De ene ministeriële instructie is de andere niet

Zuhal Demir trok in juli jl. de ministeriële instructie betreffende de beoordeling van de stikstofuitstoot van vergunningsaanvragen voor projecten of activiteiten met mogelijke betekenisvolle effecten op de Habitatgebieden bis, 10 dagen na het uitvaardigen, in. De andere ministeriële instructie over de doelstelling om de varkensstapel met 30% te verminderen, werd door de Vlaamse minister voor Leefmilieu aangehouden. “Waarom wordt de ene ministeriële instructie wel en de andere niet ingetrokken?”, bevroeg Tinne Rombouts (cd&) de minister op de bijeenkomst van de Commissie Leefmilieu in het Vlaams Parlement op 10 oktober.

Evidente handelswijze

Minister Demir vindt de reden waarom ze op die wijze handelde, vrij evident. Het arrest van de Raad voor Vergunningsbetwistingen van 20 juli 2023 inzake Ineos heeft volgens haar enkel implicaties voor de ministeriële instructie van 17 juli. Daarin wordt de de-minimisdrempel van 1% voor NOx verder toegelaten. Maar volgens de raad kan deze drempel zonder een decretale verankering nog niet worden gehanteerd. Ook niet al is ze wetenschappelijk onderbouwd in het plan-MER (plan-milieueffectenrapport) en passende beoordeling van de PAS.

Demir vervolledigt haar stelling en zegt dat het arrest zich op geen enkele wijze heeft uitgesproken over de doelstelling van de definitieve PAS. Die bepaalt om tegen 2030 voor een afbouw te zorgen van 30% van de varkensstapel op sectorniveau ten opzichte van 2015.

“Dat is wat we moeten doen”, zegt de minister, “het stikstofbad laten leeglopen.”

Vergunningsaanvragen aftoetsen

Aangezien de Raad voor Vergunningsbetwistingen zich in het Ineos-arrest niet over de doelstelling van afbouw van de varkensstapel heeft uitgesproken, of over de mogelijkheid of onmogelijkheid om die doelstelling te beschouwen als een beleidsmatig gewenste ontwikkeling is er volgens Demir geen enkele reden om de ministeriële instructie betreffende deze doelstelling in te trekken. Ze wijst er ook nog op dat de vordering van Boerenbond om de varkensinstructie te schorsen bij uiterst dringende noodzakelijkheid werd afgewezen door de Raad van State in een arrest van 4 augustus 2023.

Minister Demir gaat nog verder en verduidelijkt dat volgens de varkensinstructie vergunningsaanvragen getoetst moeten worden aan hun verenigbaarheid met de goede ruimtelijke ordening. Daarbij moet ook rekening gehouden worden met de gevolgen voor het leefmilieu. Beleidsmatig gewenste ontwikkelingen mogen in rekening worden gebracht. Dat is zo voorzien in de regelgeving, de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO.) De ministeriële instructie verwijst daarnaar, ze voegt dus niets toe aan de regelgeving.

Demir wijst er op dat ze in haar instructie bepaalt dat men bij de beoordeling van elke vergunningsaanvraag moet motiveren waarom het wenselijk is dat in het betreffende dossier wordt voldaan aan die BGO. De instructie doet geen afbreuk aan de beoordelingsbevoegdheid en motiveringsplicht van de adviesverlenende instanties en vergunningverlenende overheden.

Beleidsmatig gewenste ontwikkeling

Het lijkt minister Zuhal Demir evident om de doelstelling tot afbouw van de varkensstapel als een beleidsmatig gewenste ontwikkeling te beschouwen. Niet alleen is deze als doelstelling opgenomen in de door de Vlaamse Regering op 10 maart 2023 goedgekeurde Programmatische Aanpak Stikstof, ze is bovendien al verankerd in andere beslissingen van de Vlaamse Regering. Demir verwijst onder andere naar het besluit van 31 maart 2023 betreffende de vrijwillige stopzetting van varkensstallen.

Demir zegt dat ze niet enerzijds de zuurverdiende centen van de belastingbetaler wil gebruiken om de varkensstapel te laten dalen en aan de andere kant bijkomende varkensstallen zou vergunnen. Volgens haar is dat een praktijk geweest van de afgelopen 15 jaar. “Maar wij gaan dat dus niet doen. De ministeriële instructie blijft”, aldus Demir.

Fons Jacobs