Makkelijker melken zonder zwerfstromen
Over mestgassen en betonrot kunt u vast meespreken, maar kent u zwerfstromen? Nu er meer en meer elektronica te vinden is in de melkput, kunnen koeien kleine elektrische schokjes ondervinden. Dat bemoeilijkt de melkproductie. Met onrustige koeien werken houdt bovendien risico’s in voor uzelf. Reden genoeg om bij de bouw van stallen ook hier aandacht voor te hebben.
Net als vorige editie werkt Agribex met 4 thema-eilanden: Smart Farming
Zwerfstromen schrikken koeien op
Robin De Sutter, al tien jaar veiligheidsconsulent bij Prevent Agri, legt uit wat zwerfstromen precies zijn: “Het zijn opgestapelde elektrische spanningen die via de koe vrijgegeven worden naar andere metalen onderdelen of naar de grond.” Dat is niet zozeer gevaarlijk voor het dier, maar heeft wel gevolgen voor de melkveehouder.
“De dieren worden niet echt geëlektrocuteerd, maar ervaren onaangename tintelingen en elektrische schokken. Ze gaan trappen naar de melkveehouder, werpen hun melkstel af, willen niet binnen in de melkput of gaan de melkrobot mijden”, verduidelijkt De Sutter.
Potentiaalverschillen vermijden
Waar komen die elektrische ladingen dan vandaan? “In principe moeten alle metalen constructies binnen een stalcomplex verbonden zijn, ook met de aarding. Dan zijn er geen potentiaalverschillen en kan er geen elektrocutie doorgaan in het geval van een elektrische storing of een slecht contact. In de praktijk is dat niet altijd het geval.”
“Zwerfstroom kan opgewekt worden wanneer iets dat geïsoleerd staat opgesteld, ronddraait. Daar moet je niet lang naar zoeken in een stal: stromen van vloeistof, voedersystemen ...” Elektrische apparatuur kan ook voor problemen zorgen, zeker in combinatie met plastieken en rubberen dempingsmaterialen.
Vraag vanuit veehouderij
De Sutter ziet in de zwerfstromen een belangrijk nieuw fenomeen. “De vraag komt van de landbouwers zelf. De pioniers van de sector beginnen zich vragen te stellen en linken te leggen met moeilijke koeien en afgetrapte melkstellen. We staan nu aan het begin, de data verzamelen is een eerste stap die moet gebeuren.” Voor doormetingen op het terrein kijkt Prevent Agri naar de fabrikanten en techniekers van melkinstallaties die lid zijn van Fedagrim. “Intussen hebben zij een meetprotocol opgesteld.”
Op de stand kan je dankzij de testmodule zelf ondervinden hoe het voelt om geraakt te worden door zwerfstroom. Prevent Agri demonstreert verder maatregelen die je kan nemen om zwerfstromen te voorkomen op je bedrijf. Lukt het niet om langs te gaan tijdens de beurs? Binnenkort brengen Prevent Agri en Fedagrim samen een brochure uit over zwerfstromen.
Mestgassen blijven slachtoffers eisen
Eerder dit jaar, in februari, bundelden Prevent Agri en Fedagrim al de krachten voor een brochure over mestgassen. Mieke Sevenans, het andere lid van het Prevent Agri-team, meldt dat er tot nu toe 7.000 brochures - op papier of in elektronische versie - zijn verspreid. “We hebben nog niet alle betrokkenen kunnen bereiken, dus we blijven ze uitdelen.”
De brochures zijn populair voor opleidingen en infomomenten. Die vinden meer en meer ingang in Vlaanderen. Het project met uitleenmateriaal bij de brandweer in de Westhoek - Prevent Agri werkte mee aan de selectie van materiaal - verspreidde zich doorheen West-Vlaanderen en vervolgens naar andere provincies, zoals Antwerpen. Landbouwers kunnen er kosteloos meettoestellen en beschermingsmateriaal ontlenen, op voorwaarde dat ze een opleiding van enkele uren volgen.
Op de stand demonstreren de medewerkers van Prevent Agri eveneens meettoestellen en beveiligingsmateriaal. Daarnaast lichten ze ook de werking van een mestmixsysteem met luchtbellen toe. Daarmee blijven ze hard inzetten op het thema. “Mestgasongevallen blijven voorkomen, het blijft nodig om er de aandacht op te vestigen”, beklemtoont De Sutter.
Betonrot
Het gevaar van betonrot - typisch in stalroosters - is nauw verbonden met de mestgasproblematiek. Het wapeningsstaal in gewapend beton lijdt sterk onder blootstelling aan mestgassen of zure voederresten. Het roest, gaat uitzetten en drukt de bedekkende betonlaag weg, waardoor de sterkte afneemt. Brekende roosters of falende constructies zijn het spijtige gevolg.
“Een compartiment dat het begeeft, dieren die in de mestkelder vallen, zulke incidenten vallen regelmatig voor. De kans dat de landbouwer of een helper betrokken raakt is niet min”, schetst De Sutter. Hoe kan je het risico daarop inperken? “Wij geven landbouwers altijd de raad om visueel te controleren”, antwoordt Mieke Sevenans. “Na 20 tot 25 jaar hebben de roosters hun beste tijd gehad en loop je veel kans op een breuk.”
Hoe dat visueel controleren precies gaat, kun je oefenen op het thema-eiland op Agribex. “We stellen een box tentoon waarin mensen hun hoofd kunnen steken om zo de onderkant van de aangetaste roosters te bekijken”, kondigt Sevenans aan. Verder speelt er een demofilm met een tractor die over een aangetast rooster rijdt.
Gevaarlijke sector
Naast bewustmaking is ook het bezoeken van bedrijven een belangrijke taak van Prevent Agri. De adviseurs komen op eenvoudige aanvraag, en zonder kosten, ter plaatse kijken hoe de arbeidsveiligheid op het bedrijf beter kan. “Na zo’n mestgasongeval krijgen we opvallend meer aanvragen voor veiligheidsaudits op bedrijven in de buurt,” vertelt Sevenans. “Veiligheid in ’t algemeen is niet het eerste waar landbouwers van wakker liggen. Pas wanneer er dicht bij hen iets is gebeurd ondernemen ze stappen.”
Jammer, vindt ze. “Het is een kleine sector, maar er gebeuren veel ongevallen”, blaast Sevenans. Hoeveel dat er precies zijn weet niemand. “We worden op de hoogte gesteld van ongevallen met werknemers, maar niet wanneer enkel de boer en zijn familie betrokken zijn. Het cijfer dat wij hebben is het topje van de ijsberg.”
Familie beschermen
Zo’n ongeval wil niemand meemaken. Wat houdt landbouwers dan tegen om zo’n gratis bedrijfsbezoek aan te vragen? Dat landbouwers nu eenmaal geen tijd op overschot hebben is een mogelijke verklaring. Ook heeft elke subsector zijn eigenheden, stelt De Sutter: “De meeste bedrijfsbezoeken gaan door op grote tuinbouwbedrijven. Die hebben veel personeel en beseffen dat er een stevig beleid nodig is om arbeidsveiligheid te garanderen. Wij komen minder op veeteeltbedrijven. Veel veehouders werken zonder personeel. ‘Het is toch voor mij alleen, ik doe wat ik wil’, redeneren ze.”
“Waar ze niet bij stilstaan is dat vrienden en familieleden die helpen voor de welzijnswet gelijkgesteld worden aan personeel. Een buurjongen die eens per jaar mee het stro binnenhaalt telt even hard mee als een arbeider die het hele jaar paprika’s plukt. Ook voor een familiaal bedrijf loont het dus de moeite om bij ons aan te kloppen”, voegt Sevenans toe.
Bedrijfsbezoeken tegen bedrijfsblindheid
Een bedrijfsbezoek leidt volgens Sevenans en De Sutter alvast tot veel resultaat. “Op zo’n één-op-éénmoment is er gewoon meer aandacht. Je kan ook heel vakgericht, herkenbaar en sectorspecifiek werken”, vindt Sevenans. De Sutter valt haar bij: “Je draagt dan specifieke maatregelen aan die ook meteen geïmplementeerd kunnen worden.” Vaak hoeven ze ook niets te zeggen, merkt Sevenans op. “Tijdens de rondgang kijken landbouwers met een andere bril naar hun eigen bedrijf. Dan hoor je dingen als ‘hier moet ik nog iets aan doen’ en ‘dat mag niet zeker?’ Ze weten het wel, en vaak is het ook logisch natuurlijk. Bedrijfsblindheid mag je niet onderschatten.”
Speciale sector
Wat Prevent Agri nog doet is de welzijnswet vertalen naar de landbouwsector. “Die is gegoten en gebakken op kmo’s tussen vier muren. Enkel en alleen al het begrip arbeidsplaats vastleggen: bureau, productieruimte, magazijn ... Boeren zitten overal. Naar bijvoorbeeld hulpverlening en brandveiligheid toe is dat niet simpel”, merkt Sevenans meteen op.
De Sutter haalt een tweede belangrijk element aan: “In kmo’s heerst doorgaans een vaste hiërarchie en rolverdeling. Op veel landbouwbedrijven komt alles bij één persoon terecht. Dan is het niet onlogisch dat zaken achteruit worden geschoven.
Het thema-eiland Feed the Future bevindt zich in hal 3, standnummer 3401B. Daar kunt u Prevent Agri aan het werk zien.
