op de wereldmarkt

De Chinese heropbouw heeft de vraag naar soja en mais op de wereldmarkt enorm doen toenemen. Prijzen stegen sinds augustus spectaculair en hebben natuurlijk ook een grote invloed op de kostprijs van de varkensproductie in Europa. De verwachting is dat in Europa de voerprijzen aan de hoge kant zullen blijven.

Anderzijds zullen de Chinezen vanaf 2021 ook minder vlees moeten afnemen. De productie neemt niet alleen razendsnel terug toe maar een groot aantal backyard pigs werden vervangen door productie in moderne bedrijven waarbij de productiviteit per zeugenplaats snel de hoogte ingaat. Varkens worden ook zwaarder geslacht en zo ziet de Chinese overheid haar plan sneller gerealiseerd, wat ook de verkoopsprijzen aan China niet ten goede komt.

Wat met de andere landen?

Er zijn natuurlijk meer landen in Azië dan China die enorm te lijden hadden van AVP. In de eerste plaats zijn dit Vietnam, Korea en de Filipijnen. Ook in Vietnam verloopt de heropbouw van de varkenspopulatie sneller dan voorzien. De output van de grote bedrijven neemt toe door een stijgende productiviteit en hogere slachtgewichten. Op de Filipijnen gaat het iets langzamer. Dat is niet verwonderlijk aangezien het aantal varkens per bedrijf daar al hoger lag en de opgeruimde bedrijven vaak grootschaliger waren.

Werken aan snel herstel

Algemeen wordt aangenomen dat de exporten naar China van vlees dit jaar lager zullen zijn dan vorig jaar. Bijkomend gebeuren deze verkopen steeds meer vanuit Amerika, Brazilië en, namens de EU, uit Spanje. Verder worden vooral de backyard varkensbedrijven versneld opgeruimd en komt de productie terecht in grootschalige bedrijven met een hoger productiegetal en zwaardere slachtgewichten.

De Chinese varkensproductie is volop aan het herstellen. De import zal fors dalen.
De Chinese varkensproductie is volop aan het herstellen. De import zal fors dalen. - Bron: Rabobank

De Chinese overheid gaat ervan uit dat eind 2021 de productie op minstens 80% zal zitten van de productie van begin 2018 en tegen 2023 helemaal hersteld is...

Geert Rombouts, Fokkerijorganisatie Choice

Lees ook in Varkens

Meer artikelen bekijken