Derde overleg met Vlaamse regering biedt (nog) geen soelaas, actie in haven Antwerpen

Een derde overleg tussen de Vlaamse regering en landbouworganisaties Algemeen Boerensyndicaat (ABS), Boerenbond en Groene Kring op maandag 12 februari bleef zonder concreet resultaat. Binnen de Vlaamse regering was er nochtans overeenstemming gevonden voor een nieuw voorstel aan de landbouworganisaties. De rangen moesten wel nog sluiten wat betreft de bescherming van landbouwgronden.

Vrijdag 9 februari lichtte Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) al een tipje van de sluier op waarover binnen de regering een akkoord gevonden was. “De regeringspartners zijn het eens dat agrarisch gebied omgezet moet worden naar herbevestigd agrarisch gebied, dat landbouwers ondersteund moeten worden via een waarborgregeling en dat er zo snel mogelijk werk moet gemaakt worden van een emissiebeleid.”

“We hebben een constructief gesprek gehad met de landbouworganisaties”, aldus Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) na afloop van het onderhoud op 12 februari omstreeks 21 uur. “Er is nu nog wat technisch werk te verrichten, dus we zullen dat morgen en overmorgen nog bekijken.” Een nieuw overleg om ‘de finale onderhandelingen af te ronden’ staat 15 februari om 14 uur gepland.

Jambon heeft goede hoop dat deze vierde overlegronde soelaas zal bieden: “Ik merk dat beide partijen rond de tafel de bedoeling hebben om tot een vergelijk te komen. Ik denk dat dat in het belang is van de sector en van alle burgers.” Hij zei 7 februari in het Vlaams parlement nog dat ‘de timing een kwestie is van dagen, niet van weken’. In ieder geval werd een geplande missie van de minister-president naar Barcelona geannuleerd.

‘Nog steeds onvoldoende’

Nog steeds bleven de voorstellen van de Vlaamse regering te weinig concreet, zegt Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens. “Het was onvoldoende voor ons, maar de minister-president heeft zich geëngageerd om er oplossingen voor te vinden. (..) De bal ligt heel duidelijk in het kamp van de regering.”

Boerenbond kwam naar de onderhandelingstafel met een reeks eigen voorstellen over het mestactieplan, de aankoop van landbouwgronden en het stikstofdecreet. “Het huidige voorstel van de Vlaamse regering bood geen garanties. Wij vragen duidelijke garanties. Die eisen zijn niet nieuw, maar de Vlaamse regering is er vandaag niet aan tegemoet gekomen.”

Ook voor ABS kwam de Vlaamse regering niet voldoende over de brug. “Wij hebben onze eisen vorige week al kenbaar gemaakt. Wat vandaag op tafel lag, is nog steeds onvoldoende”, stelt Hendrik Vandamme, voorzitter van ABS.

Voor ABS moet er ook gesleuteld worden aan de buitensporige boetes die een landbouwer kan krijgen bij overtreding van het mestactieplan. Heel wat andere technische plooien moeten ook eerst nog gladgestreken worden. “Er is nog geen concreet antwoord gekomen van de regering op die moeilijke punten. We hopen donderdag te landen op een definitief en aanvaardbaar voorstel”, aldus de ABS-voorzitter. “Dat voorstel moet dan eerst heel wat concreter worden. We kunnen niet blijven praten. Ik reken erop dat het gezond verstand terugkeert in alle geledingen van de regering.”

Bescherming van landbouwgronden

De belangrijkste struikelblok binnen de regering blijft echter nog steeds de bescherming van landbouwgronden. De landbouworganisaties staan erop dat agrarisch gebied geen andere invullingen meer kan krijgen. “Voor ons is het belangrijkste dat er een stop gezet zal worden op het verwerven van landbouwgronden voor niet-agrarische doeleinden. Daar is nog geen bevestiging over”, zegt Vandamme. Dergelijke maatregelen moeten de dure grondprijzen voor landbouwgrond in Vlaanderen enigszins drukken.

Cd&v-voorzitter Sammy Mahdi kwam 6 februari met een reeks maatregelen die tegemoet moeten komen aan deze eis van de landbouwers. Als het van zijn partij afhangt, mogen de overheid en natuurorganisaties zoals Natuurpunt geen landbouwgrond meer kopen om er natuur van te maken. Open Vld was wel te vinden voor dit voorstel, maar Vlaams minister van Omgeving en Leefmilieu Zuhal Demir vond dat het voorstel ‘landbouw en natuur tegen elkaar opzet’. Wel stelt de regering voor om alvast de aankoop van landbouwgrond voor natuurgebieden een half jaar te bevriezen.

Protest in Genk

Zolang er voor deze tweespalt in de regering geen oplossing gevonden wordt, en er dus geen besluit uit de koker van de Vlaamse regering valt, zullen landbouwers op straat blijven komen. Het voorlopig laatste boerenprotest georganiseerd door een van de landbouworganisaties die met de Vlaamse regering aan de onderhandelingstafel aanschuift, vond op 9 februari plaats in Genk. Meer dan 600 tractoren blokkeerden op aansturen van Boerenbond de weg naar een informele Europese top in het Thor park.

Boerenbond wilde toen extra druk zetten op de regeringsonderhandeling door te tonen dat de actiebereidheid van boeren nog steeds hoog is. “De gesprekken met de regeringen moeten tot concrete resultaten leiden”, waarschuwde Boerenbondvoorzitter Ceyssens toen nog. “Het vuur is gaan smeulen, maar kan snel terug oplaaien.” Hij had ook nog een andere boodschap voor politici: “Stop met wijzen naar andere regeringen en het ketenoverleg, kijk liever eerst naar wat je zelf kan doen voor landbouwers.”

Lotte Arkens, voorzitter van Groene Kring Limburg, vatte het gevoel van strijdlust bij de boeren samen: “Wij zullen niet zwijgen totdat onze stem gehoord is, totdat er effectief iets gebeurt.” Volgens Arkens zal de rust pas weerkeren wanneer boeren de resultaten van de onderhandelingen voelen.

De burgemeester van Genk, Wim Dries (cd&v), bedankte de aanwezige boeren voor het goede verloop van de actie. De politie had wel verschillende maatregelen genomen om de veiligheid te garanderen en was in grote getale aanwezig. De weg naar de Europese top was bijvoorbeeld geblokkeerd met zware voertuigen van de stad Genk en met een politieblokkade.

Ceyssens riep tijdens zijn toespraak op om deze en toekomstige acties ordelijk te laten verlopen. “We moeten een stevig signaal geven op een manier dat de burgers achter ons blijven staan”, zei hij. “Er is nu massale steun voor de boeren, en die gaan wij bij de verkiezingen op 9 juni ook nog nodig hebben.” Uiteindelijk verlieten de landbouwers rond 15 uur langzaam de betoging.

Blokkade haven van Antwerpen

Op 13 februari blokkeerden meer dan 500 tractoren vanaf 5 uur ‘s ochtends de toegangswegen naar de haven van Antwerpen. Ook deze actievoerders willen de druk terug opvoeren nadat het derde overleg geen concrete resultaten opleverde.

Daarnaast wilden de actievoerders vooral stikstof terug op de agenda van de onderhandelingen met de Vlaamse regering plaatsen. “Voor 90% van de mensen blijft het stikstofdecreet nog altijd het grootste probleem. Politici palaveren nu over de prijzen van landbouwproducten, maar zitten weer helemaal naast de essentie”, zei Hans De Schutter, een van de actievoerders.

Andere eisen van de organisatoren van de actie in de haven zijn een betere bescherming van landbouwgrond, een einde aan complexe administratie en daarbij horende buitensporige boetes, eerlijkere prijzen voor landbouwproducten en een einde aan vrijhandelsakkoorden zoals die met de Mercosur-landen.

De boeren viseerden de haven van Antwerpen met een reden. “Stikstof is stikstof. Landbouw moet gelijk behandeld worden als industrie”, zei Jan Bevers, landbouwer uit Wuustwezel en een van de actievoerders. Hij verwees naar de verschillende drempelwaarden voor landbouw en industrie in het stikstofdecreet. De organisatoren willen ook meer respect voor de landbouw. “Als belangrijke economische sector vragen de landbouwers het respect en erkenning dat de haven en havenbedrijven ervaren”, zeggen zij in een persbericht.

Antwerpen is ook de thuishaven van politieke partij N-VA. Landbouwers gaven al aan dat ze vinden dat kopstukken uit deze partij de landbouw viseren. “Die partij profileert zich als een partij tegen de landbouw”, zei Stijn Zenderloo, een van de woordvoerders van de actie in de haven, op 12 februari. De jonge boeren achter de actie zijn het beu dat N-VA ‘steeds weer de polarisatie tussen natuur en landbouw aanwakkert’.

De actie en samenwerking met de politie verliep dinsdagochtend alvast zeer sereen, zei Ruben Heremans, een van de woordvoerders van de actievoerders in de haven van Antwerpen. “Wij zetten filterblokkades op: telkens 10 minuten vast en dan een kwartier terug mensen doorlaten.”

Actie is ‘chantage’

Maandag 12 februari had het Antwerpse stadsbestuur nog gevraagd aan de bevoegde federale ministers om actievoerende boeren te identificeren. De identificaties zouden ‘s middags (13 februari) nog beperkt gebleven zijn. Een aantal transportbedrijven zou volgens de Antwerpse gouverneur Cathy Berx (cd&v) dinsdag een deurwaarder op de landbouwers hebben afgestuurd. Ook enkele bedrijven waar men gevaarlijke stoffen produceert, zouden juridische stappen overwogen hebben tegen het boerenprotest.

Havenschepen Annick De Ridder (N-VA) noemde het versperren van de toevalswegen naar de haven ‘totaal onaanvaardbaar’. De hinder door de protesten zou voor tientallen miljoenen euro economische schade gezorgd hebben. Verschillende namiddagploegen en wellicht ook enkele avondploegen moesten door de filterblokkades in de Antwerpse haven uiteindelijk geschrapt worden. “Dit is misschien een filterblokkade met verkeer dat druppelsgewijs wordt doorgelaten, maar de facto is het een blokkade”, zei Pieter Leuridan van werkgeversorganisatie Voka.

Minister-president Jambon hoopte ‘dat iedereen het gezond verstand gebruikt’. N-VA-voorzitter Bart De Wever wees er dan weer op X, het voormalige Twitter, op dat ook ‘de toekomst van onze industrie onder bijzondere druk staat’. “Het is dus bijzonder tragisch hoe de laatste jaren door sommigen een valse tegenstelling is opgepookt tussen industrie en landbouw. Beide zijn net sterk met elkaar verweven en hebben elkaar nodig. Een conflictmodel met wegblokkades zal enkel leiden tot welvaartsverlies voor iedereen. Laten we niet in die valstrik trappen.”

Fractieleider van Groen in het Vlaams parlement Mieke Schauvliege zegt op X dat de actie in de haven van Antwerpen ‘chantage’ is: “Zonder milieutoegiften vanavond (n.v.d.r. op het derde overleg tussen Vlaamse regering en landbouworganisaties), leggen boeren haven plat. Dat is geen basis om tot goede oplossingen te komen. Boeren krijgen geen garanties op een beter inkomen. In tegendeel, de agro-industrie wint op de kap van de individuele boer.”

De actievoerders planden aan het begin van de actie om 24 uur lang door te gaan, tot woensdagochtend 14 februari 5 uur. “Of nog langer, afhankelijk van welke signalen we krijgen van de overheid”, besluit Jan Bevers. In een persbericht voorafgaand aan de actie gaven de organisatoren al aan dat marathonacties niet uitgesloten zijn, ‘als de politiek het belang van de sector voor zich uit blijft schuiven’.

Geen enkele landbouworganisatie had iets te maken met de organisatie van het boerenprotest in de haven van Antwerpen. Jonge boeren zouden de actie spontaan georganiseerd hebben via WhatsApp-groepen. ABS zegt in een persbericht enkel maar begrip te hebben voor de actie in de haven van Antwerpen, omdat er ‘nog geen concrete resultaten gekomen zijn uit het overleg met de Vlaamse regering die de situatie voor de landbouwers verbeteren’. Ook de Farmers Defence Force en Boerenbond steunden de acties.

Een delegatie actievoerders ging dinsdagavond in gesprek met Demir in het Provinciehuis in Antwerpen. Eerder hadden de actievoerders een uitnodiging van haar afgeslagen om naar Brussel te komen. “We willen onze blokkade nog niet opgegeven”, zei een woordvoerder toen.

Natuur mee aan tafel?

Net voor het overleg 12 februari met de landbouworganisaties, zat Jambon even samen met een delegatie van Bond Beter Leefmilieu (BBL) en Natuurpunt. Ze vinden het onaanvaardbaar dat ze niet betrokken worden in de gesprekken met de landbouworganisaties.

“Intimidatie van landbouwers, zowel tegen de Vlaamse regering als tegen milieu- en natuurorganisaties, is fout. Met blokkades van economische knooppunten als de havens van Antwerpen en Zeebrugge stellen de boeren het belang van de intensieve landbouw boven het algemeen belang”, stellen de organisaties. Ze verwijzen naar ‘harde intimidatie’ zoals het bezoek van een zestigtal landbouwers op 9 februari aan de privéwoning van het diensthoofd beleid van Natuurpunt.

De organisaties verwijten de Vlaamse regering aan ‘paniekvoetbal’ te doen en in te binden met ‘kortzichtige ant-woorden’. “De beperkte agenda gaat niet in op de werkelijke, structurele problemen van de landbouw”, zei Danny Jacobs, algemeen directeur van Bond Beter Leefmilieu (BBL). Zo moet de Vlaamse regering van hen snel werk maken van een eerlijke prijs voor landbouwproducten en van een duurzamere voedingsketen. De natuurorganisaties willen ook mee minder administratie, een landbouwinvesteringsfonds en toegang tot betaalbare grond voor landbouwers op de agenda zetten.

Ook Schauvliege vindt dat Natuurpunt en BBL en kleinere landbouworganisaties mee mogen praten. “Landbouw kan niet zonder natuur: zonder natuur, geen eten. Dat lijken traditionele partijen volledig uit het oog verloren te zijn. Als we de toekomst van onze landbouw én onze natuur willen beschermen dan is het cruciaal dat de regering met álle betrokken partijen – dus óók natuurorganisaties en kleinere landbouworganisaties – aan tafel gaat in plaats van alleen met de lobby van de agro-industrie”, aldus Schauvliege.

Het onderhoud met natuur- en milieuorganisaties zou maar kort geduurd hebben, ‘aangezien de Vlaamse regering nog volop in beraadslaging is’. “ De minister-president heeft ons de kans gegeven om onze bekommernissen nog eens goed op een rijtje te zetten. Het besef is aanwezig dat ze zonder ons niet zomaar over onze thema's kunnen praten”, aldus Jacobs.

Thor Deyaert