Strijd tegen antibioticumresistentie evolueert in de goede richting door lager antibioticumgebruik

In de strijd tegen de antibioticumresistentie is het uiterst belangrijk niet meer antibiotica te gebruiken dan noodzakelijk door in te zetten op preventieve maatregelen. Amcra, het Kenniscentrum voor antibioticumgebruik en -resistentie bij dieren in België, ijvert hier al sinds 2012 voor, onder meer door sensibilisering van de sector.

Totale antibioticumgebruik moet nog 10% zakken

Overheid en sectorpartners hebben in het Convenant, betreffende de vermindering van het gebruik van antibiotica in de dierlijke sector dat werd afgesloten in 2016, een reductie van 50% in het totale antibioticumgebruik tegen 2020 tot doel gesteld.

“Uit de jaarlijkse cijfers van het Belvet-Sac 2019 rapport (tabel 1) blijkt een duidelijke daling van 7,6% in het antibioticumgebruik ten opzichte van 2018. Hiermee werd een totale vermindering van 40,3% ten opzichte van 2011 behaald”, toonde professor Jeroen Dewulf (UGent). “Dat is meer dan ooit in de humane geneeskunde werd gerealiseerd. Maar we zijn er echter nog niet! Er is nog een kleine 10% te gaan ten opzichte van 2011 om deze doelstelling eind 2020 te bereiken.” Dewulf was trouwens ook verheugd over het dalende gebruik van zinkoxide.

Twee doelstellingen al gerealiseerd

In het Convenant werden nog 2 belangrijke doelstellingen vastgelegd: een vermindering in het gebruik van de met antibiotica gemedicineerde diervoeders met 50% en een vermindering in het gebruik van de kritische belangrijke antibiotica met 75%. Beide doelstellingen werden al eerder in 2017 behaald en zelfs overtroffen (zie tabel 1). De cumulatieve reductie ten opzichte van 2011 in gebruik van gemedicineerde diervoeders is 71,1% dankzij belangrijke inspanningen van de mengvoederindustrie en zijn klanten. Bovendien kon, door het stopzetten van het mengen van het antibioticum colistine in diervoeder, ook hier een belangrijke daling van 66,4% ten opzichte van 2011 bekomen worden.

De cumulatieve reductie ten opzichte van 2011 van het gebruik van kritisch belangrijke antibiotica is 77,3%. Hoewel het doel bereikt is, blijft een belangrijk werkpunt het gebruik van de kritisch belangrijke antibiotica: na spectaculaire dalingen in 2016 en 2017 neemt het gebruik de laatste 2 jaar opnieuw toe. “Dit is vooral te wijten aan het verhoogd inzetten van fluoroquinolones bij diersoorten waarvan het gebruik niet geregistreerd wordt in Sanitel-Med. Deze evolutie moet van nabij opgevolgd en zo snel mogelijk opnieuw gekeerd worden, vooral in de braadkippensector!”

Het gemiddelde antibioticumgebruik in Europa daalt. Dewulf kon hierover de cijfers tot 2017 laten zien. “België scoort minder goed dan de omliggende landen, maar gelukkig evolueerden we sindsdien wel in de richting van de mediaan, een streefdoel tegen 2024.”

Registratie op bedrijfsniveau

Dierenartsen registreren sinds een aantal jaar ook het gebruik van antibiotica op bedrijfsniveau, via de Sanitel-Med-database of via derde systemen. Op basis van deze registraties kan elk bedrijf specifiek opgevolgd worden en kunnen bedrijven met elkaar vergeleken worden. “Dankzij het benchmarkingsysteem wordt meer bewustzijn gecreëerd. Dit leidt tot een verdere afname in het gebruik”, aldus dr. Fabiana Dal Pozzo, coördinatrice van Amcra. “We zien in 2019 een reductie in het aantal behandeldagen tegenover 2018 van 5,8% voor varkens, 5,8% voor pluimvee en 21,3% voor vleeskalveren. Ook de melkveesector is op vrijwillige basis gestart met de registratie op bedrijfsniveau en hopelijk zien we hiervan de vruchten volgend jaar, want hier is nog werk aan de winkel.”

Het is belangrijk om vast te stellen dat de daling in het gebruik van antibiotica bij voedselproducerende dieren gepaard gaat met een daling van het aantal multiresistente E. coli-stammen afkomstig van deze dieren. Ook voor de kritisch belangrijke antibiotica wordt een afname in antibioticumresistentie vastgesteld.

Visie 2024

Na het ‘Visie 2020’ plan werd door Amcra begin dit jaar een nieuw reductieplan vooropgesteld: de ‘Visie 2024’, om ook na 2020 verder te werken aan de strijd tegen de antimicrobiële resistentie (zie Landbouwleven van 19 maart). Dal Pozzo: “Dit plan heeft als doel het antibioticumgebruik in de diergeneeskunde naar het mediaanniveau in Europa te brengen. Een graduele reductie van het antibioticumgebruik in België moet finaal leiden naar een totaal gebruik van ongeveer 50 mg/kg biomassa - de Europese mediaan – tegen eind 2024. Dit betekent dat we ten opzichte van 2011, 65% minder antibiotica zouden gebruiken in de diergeneeskunde. Een extra 15% dus indien we er van uitgaan dat de 50% reductiedoelstelling tegen eind 2020 bereikt wordt.”

Om dit te kunnen bereiken, wordt momenteel een reductiepad uitgetekend voor elke diersector. Ook heeft de mengvoederindustrie aangekondigd te streven naar een totale reductie van 75% van de met antibiotica gemedicineerde voeders tegen 2024.

Anne Vandenbosch