Het Piétrain-ras vergt extra ondersteuning

Het Miekershof werd niet zomaar gekozen als locatie. Varkenshouder Steven Broekx is immers als selectiemesterij voor VPF, samen met zeugenbedrijf Aerts, een belangrijke schakel in de ondersteuning van de varkenshouders die samenwerken met VPF.

Geroemd varkensras

Neel Gorssen, ondervoorzitter van VPF, verwelkomde de minister met duiding over de organisatie. “Dit bezoek laat ons toe om onze werking, het nuttige gebruik van de ons toebedeelde overheidsgelden, onze dienstverlening en onze kennis – die we algemeen gratis ter beschikking stellen aan de individuele varkenshouder– en de sector toe te lichten.”

VPF legt zich als fokkerijorganisatie van het Piétrain-ras toe op het duurzaam creëren van de hoogst mogelijke toegevoegde waarde voor de eindgebruikers door het ontwikkelen en uitvoeren van marktgerichte fokprogramma’s. Daarnaast worden managementondersteunende diensten en informatieproducten aangeboden.

“De meeste vleesvarkens in België hebben een Piétrain als vader. Het ras werd bijna 100 jaar geleden voor het eerst gefokt in het Waals-Brabantse Piétrain. Sindsdien wordt het ras geroemd voor zijn karkaskwaliteit en zijn onnavolgbaar sterke punten op het vlak van voederefficiëntie en efficiëntie in slacht- en uitsnijdingsrendement. Hiermee onderscheiden zowel de Vlaamse varkenshouders als de rest van de Vlaamse varkensvleeskolom zich op de internationale markt.”

Ook in het buitenland bestaat veel interesse voor het Piétrain-ras. Neel Gorssen benadrukte het belang van de genetische diversiteit binnen het ras: “Dit moet op peil blijven. Het genetisch materiaal moet beschikbaar blijven voor zowel de fokkers als de eindgebruikers van het Piétrain-ras.”

Unieke eigenschappen

Het unieke aan dit ras moet dan ook zoveel mogelijk behouden worden. Dat maakte Jürgen Depuydt van VPF zelfs duidelijk in marketingtermen. “Het Piétrain-ras heeft, net als onze Belgisch witblauwe runderen, een mooi internationaal visitekaartje. Het kan uitpakken met unique selling propositions zoals een unieke karkaskwaliteit en vleespercentage. De ham en carré van de Piétrain hebben een hoog bodybuildergehalte. Door invoering van de Autofom-meting in 2011 in onze slachthuizen verdween echter de meerwaarde van het typegetal, dat vooral gelinkt is aan die uitzonderlijke carré en ham.” Door die andere verwaarding van het karkas – meer gericht op lengte – veroverden volgens Depuydt daardoor ook meer buitenlandse ‘Piétrains’ onze markt.

Met VPF, eind 2014 opgericht onder impuls van toenmalig minister van Landbouw Peeters, kwam er een nieuw elan. “Wij trachten dit ras – door een goede samenwerking tussen de fokkers, KI-centra, zeugenbedrijf en selectiemesterij – in stand te houden en ook te ondersteunen. Iedere fokker kan bijvoorbeeld de afstamming en fokwaardeschatting van de beren consulteren op onze website. Wij werken vandaag met een uitgebalanceerd businessmodel, gericht op een zichzelf aanwakkerende genetische vooruitgang.”

Depuydt wees de minister echter op enkele gevaren. Onder meer de krimpende commerciële en Piétrain-zeugenstapel, samen met een verouderend fokkerspubliek en ook de op til zijnde regelgeving gerelateerd aan het stikstofdecreet baren zorgen. Toch ziet hij ook kansen. “Misschien moeten we in navolging van Ruby- chocolade en Pink Lady-appels ook eens op zoek naar een ‘Pink Piétrain’.

Onderzoek nodig voor behoud van het ras

Voor VPF is de samenwerking met KU Leuven onontbeerlijk, niet alleen voor de dataverwerking, maar ook om dergelijke nieuwe pistes uit te werken. Wim Gorssen is hier als doctoraatstudent nauw bij betrokken. “Doorheen de jaren is de focus van de Piétrain-fokkerij veranderd. Van het streven naar louter hoge vleesproductie, waarin de Piétrain top is, evolueerden we naar andere aandachtspunten. Sinds 2000 spelen schaalvergroting bij de varkenshouder (gemakkelijke en robuuste varkens), de samenleving (dierenwelzijn, gezonde varkens) en de klimaatimpact namelijk een steeds grotere rol.”

De onderzoeksgroep huisdierengenetica en -selectie leverde hier heel wat positieve bijdragen aan. “Door de introductie van de kraamstalindex in de fokwaardeschatting van de beren realiseerden we een afname van het aantal erfelijke gebreken (onder meer minder ‘zwemmers’) en steeg de vitaliteit van de biggen. We onderzoeken ook de genetische basis van stikstofexcretie, zodat we hier in de toekomst zouden op kunnen selecteren. Weliswaar vergt dit de nodige financiering… Dankzij financiering vanuit het departement Landbouw en Visserij doen we trouwens ook aan genomische selectie in de Piétrainfokkerij. Het verhoogt de betrouwbaarheid en zorgt voor een grotere genetische vooruitgang. Zoals aangehaald door Jürgen wordt via selectie gewerkt aan een Future Flemish Pig. We willen robuuste varkens op circulaire voeders fokken, waarbij we extra aandacht schenken aan de vleeskwaliteit.”

Tot slot benadrukte Wim Gorssen een recente diversiteitsstudie: “We vergeleken Piétrain-populaties in België, Frankrijk, Duitsland, Nederland en de Verenigde Staten. De Belgische populatie tekent zich duidelijk af van de andere, maar de neerwaartse trend is zorgwekkend. Bekijken we de dalende populatiegrootte, dan kunnen we de Piétrain beschouwen als een bedreigd ras! Zonder bijkomende actie verliezen we ons beste Vlaamse varkensras en worden we importafhankelijk wat betreft varkensgenetica.”

Teloorgang vermijden

Selectiemesterij Miekershof is erg belangrijk voor VPF. Met 2.400 plaatsen heeft het de capaciteit om alle VPF KI-beren af te testen. De genummerde biggen komen op 20 kg van het zeugenbedrijf Aerts naar Neeroeteren. “Hier noteren we van alle dieren, vanaf aankomst tot slacht, het gewicht, de uitval en eventuele afwijkingen en het voederverbruik”, legt Steven Broekx uit. Broekx automatiseerde zelf heel wat stappen in dit proces, onder meer de individuele weging. De data gaan rechtstreeks naar VPF. Het bedrijf faciliteert het fundamenteel onderzoek van de KU Leuven.

Voor minister Brouns (cd&v) was het een erg nuttig bezoek. “Ik ben onder de indruk. Ik heb onvoldoende kennis over deze wereld. Wetenschap en innovatie op dier- en stalniveau zijn duidelijk heel belangrijk. Stel je voor dat we op deze manier de stikstofuitstoot kunnen onderdrukken…” Brouns wil alvast mee vermijden dat het Piétrain-ras verdwijnt. “Ik weet nu welke inspanningen de sector op dit ogenblik al neemt. Het zal zaak zijn om de nodige financiële middelen (vanuit de innovatiebudgetten) ook naar de landbouw te krijgen, zodat we de toekomst van de sector kunnen voorbereiden.”

Anne Vandenbosch