Voorstel verplichting zakkende voedingsprijzen Dermagne wordt niet gedragen

De voedselprijzen blijven hoog, en dat is al een tijdje het geval. Dat wordt bevestigd door supermarktketen Colruyt. Directeur Jo Willemyns gaf 14 juni aan nog niet meteen prijsdalingen opduiken in de winkelrekken.

"We zien dat de prijzen de laatste 4 à 6 weken aan het stabiliseren zijn", aldus Willemyns. Of er ook prijsdalingen in het verschiet liggen, is nog koffiedik kijken. "Met ons laagsteprijzenmodel volgen wij de markt en wij hebben nog geen dalingen gedetecteerd." Bij de toelichting van de pas gepubliceerde jaarresultaten van de Colruyt Group, ging Willemyns kort in op de kwestie dat sommige leveranciers hun prijzen verhogen. "Een aantal leveranciers zijn erin geslaagd om hun prijzen zodanig op te trekken dat ze eigenlijk over de grens van de prijselasticiteit zijn gegaan", luidde het. "En dat is eigenlijk voor niemand goed: niet voor hun merken, niet voor onze zaken en op het einde van de rit ook niet voor de klanten."

Minister van Econonomie Pierre-Yves Dermagne (PS) wil nu dat de voedselproducenten hun prijzen doen zakken. De inflatie voor voeding en dranken bedroeg in maart 18,02%, en die daalde nu wel naar 16,39%. Dat blijft hoog, en daarom zijn de prijzen onderwerp van discussie in de wetstraat. Het huidige voorstel is een prijsplafond voor voedingsproducten. Het prijzenobservatorium zou ook meer slagkracht nodig hebben om in te grijpen wanneer de prijzen te hoog worden. In de kamercommissie denken Open VLD en cdv dat dit de markt zou verstoren. Dermagne dreigde er bovendien mee de namen van bedrijven openbaar te maken die hun prijzen niet willen laten zakken.

Markt in werking

Landbouw- en voedingseconoom aan UGent Xavier Gellynck verklaarde op Radio 1 dat de hoge prijzen een gevolg zijn van de normale marktwerking. “Ik denk dat op niveau van voeding de concurrentie wel speelt, en het maken van prijsafspraken niet aan de orde is. Het verplichten om de prijzen te verlagen zal niet werken. De prijzen zijn hoog, maar die zullen in de toekomst ook hoog blijven. Dat komt onder andere door de naweeën van corona, de oorlog in Oekraïne, de klimaatsverandering,... Dit alles heeft een impact op het aanbod, en als dat verandert heeft dat een impact op de prijs. Ook door maatregelen voor milieu zoals het stikstofplan, MAP,... leggen beperkingen op, en die hebben een negatieve impact op het aanbod. En als het aanbod reduceert, stijgen de prijzen.”

Sociale problemen

Gellynck beaamt wel dat de hoge voedingsprijzen een sociale impact kunnen hebben. “Niet iedereen kan de kosten van stijgende voeding dragen. Voor die groep moeten er maatregelen uitgewerkt worden. Zo kan er naar analogie van de energiecheque een systeem worden uitwerkt voor voeding. Hierbij zijn echter kosten verbonden. Belangrijk is om die niet bevolkingsbreed te spreiden.”

Fevia en Unizo misnoegd

Fevia geeft aan niet blij te zijn met de dreigementen, want dit werkt niet constructief. Communicatieverantwoordelijke Nicholas Courant: “Het is beter via ketenoverleg te werken en vanuit de sector dus initiatief te nemen. Het is onmogelijk een verlaging van de prijzen te laten dragen door maar één schakel uit de keten.” Het ketenoverleg zou tegen half juli plaatsvinden.

Courant geeft aan dat er gedurende meer dan een jaar sprake was van substantiële kostenverhogingen. “En we zijn nog niet uit die crisis. Bepaalde kosten konden niet doorgerekend worden in de prijs door contracten met de supermarkten, die vaak weigerden te heronderhandelen. Bedrijven hebben met verlies moeten verkopen”, zegt hij.

Fevia wijst erop dat ook de overheid een rol te spelen heeft om de prijzen voor de consument te milderen, met name via de belastingen. Een btw-verhoging vindt de sector geen goed idee.

Ook ondernemersorganisatie Unizo is verbaasd over de oproep van Dermagne. "Dergelijk signaal hebben we bij de minister gemist toen de grondstof- en energieprijzen enorm stegen", zegt topman Danny Van Assche.

Volgens Unizo hebben kmo's het al moeilijk om de stijgende kosten door te rekenen. "Unizo zal er binnen het ketenoverleg mee over waken dat de prijsverlagingen niet vooral ten laste vallen van de kmo's, die het minste marktmacht hebben. Terugkeren naar het prijsniveau van voor de energiecrisis is sowieso niet mogelijk."

Boerenbond verdedigt de landbouwer

Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens heeft schrik dat de landbouwer dreigt het kind van de rekening te worden. “We zijn al lang vragende partij om een ernstig debat te voeren over de landbouw- en voedingsprijzen. Een debat dat zowel oog heeft voor de consument als de producent.” Hij stelt dat de voorgestelde oplossing erger is dan de kwaal.

“De marges doorheen de landbouw- en voedingsketen staan sterk onder druk. Een studie van het prijzenobservatorium toonde al aan dat de gestegen kosten voor grondstoffen maar met vertraging en onvolledig doorgerekend kunnen worden door voedingsindustrie en warenhuizen tot bij de consument. Aanvullend toonden we met eigen cijfers aan dat ondanks soms sterk gestegen prijzen voor landbouwproducten ook de boer en tuinder er niet in slaagt zijn hogere productiekosten door te rekenen. Bij de boer valt dus niets te rapen aan overwinsten, integendeel.”

Ceyssens geeft aan dat vooral kleinere spelers nog langere tijd de hoge prijzen meeslepen in naar boven aangepaste contracten. “Daarnaast moet in de landbouwsector rekening gehouden worden met de lange productiecyclus. Dure grondstoffenprijzen doorheen de cyclus moeten zich terugvertalen in hogere prijzen op het einde van de cyclus anders komt de boer in de problemen.”

Verplicht lagere prijzen zullen altijd door iemand betaald moeten worden. “Voeding is te lang te goedkoop geweest. Met de uitgesproken Europese ambities rond verduurzaming van het landbouw- en voedselsysteem zal nog een flinke tand bijgestoken moeten worden om de transitie te financieren én de impact door terugvallende productie op te vangen. Zonder een redelijke prijs aan de boer zullen we onvermijdelijk inboeten op de uitdaging om op een duurzamere manier onze eigen voedselproductie willen garanderen”, duidt Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens.

Marlies Vleugels/Belga/Boerenbond