Schapenhouder Stijn leidt honden op om zijn kudde te beschermen

In samenwerking met Welkom Wolf traint Stijn Vandyck (43) enkele Spaanse Mastin-honden om zijn dieren te beschermen tegen de wolf. De puppy’s, die in januari geboren zijn, kunnen binnenkort per 2 aan de slag in de weides van Stijn. Tot nu toe liepen ze nog aan de leiband. Binnen een jaar zijn de dieren volleerd, en kunnen ze naar andere schapenhouders.

Van hobby naar beroep

Stijn Vandyck trok zo’n 20 jaar geleden van Scherpenheuvel naar Vielsalm om van zijn hobby zijn beroep te maken. Ondertussen heeft hij een mooi biologisch bedrijf, genaamd Bergerie de la Grande Fange, met 400 schapen, 15 geiten, 3 koeien en 3 paarden. De schapen zijn van verschillende rassen en gedijen op arme gronden met bijna uitsluitend ruwvoeder. Hij verkoopt zijn eigen lamsvlees en bouwt ondertussen ook nog zijn eigen huis. Van een selfmade-man gesproken.

“Eigenlijk wilde ik het allerliefst naar Schotland trekken om schapenhouder te worden”, vertelt Stijn. “Maar mijn vrouw zag dat toen niet zitten. We waren beiden nog jong, ik 24 en zij 22, en we kozen voor de gulden middenweg: Wallonië. We beslisten om naar Vielsalm te komen toen mijn vrouw hoorde dat ze hier meteen aan de slag kon als lerares Nederlands. Ik werkte hier, net als in Scherpenheuvel, nog enkele jaren als schrijnwerker en hobby-schapenhouder. Ik sprak nog geen woord Frans, dus ik heb dat al doende moeten leren. Het eerste halve jaar was zwaar. Thuis luisterde ik nog naar cassetten om aan zelfstudie te doen, en op het werk werd enkel Frans tegen mij gepraat. Na zo’n 2 jaar had ik de taal onder de knie.

In 2008 had ik de kans om mijn schapen te laten grazen op een groot privédomein bij een kasteel en om zo van mijn hobby mijn beroep te maken. Dat was al jaren mijn droom, dus ik greep die kans met beide handen. Mijn vrouw en ik kregen 3 dochters die we in deze prachtige omgeving hebben kunnen opvoeden. Ondertussen zijn wij geen koppel meer, maar we zijn nog goede vrienden en wonen niet ver van elkaar.”

Hoeden met schapen

“Ik doe met mijn schapen aan eco-begrazing, wat redelijk extensief is. Enkele van mijn schapen staan op vaste natuurdomeinen, en met de rest ga ik nog hoeden. Ik trek dan elke dag 2 keer met mijn kudde en mijn bordercollies de venen in om ze daar 3 uur lang te laten grazen. De eerste keer vertrekken we om 6 uur ’s ochtends, en om 9 uur komen we terug. Dan gaan de schapen herkauwen en rusten. Tijdens het warmste gedeelte van de dag zitten de schapen dus overdekt in de stal. Ze hebben dan ook toegang tot water, zoutblokken en mineralen. ’s Avonds doen we net hetzelfde. We trekken opnieuw om 18 uur de venen in om tot 21 uur te grazen. Ik blijf gedurende die tijd ook bij mijn schapen.

Vroeger nam ik enkel mijn Bordercollies mee, maar nu neem ik ook steeds 2 Spaanse Mastin-honden mee aan de leiband om die op te leren. Ze zijn nu een half jaar oud en mogen binnenkort bij een groep schapen gaan staan die op een vast natuurgebied grazen. Binnen een jaar zouden ze volleerd moeten zijn, en naar een andere schapenhouder kunnen.

Honden van het ras Spaanse Mastin zijn ideale kuddebeschermingshonden tegen de wolf, omdat ze in Spanje ook altijd dienst hebben gedaan als kuddebeschermingshond. Dat ras is die job niet verleerd, want in Spanje hebben steeds wolven gezeten. Jammer genoeg is dat wel een beetje gebeurd bij andere rassen. Ik heb al enkele jaren een Pyreneese berghond, maar doordat er in Frankrijk vele jaren geen wolven meer woonden, zijn zij dat werk een beetje verleerd. Binnen dat ras moet er terug een goede selectie gemaakt worden. Pyreneese berghonden blaffen ook heel veel, wat niet ideaal is in dichtbevolkte gebieden. Als zij een persoon ruiken vanop honderden meters afstand, beginnen ze al te blaffen. De Spaanse Mastins doen dat een pak minder snel.”

Moeilijker handelbaar

“Spaanse Mastins zijn de ideale kuddebeschermingshonden, maar niet enkel naar wolven toe. De kans is groot dat zij ook mensen of andere honden zien als indringers. Daarom lijken ze mij niet ideaal voor kuddes in dichtbevolkte gebieden. Er zijn al wel eens incidenten gebeurd met Spaanse Mastins, dus het is heel belangrijk dat ze goed opgeleerd worden. Zonder de hulp van Edo Gommes en Welkom Wolf was ik daar nooit aan begonnen. Edo zette het kweekprogramma met Welkom Wolf op poten en is degene die de honden hier enkele keren per week komt opvolgen en verzorgen. Het is écht belangrijk dat deze honden worden opgevoed door iemand die kennis van zaken heeft, want anders kan het wel eens mis gaan.

Wat ook belangrijk is, is dat de jonge honden steeds in het gezelschap moeten zijn van een oudere, opgeleide hond die het goede voorbeeld krijgt. Als de puppy’s geen voorbeeld hebben, zit de kans erin dat ze te speels gedrag gaan vertonen naar de schapen toe. Dan kunnen de schapen verwondingen oplopen. Ik leerde ook al dat je een hond niet bij een lammerende ooi mag zetten, want dan gaat die na de worp tussen de ooi en het lam staan. Als de hond dan ook nog eens het lam begint af te likken, stoot de ooi dat lam af. Dat wil je natuurlijk niet voorhebben.

Toen Welkom Wolf vroeg of ze hun honden hier mochten opleren, ging ik graag mee in dat verhaal. Ik ben zelf zeker niet tegen de wolf, maar ik wil natuurlijk ook graag mijn dieren beschermen. Voorlopig is de wolf hier al enkele jaren niet meer langs geweest, maar in 2016 waren mijn schapen nog het eerste slachtoffer van de wolf in België. Drie dagen na elkaar vond ik in totaal 7 schapen die volledig opgegeten waren. Ik wist meteen dat dat geen werk was van een hond. Hondenaanvallen komen hier ook elk jaar voor, maar dan zien de schapen er anders uit. Ze zijn dan gewond of dood, maar niet opgegeten. Ik heb toen meteen DNF (Département de la Nature et des Forêts) gebeld, en zij hebben DNA gevonden.”

Eerste wolvenaanval in België

“De mensen van DNF konden aantonen dat het DNA van een grote hondachtige was, maar konden niet zeggen of het van een wolf kwam. In 2018 werden uitwerpselen van een wolf gevonden, en die bleken hetzelfde DNA te bevatten als dat wat in 2016 op mijn schapen was gevonden. Ik kreeg toen een brief in de brievenbus dat het toen effectief om een wolf ging.

Sindsdien is er gek genoeg geen wolf meer langsgekomen. Het verbaast mij dat hier nog geen enkele roedel gevestigd is, dus ik denk dat dat niet meer lang gaat duren. Aangezien ik met mijn schapen ga hoeden, lopen zij niet binnen een omheining. De wolf kan er dus altijd aan als hij wil. De schapen die wel binnen een omheining staan, staan niet in een volledig wolfwerende omheining.

Ik wil me zeker al voorbereiden op de komst van wolven naar dit gebied, en daarom ben ik blij dat ik deze samenwerking met Welkom Wolf kon aangaan. Ik denk dat die honden, mits een heel goede opleiding, een goede aanvulling kunnen zijn op mijn bedrijf. Er zijn al enkele van onze honden naar de Hoge Veluwe in Nederland gegaan en die hebben al oog in oog gestaan met een wolf. De eigenares liep daar met die honden aan de leiband, toen ze plots een wolf tussen haar schapen zag staan. Ze liet haar honden los en zij gingen recht achter de wolf aan. Die vluchtte zo snel als hij kon. De honden doen dus goed hun werk.

In de Hoge Veluwe lopen de honden nog niet los in de kudde, want daar komen nogal wat wandelaars en fietsers langs. Die honden hebben een heel goede opleiding nodig om te weten wanneer er écht gevaar dreigt in hun weide. Wat buiten de weide gebeurt, mag hen niet triggeren, en dat is moeilijk. Niemand zou graag zo’n hond van 70 kg op zich af zien lopen.”

Le Réseau Loup versus Welkom Wolf

“Ik ben lid van Le Réseau Loup, de Waalse versie van Welkom Wolf. Ondanks dat die organisaties heel veel met elkaar gemeen hebben, en er alle baat bij hebben om goed samen te werken, lukt dat niet. Le Réseau Loup wordt gesubsidieerd door de Waalse overheid en Welkom Wolf is een vzw. Dat maakt dat Le Réseau Loup onterecht neerkijkt op Welkom Wolf. De Vlaamse vzw bevat evengoed biologen en andere deskundigen. Als beide organisaties beter zouden samenwerken, zouden de uitdagingen rond de wolf in België misschien wel veel beter aangepakt kunnen worden.

Hetzelfde doet zich trouwens voor bij het Waalse Natagora en het Vlaamse Natuurpunt, en dat is heel jammer”, vindt Stijn.

Kweekprogramma verderzetten

“Momenteel geeft de Belgische overheid geen subsidies voor het aankopen van kuddebeschermingshonden. Dat is jammer, want in Nederland, Duitsland en Frankrijk krijgen veehouders dat wel. Voor 2 van deze honden mag je al snel 6.000 euro rekenen, en ook het onderhoud is niet goedkoop, want ze eten veel.

Eind deze maand blijven onze puppy’s voor het eerst per 2 in de weide bij de schapen. Ik vind het wel spannend om te zien hoe dat zal verlopen, maar aangezien ze goed opgeleid worden, heb ik daar wel vertrouwen in.

Ik wil het kweekprogramma van de Spaanse Mastins hier de volgende jaren zeker verderzetten en nog een paar nestjes opleren. Dit jaar hadden we 7 puppy’s en die doen het goed. Ik denk dat dit de ideale plaats is voor hun opleiding, zeker dankzij de goede samenwerking met Edo Gommes en Welkom Wolf”besluit Stijn.

Sanne Nuyts