Opinie: Van voedselverspilling naar voedselverlies
Kunnen we niet nog op een andere manier de voedselverspilling in Vlaanderen verminderen? Bijvoorbeeld door een transitie naar meer plantaardige eiwitten, stelt de schrijver van dit opiniestuk.
De Vlaamse overheid spreekt het liefst over voedselverlies. ‘Voedselverspilling’ is wat te confronterend. In landbouwmiddens wordt hetzelfde woordgebruik aangehangen.
Voedselverspilling/-verlies meten blijft moeilijk, zowel in Vlaanderen als op Europees en internationaal vlak. Voor een groot gedeelte steunt het op inschattingen, extrapolaties en op het vertrouwen op inlichtingen van derden (bedrijven, huishoudens…). Regelmatig wordt gesteld dat een derde van alle geproduceerd voedsel in de wereld verloren gaat. Wat zit daarachter aan verspilling van arbeid, energie, water, pesticiden, meststoffen, bodem(erosie), vervoer, methaan, etc.? In tijden van globale opwarming van de aarde is het geen overbodige luxe om hier wat aan te doen.
Vlaams actieplan
Gelukkig jaagt de Europese Commissie Vlaanderen wat op. Ze verplicht namelijk de lidstaten om uniforme meetmethodes te gebruiken bij hun rapportering over levensmiddelenafval. Het kadert in de opvolging van de SDG’s (duurzame ontwikkelingsdoelstellingen). Anno 2015, het jaar van de nulmeting, werd voor Vlaanderen het voedselverlies geschat op 907.000 ton. De ambitie is om tegen 2025 dat ‘verlies’ met 272.000 ton te verminderen.
De Vlaamse regering pakt nu met een actieplan uit met 7 actieprogramma’s:
1. Samenwerking binnen productieketens stimuleren.
2. Sectorspecifieke programma’s die bedrijven ertoe aanzetten om voedselverlies op brede schaal in te perken, op maat van elke sector.
3. Vanuit de keten voedselverlies terugdringen bij de consument.
4. Sociaal circulair ondernemen opschalen.
5. Start-ups rond voedselverlies ondersteunen.
6. Lokale besturen ondersteunen in hun lokale regierol.
7. Thuiskringlopen stimuleren.
Interessant dat ‘7’ actiepunten aangenomen worden. Dat spoort samen met het Laudato Si’-actieplatform van het Vaticaan om de volgende 7 jaar 7 doelgroepen te bereiken met 7 Laudato Si’-doelen. Zeven is ook het getal van het Bijbelse sabbat, dat de aarde na 7 jaar eens mag rusten. (Lees meer over de encycliek Laudato Si’ en het actieplatform op www.ecokerk.be).
Zelfvoorziening?
Bij de ‘Vlaamse’ opsomming zou toch eens mogen nagedacht worden over het feit dat wij zo extreem ‘zelfvoorzienend’ zijn wat vlees betreft. De zelfvoorzieningsgraad van België wordt door de FOD Economie op 261% geraamd voor varkensvlees (de varkens zitten voornamelijk in Vlaanderen), op 158% voor gevogelte en op 157% voor rundvlees.
Dat is maar mogelijk door massa’s overzeese soja-import en monocultuur maïs in eigen land voor het veevoer. Van ‘verspilling’ gesproken! Onze op export gerichte landbouw is maar mogelijk door die import en door ecologische vernietiging in het eigen land. Samen met de aardappelteelt is maïs verantwoordelijk voor de degradaties van onze akkers. Bij de overstromingen, die ons nu overkomen, komt van deze velden veel modder mee omdat veel boeren tot aan de rand van hun akkers ploegen en telen.
De laatste 2 decennia, en vooral sinds de afschaffing van het suikerbietenquotum in de Europese Unie, neemt het aardappelareaal in ons land jaarlijks toe; behalve anno 2021, omwille van het coronajaar 2020.
We zijn een land van monocultuur maïs voor vleesexport en van monocultuur aardappelen voor ‘onze’ export van diepgevroren frietproducten. Jammer, want bieten zijn een interessant gewas in teeltrotatie. Het bodemleven kan daardoor verbeteren.
Vleesverspilling?
Voor vlees is veel meer energie, water en grond nodig dan voor groenten, noten en fruit. Voor rundvlees kan dat gaan tot 15.500 l voor 1 kg vlees. Vlees te lang laten liggen in je frigo is dus wel heel wat meer verspilling dan bij prei.
Er kan eigenlijk vooral veel verspilling voorkomen worden als we meer rechtstreeks plantaardige eiwitten tot ons zouden nemen. Het Vlaamse eiwittendieet bestaat voor 2/3 uit dierlijke en 1/3 uit plantaardige eiwitten.
Dan toch maar een achtste actiepunt toevoegen? De bevolking stimuleren om evenwichtiger te eten en boeren animeren om mee in de transitie te stappen van plantaardige producten voor de eter.
