Hoe presteerden de chipsrassen in 2023?
Vorig jaar was een opmerkelijk teeltjaar voor aardappelen. Toch slaagde het Landbouwcentrum Aardappelen (LCA) er opnieuw in om de prestaties van chipsrassen in Vlaanderen op te volgen. Binnen deze rassenproeven wordt de variëteit VR808 als referentie beschouwd.
De eisen die gesteld worden aan chipsaardappelen zijn streng. De ronde knollen dienen zoveel mogelijk van de sortering 35/70 mm te zijn. Het onderwatergewicht moet minstens 400 g/5 kg bedragen en de bakkleur moet nog beter zijn dan die van frietrassen.
In vorige artikels (zie Landbouwleven van 29 februari) werd het proefopzet bij de aardappelrassenproeven toegelicht, evenals de prestaties van de frietrassen.
Beyonce
Voor Beyonce was 2023 het eerste proefjaar. Beyonce is sterk tegen phytophthora, maar heeft geen resistentie tegen aardappelcystenaaltjes. Zijn vroegheid is vergelijkbaar met VR808. De opkomst van Beyonce verliep ook heel vlot, maar zijn afrijping begon toch wel wat vroeger. Beyonce vormde een mooi aantal stengels per struik, maar een lager aantal knollen (10 per struik). Daardoor wordt een nauwere plantafstand geadviseerd met 27 cm in de rij voor de grotere potermaat 35/50 mm.
Beyonce haalde in 2023 op de 2 locaties apart respectievelijk een lagere opbrengst en een hogere opbrengstten opzichte van VR808. Gemiddeld kwam dit uit op een minopbrengst van 6%. Beyonce vormde ook weinig uitval. Door zijn lagere knolaantal (nochtans met nauwere plantafstand) groeiden meer knollen uit tot de +70 mm. Daardoor zat maar 76% van de opbrengst in de sortering 35-70 mm.
Beyonce haalde het laagste onderwatergewicht van alle chipsrassen, met een gemiddelde over de 2 locaties van 391 g/5 kg. Daardoor bleef zijn blauwgevoeligheid ook lager. Het tekort aan droge stof resulteerde in een onvoldoende chipskleur, een minder mooi uitzicht van de chips en een net voldoende smaak. Daarmee scoorde Beyonce het minst van alle rassen in proef. Op het vlak van schurft haalt dit ras dezelfde scores als VR808. Op één perceel waren heel wat holle knollen te vinden, samen met interne bruinverkleuring.
Beyonce laat zich na één jaar proeven optekenen als een ras met een vlotte opkomst en een lager knolaantal. Daardoor groeiden meerdere knollen te grof uit (+70 mm). Zijn opbrengst bleef zo’n 6% onder die van VR808. Ook zijn onderwatergewicht bleef iets te laag, waardoor ook de chipskwaliteit maar net voldoende bleek.
Edony
Edony lag voor het tweede jaar aan in proef. Zijn opkomst verliep vlot en zijn afrijping startte iets later dan bij de referentie. Er werden een mooi aantal stengels per struik gevormd (4,9) en een hoger knolaantal (13).
Op het vlak van de bruto-opbrengst bleef Edony 4% lager dan VR808, met wisselende resultaten over de 2 locaties. Uitval was geen probleem. Ondanks zijn hoger knolaantal was het aandeel in de +70 mm redelijk hoog, waardoor 77% van de opbrengst tot de sortering 35-70 mm behoorde.
Zijn onderwatergewicht was voldoende hoog, met een gemiddelde van 412 g/5 kg. Dit is net iets hoger dan het gemiddelde van alle chipsrassen. Ook zijn blauwgevoeligheid lag iets hoger, met een index van 276 (gemiddelde index op 224). Op vlak van de 3 parameters van de chipskwaliteit scoorde Edony eerder matig, met een verschil tussen de 2 proefvelden. De chipskleur was gemiddeld net goed en het uitzicht van de chips was voldoende. Na oogst werd iets meer gewone schurft opgemerkt en ook wat lakschurft. Op één locatie waren holle knollen aanwezig en op de andere locatie enkele knollen met interne bruinverkleuring.
Bij Edony zagen we na 2 proefjaren een mooi knolaantal, wisselende opbrengsten en grove sortering. Zijn onderwatergewicht lag hoog, met een iets hogere blauwgevoeligheid in 2023. Zijn bakkwaliteit als chips was eerder matig. Edony lijkt wel wat gevoeliger te zijn voor schurft en interne bruinverkleuring.
Napoleon
Napoleon is een nieuw laatrijp chipsras in deze rassenproeven. Zijn opkomst verliep zeer vlot en zijn afrijping startte als laatste. Alhoewel Napoleon gemiddeld 4,4 stengels per struik vormde, werden toch maar 9 knollen per plant geteld. Dit is het laagste aantal van de chipsrassen in proef. Daardoor wordt ook een nauwere plantafstand van 27 cm in de rij geadviseerd (voor grotere potermaat 35/50 mm).
De bruto-opbrengst (alle sorteringen mét uitval) bleef 6% lager in vergelijking met VR808. Aangezien er ook bij Napoleon weinig uitval op te merken was, bleef ook de netto-opbrengst (+35 mm zonder uitval) 7% lager. Door zijn lage knolaantal waren heel wat knollen te grof uitgegroeid. Daardoor zat uiteindelijk maar 72% van de opbrengst in de sortering 35-70 mm.
Qua onderwatergewicht haalde Napoleon een gemiddelde van 403 g/5 kg. Op een van de locaties werd de norm van 400 g/5 kg niet gehaald. Ondanks zijn wat lager onderwatergewicht bleek Napoleon wel heel gevoelig voor stootblauw te zijn (hoogste score). Zijn chipskleur was (zeer) goed en de uitzicht van de chips was eveneens goed. Daarmee haalde Napoleon een gemiddelde chipskwaliteit tussen de andere rassen in proef. Ook op het vlak van (lak)schurft was er een gemiddelde aantasting te zien. Napoleon had in 2023 weinig last van holheid of interne bruinverkleuring.
Na één jaar in proef bleek dat Napoleon weinig knollen vormt en dus het best nauw geplant wordt. Zijn opbrengst bleef iets lager in vergelijking met VR808 met een nogal grove sortering. Op het vlak van onderwatergewicht en chipskwaliteit scoorde Napoleon gemiddeld, maar bleek wel gevoeliger aan stootblauw.
Norman
Norman werd voor het tweede jaar op rij geplant in de rassenproeven. Let wel op met het gebruik van metribuzin, want dit ras is gevoelig voor deze actieve stof. Norman is eerder een vroeg-rijp ras. Dit zagen we ook aan zijn zeer vlotte opkomst en snelle afrijping. In 2023 vormde dit ras heel wat stengels, namelijk 6,1 per struik en een mooi knolaantal (13 per struik cfr. VR808).
Dit ras haalde de laagste opbrengst van alle chipsrassen in proef. Zijn bruto-opbrengst bleef 13% lager ten opzichte van VR808. Er was nauwelijks uitval te vinden. Het aantal knollen in de bovenmaat +70 mm bleef beperkt, waardoor 87% van de opbrengst tot de vermarktbare sortering 35-70 mm behoorde.
Voor het tweede jaar op rij bereikte zijn onderwatergewicht een hoge waarde van 434 g/5 kg. Zijn blauwgevoeligheid lag ook iets hoger dan het gemiddelde (index 279). Ook op het vlak van de chipskwaliteit bevestigt Norman zijn (zeer) goede kleur, uitzicht en smaak. Enkel de referentie doet het beter. De aantasting met schurft was vergelijkbaar met het gemiddelde van de chipsrassen. Op één proefplaats werden holle knollen aangetroffen, maar geen roest.
Na 2 proefjaren liet Norman zich zien als een vroegrijp ras met een snelle afrijping. Door een mooi knolaantal haalde dit ras een mooie uniforme sortering (minder knollen in de +70 mm). In 2023 bleef zijn opbrengst eerder laag, terwijl in 2022 wel mooie rendementen werden gehaald. Zijn onderwatergewicht was hoog, met een bijpassende blauwgevoeligheid en een (zeer) goede chipskwaliteit.
Papageno
Papageno werd voor de tweede keer meegenomen in de rassenproeven. Interessant is zijn dubbele resistentie tegen zowel Globodera rostochiensis type1 als pallida type 2 en 3. Deze variëteit is duidelijk een laatrijp ras met duidelijk een trage opkomst en afrijping. Opvallend is zijn lage stengelaantal (3,1 per plant), terwijl dit ras anderzijds wel het hoogste knolaantal vormt, met 17 knollen per struik.
Qua opbrengst is Papageno het enige ras dat VR808 kan evenaren, en dat op beide locaties. Door zijn grote knolaantal bleef de sortering +70 mm eerder beperkt. Daardoor bleef 88% van de opbrengst in de belangrijkste sortering 35-70 mm (hoogste in proef).
Anderzijds bleef zijn onderwatergewicht voor het tweede jaar op rij het laagste van alle chipsrassen, met een gemiddelde van 371 g/5 kg. Daardoor bleef zijn blauwgevoeligheidsindex wel lager. Door zijn tekort aan droge stof scoorde Papageno in 2023 minder goed op het vlak van de chipskwaliteit (kleur, uitzicht en smaak). Met een hoger onderwatergewicht in 2022 was zijn kwaliteit wel (zeer) goed. De knollen vertoonden niet opvallend veel schurft. Holheid en interne bruinverkleuring kwamen nauwelijks voor.
Kort samengevat vormt Papageno weinig stengels, heel veel knollen, rijpt traag af en haalt een mooie opbrengst in de correcte sortering (groeit niet té grof uit). Vooral in 2023 bleef zijn onderwatergewicht te laag, waardoor de chipskwaliteit ook ondermaats bleef (in 2022 was de kwaliteit wel goed). Holle knollen, interne roest en schurft vormden 2 jaar geen probleem.
