E
en nieuw jaar, nieuwe uitdagingen. Dat geldt ook voor de witloofteelt. Ook hier vallen geregeld gewasbeschermingsmiddelen weg, wat de Nationale Proeftuin voor Witloof nieuwe opties doet onderzoeken. Onderzoeker - voorlichter Jonas De Win overloopt op de infoavond witloof van 13 februari wat de actualiteiten zijn in herbiciden, insecticiden en fungiciden. Tim De Clercq bespreekt de toekomst van koelmiddelen.
Boa in herbiciden
Als het op herbiciden aankomt, was er alvast goed nieuws. Boa heeft dit jaar een vaste erkenning gekregen aan een dosis van 0,75 l/ha. Het werkt tegen tweezaadlobbige onkruiden (eenjarige en doorlevende), en je moet het gefractioneerd aanbrengen. Daarnaast is er een 120 dagen-regeling voor Asulam doorgekomen, die zal lopen van 1 maart 2019 tot en met 28 juni 2019. “Het zou het laatste jaar kunnen zijn, want het is al het zesde jaar op rij dat we deze regeling kregen. Er is geen zekerheid dat dit weer gaat gebeuren.” Ten slotte hamert Jonas erop rekening te houden met de bufferzones. Met Bonalan moet men bijvoorbeeld een bufferzone van 20 m bij een 50% driftreducerende techniek respecteren. “Belangrijk is dat men 1 m bufferzone aanhoudt naast oppervlaktewater, waar niet gespoten mag worden.”
Insecticiden
Voor de witloofmineervlieg was de sector vragende partij voor een 120 dagen-regeling van Benevia. Die kwam er in juli, met maximaal twee toepassingen. De nood is hoog, want men vindt de problemen terug in de forcerie. “In het landbouwtraject automatische monitoring, waarbij we het huidige waarneming- en waarschuwingssysteem willen vervangen door een semi-automatisch systeem, zijn we bezig met de ontwikkeling van beeldherkenning van gele vangplaten. Doel op termijn is dat je met een smartphone een foto kan nemen van de plaat en dat je het aantal plaaginsecten op de plaat als antwoord krijgt. Dit jaar testen we die verder uit om de betrouwbaarheid hiervan te verhogen”, vertelt de onderzoeker. Ook de optische sensor, die ontwikkeld is in de KU Leuven, wordt verder uitgetest en wordt ook aanzien als de toekomst. Door de vleugelslag van insecten te 'meten' op een fotovoltaïsche cel kan de sensor insecten herkennen.
De wollige slawortelluis is niet gekoppeld aan de waarnemingswaarschuwingsberichten. Hier kan je Movento inzetten aan één à twee toepassingen en aan een dosis van 0,75 l/ha. “Vorig jaar moesten we echter wachten tot in augustus om Movento toe te kunnen passen, omdat er een goede sapstroom nodig is”, vertelde De Win. Hij geeft ook mee dat bij het gebruik dit jaar er gelet moet worden op de veiligheidstermijn: die bedraagt namelijk 50 dagen, wat lang is.
Phytophthora
Voor phytophthora zijn er enkele grote projecten ingediend om de ziekte in de toekomst te beheersen. De erkenning van Fenomenal stopt namelijk. De distributie mag nog verkopen tot 14 mei 2019, en er geldt een opgebruiktermijn tot 14 november hetzelfde jaar. Ondertussen worden wel alternatieven onderzocht. Zo is er vorig jaar Previcur Energy bijgekomen, met een dosering van 40 ml per 100 l. In een demoproef werd die uitgetest in de voedingsoplossing. “Maar het kan ook in een kraagbehandeling gebruikt worden”, vult De Win aan. Fenomenal zat ook bij in de proef en scoorde iets beter naar aantasting toe, maar ook Previcur Energy deed het niet slecht. Bij Proplant en Paraat was er sprake van meer infectie. Ook het gemiddelde kropgewicht was bij Fenomenal het beste, gevolgd door witloof behandeld met Previcur Energy.
“Het is dus zeker een waardig product, maar heeft enkel zijn waarde in de forcerie. Wordt het gebruikt in de voedingsoplossing, is het heel veilig”, besluit hij.
Sclerotinia
Sclerotinia aanpakken kan chemisch, zoals met Switch, en biologisch, zoals met Contans WG. Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op basis van Iprodione is sinds 6 juni 2018 verboden.
Uit onderzoek blijkt dat de beste behandeling voor bewaring (dompelen of vernevelen) Luna Privilege is en daarna eventueel Switch als kraagbehandeling. Enkel een kraagbehandeling is minder efficiënt.
“Dompelen of vernevelen voor bewaring is niet voor elke grondwitloofteler een mogelijkheid”, klinkt het. “De erkenning van Luna Sensation was daarom welkom. Het mag gebruikt worden aan een dosis van 0,6 l per ha.”
In het algemeen was er bij grondwitloof deze winter enorm veel ziektedruk. Dat was enerzijds te wijten, aan phytophthora, maar ook door andere ziekten. Belangrijk is dan om bij eer
ste aantasting zo veel mogelijk de infectiehaard te verwij
deren. Is de ziektedruk uiteindelijk te hoog, dan zijn er maar twee opties. Zo kan men de grond uitgraven of fysisch stomen.
Toekomst in koelmiddelen
“Als het op koelmiddelen aankomt, is er zeker nog een toekomst”, benadrukt onderzoeker Tim De Clercq. Net als bij gewasbeschermingsmiddelen is ook hier een hele evolutie in beweging. Sinds 2015 zijn immers koelmiddelen met chloor (HCFK’s en CFK’s) verboden, vanwege de nadelige effecten op de ozonlaag. Erna werd overgestapt naar HFK’s, tot die in opspraak kwamen vanwege het broeikaseffect. Naar een verordening van Europa moeten nu ook het gebruik HFK’s uitgefaseerd worden. Alternatieven zijn broodnodig en worden gevonden in de HFO’s, met een Global Warming Potential (GWP) tussen 250 en 5, en natuurlijke koelmiddelen met een GWP tussen 6 en 0. Ter vergelijking: de gebruikelijke HFK’s hebben een GWP dat ligt tussen de 1.000 en 3.000.
Natuurlijke koelmiddelen met een goede GWP zijn bijvoorbeeld propaan en ammoniak. Bij propaan zijn er geen bijzondere eisen nodig, maar veiligheidsmaatregelen zijn wel nodig. Ook bij ammoniak zijn extra veiligheidsmaatregelen nodig. De thermodynamische eigenschappen hier zijn echter zeer goed.
Heb je een nieuwe installatie nodig, overweeg dan een die werkt op natuurlijke koelmiddelen. “De meerkost is beperkt en er zijn lagere exploitatiekosten. De installatie is dus snel terugverdiend. Heb je al een installatie, dan is de kost kleiner als je de installatie laat ombouwen, maar de efficiëntie zal vaak afnemen”, concludeert De Clercq nog.
MV
Rassenaanbod witloof in winterperiode breidt (kwalitatief) uit
Het veldseizoen van 2018 was alles behalve een goed seizoen voor de vroege wortels. Op vele plaatsen moesten de percelen beregend worden om de (zeer) vroege wortels enige kwaliteit te geven. Uiteindelijk werd een dunne wortel gerooid, die nood had aan vocht en warmte om een krop te ontwikkelen. Naast het lagere wortelgewicht, viel ook op dat algemeen de trekrendementen (kropgewicht op wortel) lager uitvielen dan vorig jaar en ook een goede kwaliteit was moeilijker te bekomen. Wortels die later werden gerooid, kregen uiteindelijk wat meer vocht van het najaar mee, wat de witloofkwaliteit en –opbrengst verbeterde. Toch zie je ook op de krop van de later gerooide wortels de sporen terug van stress, wat niet zo verwonderlijk is na weken groeistilstand.
Internationale rassenproeven
De Nationale Proeftuin voor Witloof in Herent voert samen met Inagro en het Franse APEF de internationale rassenproeven witloof uit. Doel van de rassenproeven is de witloofteler te informeren over de kwaliteit en opbrengst van een ras, zowel op veld als in de forcerie. Daarvoor worden wortels geteeld op vier percelen in België en Frankrijk en uitgewisseld tussen de drie centra.
Witloof is een vrij unieke teelt die zich spreidt over drie fasen. In april-mei wordt het witloof veelal op ruggen gezaaid, waarna tussen september en december – afhankelijk van ras en forceerperiode – de wortels worden gerooid. Een tweede fase is de bewaring, waarbij wortels tussen tien dagen en meer dan een jaar de bewaring ingaan. En ten slotte de forcerie. Om een jaar lang te kunnen forceren heeft de teler niet enkel koelcellen nodig, maar ook een aantal rassen waarbij hun forceerbare periode het hele jaar dekt. Zoals je bij prei ook verschillende perioden en de rassen hebt, is dat bij witloof niet anders. Je eet dus als consument meerdere rassen op een jaar. Doel van de internationale rassenproeven is dan ook de witloofteler te informeren over de kwaliteit en opbrengst van de nieuwste rassen. Daarvoor worden rassen voor ze commercieel beschikbaar zijn, vergeleken met de Belgische en Franse referenties. Dit doen we over vier periodes per jaar (vroeg, winter, laat en zeer laat), zodat we de optimale forceerperiode van een ras kunnen testen. De resultaten worden verspreid op demo’s voor de telers, via artikels in de vakpers en de Nationale Proeftuin voor Witloof brengt ook ieder jaar een rassenlijst uit.
Beperkt aantal witloofzaadhuizen
Witloof kent vandaag nog maar twee zaadhuizen, beide van Franse afkomst. Er is het bekende zaadhuis Vilmorin dat in witloof bijna 90% van de wereldmarkt in handen heeft. Daarnaast is er ook het zaadhuis Hoquet dat enkel witloof veredeld en vooral sterk staat in België.
In België worden de wintermaanden in de hydroteelt gedomineerd door enerzijds Topscore (december-januari) en vervolgens Flexine (schema Vilmorin) en anderzijds het nog recente Darling (december-januari), waarna veelal wordt overgeschakeld op Fakir (schema Hoquet). Die reeksen krijgen belangrijke concurrenten met de nieuwe rassen Laurine (Vilmorin) en Sweet Lady (Hoquet). Laurine kan geforceerd worden vanaf half januari tot oktober. Het ras combineert een hoge opbrengst met goede kwaliteitssortering. Daarvoor teel je best op een fijne wortel en aan gematigde forceercondities. De inwendige kwaliteit is goed met een niet te lange pit en gemiddelde roodverkleuring. De forceerperiode van Sweet Lady begint wat later (februari-maart) en loopt tot het einde van het seizoen. Sweet Lady mag geforceerd worden op een dikkere wortel. Het ras geeft een puntige, iets kortere krop met een goede sortering en gemiddelde opbrengst. De inwendige kwaliteit is zeer goed met beperkte pit in de zeer late forcerie, nauwelijks roodverkleuring en weinig pitgebreken. Daarnaast kijkt de witloofsector uit naar een derde zaadhuis. Het Nederlandse Rijk Zwaan zit momenteel in de laatste fase van de heropstart van haar veredelingsprogramma en zal op korte termijn het witloofrassenaanbod versterken.
De rassenlijst 2019 is te raadplegen op www.proeftuinherent.be
Jonas De Win - Nationale Proeftuin voor Witloof
