Termijn 2 dagen
“Als algemene regel is opgenomen dat het register ingevuld moet worden uiterlijk de dag na de dag waarin de feiten die in het register vermeld stonden, moeten gebeuren”, zegt Lode Ceyssens, Vlaams parlementslid voor CD&V. “Doordat er digitaal wordt gewerkt, kan een langere termijn worden gehanteerd. Langer is wel relatief, want voor kunstmesthandelaars betekent dat 2 dagen”, aldus Lode Ceyssens, die ook vragen heeft over kunstmesthandelaars uit het buitenland die in Vlaanderen verkopen en leveren.
Volgens Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) werd heel lang met de sector overlegd rond de digitale kunstmest-registratie. “Die invoering doe ik niet voor mijn plezier. Ik zet vanuit Leefmilieu alles op alles om de waterkwaliteit te verhogen, want die is gewoon barslecht in Vlaanderen. Dat wil zeggen dat je helaas maatregelen moet nemen die misschien niet altijd even plezierig zijn. Ik had het ook graag anders gewild”, aldus Vlaams minister Zuhal Demir in de commissie Leefmilieu in het Vlaams parlement.
Verkoopsregister
“Waarom 2 dagen? Het doel is om heel snel, onmiddellijk, over correcte data te beschikken”, stelt minister Zuhal Demir. “Niet enkel om het kunstmestgebruik in kaart te brengen, maar natuurlijk ook om heel snel gerichte terreincontroles mogelijk te maken. Dat is eigenlijk de reden voor die 2 dagen. Het transport van dierlijke mest en andere meststoffen wordt opgevolgd via agr-gps, dus in realtime.”
Volgens minister Zuhal Demir is het verkoopsregister de enige manier om kunstmest van dichtbij op te volgen. “Ik ga ervan uit dat kunstmesthandelaars bedrijven zijn die vertrouwd zijn met digitale systemen, zodat het doorgeven van de kunstmestgegevens geautomatiseerd zal worden. In het besluit zijn er overgangsbepalingen opgenomen, zodat men in 2021 de gegevens maandelijks kan registreren. Zo wordt voldoende tijd geboden om dit te kunnen automatiseren, zodat een registratie binnen 2 dagen dan ook geen enkel probleem zou mogen zijn.”
Ook in Denemarken is een kunstmest register verplicht. In Noord-Ierland en het Verenigd Koninkrijk zijn de gesprekken gestart om een bemestingsregister in te voeren. “We zijn dus niet de enige regio waar een gedetailleerdere opvolging van het kunstmestgebruik aan de orde is.”
Buitenlandse handelaars
Maar wat met buitenlandse kunstmesthandelaars die leveren in Vlaanderen? Die zijn ook onderworpen aan de Vlaamse regelgeving. “Vlaanderen kan dus regels opleggen aan alle actoren die ook activiteiten uitvoeren op Vlaams grondgebied. Van zodra een buitenlandse handelaar ook kunstmest levert aan Vlaamse landbouwers, moet die ook een kunst-mestregister bijhouden, op dezelfde manier zoals dat is bepaald voor de Vlaamse kunstmesthandelaars. Dat lijkt me ook het meest correcte”, stelt Vlaams minister Zuhal Demir.
Minister Demir ontkent niet dat dit inspanningen vergt van zowel de kunstmesthandelaars als van de landbouwbedrijven. “Helaas, de huidige waterkwaliteit dwingt ons tot een striktere opvolging van het kunstmestgebruik, en maakt dat noodzakelijk. Via de jaarlijkse aangifte wordt momenteel naar schatting ongeveer de helft van het reële kunstmestgebruik aangegeven. Ik denk dat we het er toch wel over eens zijn dat dat gewoon niet goed is en dat dat echt moet worden aangepakt. Een snelle registratie van de kunstmestleveringen en het kunstmestgebruik is dus zeker te verantwoorden.”
Overleg met sectoren
Verder benadrukt de bevoegde minister dat er overleg is gepleegd met de landbouw- en kunstmestsector. “Hun opmerkingen werden ook zeker geëvalueerd, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat alle opmerkingen kunnen worden gehonoreerd. Zo niet heb je geen minister van Leefmilieu nodig, denk ik. Ik zou mezelf overbodig maken, mocht ik gewoon klakkeloos alles overnemen. Als ze echter tegemoetkomen aan dezelfde doelstelling, met name de waterkwaliteit verhogen, dan staan we uiteraard ook wel open voor de opmerkingen en nemen we die natuurlijk ook wel mee. Uiteindelijk wil ik ook een correct beeld krijgen van het kunstmestgebruik op de Vlaamse landbouw-gronden. Dat is helaas alleen mogelijk via een snelle en gedetailleerde digitale registratie.”
Achterpoortjes?
Steven Coenegrachts, Vlaams parlementslid voor Open VLD, deelt de bezorgdheid voor de verbetering van de waterkwaliteit. “Kunstmeststoffen spelen daar een belangrijke rol in. Op dit moment hebben we daar inderdaad te weinig zicht en vat op. Er moesten initiatieven genomen worden – alle begrip daarvoor – om dat beeld correct te krijgen. De vraag is alleen of dit systeem tot dat resultaat zal leiden. Ik ben inwoner van de grensstreek. Ik woon naast Nederland en naast Wallonië. En het kan best zijn dat Nederlandse of andere bedrijven die in Vlaanderen leveren, ook aangifteplichtig zijn. Ik vraag me alleen af hoe u dat kunt afdwingen aan de Nederlandse kant van de grens, bijvoorbeeld.”
En nog belangrijker is: wat met landbouwers die in Nederland of in Wallonië hun meststoffen gaan halen? Die handelaren aan Nederlandse kant leveren niet in België. “Die leveren in Nederland en vallen dus volgens mij zelfs buiten de verplichting tot registratie. Dat soort achterpoortjes, die heel groot zijn en waar een regio zoals de onze, die heel veel grenzen heeft, heel vatbaar voor is, maken toch dat dat beeld misschien niet zo correct wordt. Dat dreigt ook ten koste te gaan van een effectieve inspanning voor de verbetering van de waterkwaliteit”, zegt Steven Coenegrachts.
Administratieve overlast
Chris Steenwegen, Vlaams parlementslid voor Groen, is voorstander van een kunstmestregister. “Ik heb natuurlijk nog een andere bezorgdheid, vanuit de kant van de landbouwers zelf. In aanloop naar dit systeem waren er veel opmerkingen en bezorgdheden in verband met administratieve overlast voor onze boeren. Dat ging onder andere over het feit dat er per perceel moest worden geregistreerd en zo verder.”
“In dat verband is mijn vraag of er een evaluatiemoment voorzien is om bepaalde effecten of bepaalde moeilijkheden die zich voordoen bij de implementatie van dat register, te evalueren en bij te sturen waar nodig.
Ook Tinne Rombouts, Vlaams parlementslid voor CD&V, mengt zich in het debat. “Dat de waterkwaliteit moet verhogen, daar zijn we het allemaal over eens. Dat kunstmest daar ook een rol in speelt, daar zijn we het ook over eens. Maar hier denk ik dat het belangrijk is dat we werken met systemen die minimale administratieve lasten opleggen en die zo effectief mogelijk zijn.”
Voldoende gebruiksgemak?
Koppeling databanken
Op de verschillende vragen gaat Vlaams minister Zuhal Demir nog verder in. “Ik hoop dat jullie wel weten dat er al koppelingen met andere databanken mogelijk zijn en dat we ook info die in een bepaalde databank zit, automatisch kunnen overzetten in het digitale kunstmestregister. Dat is ook al aangeven tijdens het overleg vorige zomer. Er zijn ook overgangsbepalingen. Dit jaar kan de aangifte nog gebeuren binnen de maand, net vanwege het feit dat we aan de administratie hebben gevraagd om erop in te zetten om een aantal momenten te voorzien om gebruikersoverleg te organiseren met de landbouwers, omdat die ondersteuning zeker bij de 55-plussers misschien ook nodig is”, stelt Vlaams minister Zuhal Demir.
“We hebben ook gevraagd aan de administratie om sowieso altijd met de administraties van de buurlanden contacten te leggen en na te gaan of er een ongelijk speelveld is. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de Mestbank, zal de Nederlandse handelaar die de regels overtreedt, handhaven. Want een landbouwer die bijvoorbeeld zelf gaat aankopen in Nederland, moet die aankoop ook registreren. Wij kunnen dan ook zien of de Nederlander bij wie de landbouwer is gaan aankopen, ook de registratie doet. In het systeem zitten ook voldoende alarmbellen die zullen afgaan.”
“Ik denk dat een evaluatie ook heel belangrijk is, dat we kijken wat het effect is, of het al dan niet helpt, dat we kijken waar we nog verder kunnen vereenvoudigen en kijken dat bepaalde gegevens die ingegeven moeten worden, geen 10 keer ingevoerd moeten worden... ”, besluit minister Demir.