Het merendeel van de tractoren waarmee de landbouwers naar de hoofdstad waren gereden moest aan de kant blijven staan. Vier landbouwvoertuigen mochten de demonstratie aanvoeren, terwijl drie andere het themablok landbouw en voeding voorgingen. Naast landbouworganisaties waren ook vakbonden, ziekenfondsen, milieuverenigingen, studentenverenigingen en zo meer aanwezig. De verscheidenheid tussen de deelnemers was enorm: van ongekamde hippies tot propere kantoormensen, ze waren er allemaal.
“De kleintjes gaan eruit”
Daartussen bevonden zich dus ook een kleine honderd boeren. De delegatie van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) telde ongeveer 20 personen. “Het was de bedoeling om met een beperkte delegatie te komen. Het belangrijkste is dat we er zijn, dat we te kennen geven dat we deze actie volledig steunen”, verzekerde Guy Depraetere, algemeen secretaris. “We gaan niet akkoord met de totale liberalisering waar Europa naartoe wil. Dat betekent voor een groot stuk het einde van de familiale landbouw. De kleintjes gaan er nu nog sneller uit.”
Dat klaagde ook Tijs Boelens van Boerenforum, een eerder los verenigde groep van boeren, aan. “TTIP is enkel interessant voor de grote spelers. Wie heeft er kansen op de internationale markt? De individuele boer niet. Dat zijn altijd de grotere bedrijven. Het zijn ook nooit coöperatieven. Kijk naar Cargill voor het graan, of Monsanto voor zaden en pesticiden. Die hebben in de verste verte niets weg van een coöoperatieve. Voor hen is zo’n vrijhandelsakkoord interessant.”
“Oneerlijke concurrentie”
Wat is het dan aan het vrijhandelsakkoord dat de landbouwers zo in het nadeel stelt? Guy Depraetere van ABS wijst op de restrictieve overheid waaronder Vlaamse en Europese boeren werken. “TTIP en CETA maken dat we nog meer dan anders geconfronteerd zullen worden met producten die onder minder strenge voorwaarden geproduceerd zijn. Oneerlijke concurrentie, eigenlijk. De EU wil de beste leerling zijn van de wereld, maar ze moet begrijpen dat wat ze ons oplegt, om een bepaalde meerprijs vraagt.”
Ook de werkomstandigheden zijn niet te vergelijken, vindt Tijs Boelens van Boerenforum. “In Canada en de VS gelden heel andere bedrijfsrealiteiten. Onze akkers zijn kleiner en liggen verdeeld. Dat betekent dat een boer hier een andere werkomgeving heeft, en dus een andere prijs nodig heeft om rond te komen. Wij kunnen niet concurreren met de prijzen daar. Als wij tegen elkaar worden uitgespeeld, dan is het gewoon gedaan.”
“Doos van Pandora”
TTIP en CETA voorzien ook aparte tribunalen voor ISDS (Investeerder-staatsarbitrage), waar de investeerder het recht heeft om zelfstandig een arbitragezaak tegen een vreemde overheid te beginnen. Ook dat valt niet in goede aarde bij de aanwezige landbouwers. “Dat is de doos van Pandora”, meent ABS. “Grote bedrijven zijn juridisch zeer sterk. Zij zijn in staat om alles uit te pluizen.”
Ook Wervel (Werkgroep voor Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw) heeft sterke bedenkingen bij TTIP en CETA. “Het hele proces is weinig democratisch, kijk maar naar die tribunalen. De verdragen zullen er ook toe leiden dat de prijzen dalen, wat tot gevolg heeft dat de kwaliteit daalt”, waarschuwde Benny Van de Velde. “Landbouw moet je koesteren. Uiteindelijk zijn we met voeding bezig”, vond ook Guy Depraetere van ABS.
Handelsbarrières weghalen
De landbouwers geplaagd door de Russische boycot zien met TTIP en CETA nieuwe markten opengaan. “Op het eerste zicht lijkt dat zo”, beaamde Guy Depraetere van ABS. “Wij hebben daar echter weinig vertrouwen in. De agro-industrie en de grote traders, die zullen ervan profiteren. Niet de kleine boer. ‘t Is altijd hetzelfde.”
“TTIP is niet de manier om handelbarrières weg te halen”, is ook Boerenforum van mening. “We moeten sector per sector gaan kijken: Wat zijn de handelsbarrières, en hoe lossen we ze op?”, betoogde Tijs Boelens.
Dynamische aanbodbeheersing
Ook zonder export valt er vooruitgang te boeken voor de boeren, vindt Boerenforum. “In de biomelk zien we dat coöperatieven erin slagen zelf de prijs te zetten. Ze vertrekken van wat ze nodig hebben, en overleggen over de grenzen heen. Dat zou gangbaar ook moeten kunnen”, vertelde Tijs Boelens. Is Milcobel geen coöperatieve dan? “Milcobel neemt gewoon de laagste prijs die er is. Moest Milcobel willen zou Milcobel prijszetter kunnen zijn in België.”
Welke alternatieven zijn er nog? “Wij zetten erg in op het informeren van onze leden, maar ons stokpaardje blijft aanbodbeheersing. Die moet worden verbeterd, in plaats van afgeschaft.” Ook Boerenforum ziet heil in dynamische aanbodbeheersing, als het maar niet om quota gaat. “Het huidige Canadese systeem, waarbij overheid en sector samen regelmatig de marktsituatie evalueren en het aanbod afstemmen, werkt heel goed. Ironisch genoeg valt dat weg bij de invoering van CETA.”
Om die reden liep ook de Canadese landbouwersfederatie UNF mee. Voorzitter Jan Slomp, een geëmigreerde Nederlander, vindt dat door CETA democratische macht overgeheveld wordt naar multinationals, terwijl lokale spelers buitenspel worden gezet.
Boerenbond liep niet mee in de betoging. De organisatie wil zich niet in het kamp van de voor- of tegenstanders plaatsen. Boerenbond wil een zo fair mogelijk akkoord.
D.C.
