Lezersbrief: MAP, PAS... en landbouwers bestelen

Je kunt er niet naast kijken: de boerenprotesten tegen het Europees landbouwbeleid, het stikstofakkoord, de natuurherstelwet… De media zijn eindelijk zover dat ze vermelden dat al deze plannen – zoals zovele plannen uit het verleden – een verhoogde productiekostprijs tot gevolg hebben. Aangezien de boer deze (nog steeds) niet kan doorrekenen aan zijn afnemers, werken vele boeren met verlies.

Ook de vele controles worden aangeklaagd. Met alle regelgevingsdiarree weet je niet meer wat, waar, wanneer of hoe nog iets mag, of niet mag, maar word je wel bij de minste fout zwaar (financieel) bestraft. Over dit laatste kan ik zelf in detail treden.

Controle mestkelder

In januari kreeg ik een controle van de VLM (de Mestbank). De bedoeling was om de capaciteit van de mestkelder en de aanwezige meststock op te meten. Aangezien de voorbije jaren de mestbalans van mijn bedrijf steeds in orde was en de gemeten nitraatresidu’s op gronden steeds ver onder de maximale norm lagen, maakte ik mij niet te veel zorgen. Verkeerd gedacht!

In één mestkelder, waar enkel de mest van een tiental kalveren (die dan nog op stro gehuisvest zijn), rechtstreeks in terechtkomt, wordt ook het afspoelwater van voedersilo’s in opgevangen. Het spreekt voor zich dat met het natte najaar meer water werd opgevangen dan normaal. Indien de controle door de VMM (milieu-inspectie) was gebeurd, was er geen probleem. Zij zouden hebben vastgesteld dat silosappen, en ook spoelwater van de melkinstallatie, correct worden opgevangen in de mestkelder.

De VLM ziet dit anders. Volgens hen veranderen deze silosappen vermengd met water, veel water, op miraculeuze wijze in mest van zodra ze in de mestkelder terechtkomen. Bij gebrek aan analyse nemen zij aan dat de inhoud van de mestkelder 4,8 kg stikstof per 1.000 l bevat.

Na monstername door de Bodemkundige Dienst blijkt dat de inhoud van de mestkelder slechts 0,7 kg stikstof per 1.000 l bevat.

Geen terugwerkende kracht

Dat is dus een duidelijk bewijs dat de VLM uitgaat van een foutieve aanname. Helaas weer verkeerd gedacht. Waar het parlement in Brussel er geen probleem mee heeft om wetten goed te keuren die met terugwerkende kracht in werking treden is het, wat mest betreft, voor de landbouwer juridisch onmogelijk gemaakt om foutieve aannames van diezelfde overheid met terugwerkende kracht ongedaan te maken. Met ander woorden je bent een speelbal van de goodwill van de VLM.

De wetgeving legt op dat elk landbouwbedrijf voor 15 februari moet aangeven of ze in het betreffende jaar met forfaitaire cijfers of met analyses van mestinhoud wil werken. Deze melding geldt voor het ganse bedrijf, dus ook voor alle mestkelders. Eens dit is aangegeven, kan er voor datzelfde jaar niet op worden teruggekomen.

Analyses leiden tot zware meerkost

De administratie heeft het liefst dat er met analyses wordt gewerkt. In het verleden heb ik dit ook een aantal jaren gedaan, deels omdat het een verplichting was voor derogatie. Steeds weer moest ik echter vaststellen dat, indien op basis van analyses overtollige mest wordt afgevoerd, er amper genoeg overblijft om de eigen percelen te bemesten. Organisaties die reeds lang aanklagen dat er, onder andere in het stikstofakkoord, gebruik wordt gemaakt van verkeerde cijfers en foutieve aannames hebben overschot van gelijk. Uitscheidingstabellen van dieren zijn, door onder andere verbeterde efficiëntie van rantsoenen al lang niet meer up to date . Het ontbreekt echter aan politieke wil om dit aan te passen.

Stel nu dat ik dit jaar voor het systeem van analyses kies of daartoe verplicht word. Dan pas komt het perverse van het systeem naar boven. Voor een correcte mestbalans wordt immers niet gekeken naar het volume dat je laat afvoeren, maar naar de hoeveelheid stikstof die in dat volume aanwezig is. Dat zou betekenen dat ik uit deze ene kelder maar liefst 7 maal meer volume moet laten afvoeren dan er werkelijk aanwezig is. Dit is in volume zelfs meer dan de jaarproductie van mijn volledige bedrijf. Wetende dat per afvoer van 1 m³ volume ongeveer 15 à 20 euro dient betaald te worden, ongeacht de inhoud, betekent dit een meerkost van bijna 20.000 euro enkel voor deze mestkelder. Gekker kan toch niet zou je dan denken… maar het kan nog gekker !

Forfaitaire cijfers leiden tot ‘fraude’

Stel dat ik voor 2024 verder doe met het systeem van forfaitaire cijfers. Aangezien de VLM mogelijk niet akkoord gaat met de uitgevoerde analyse zoals hierboven beschreven, komt dit erop neer dat voor haar de mest 4,8 kg stikstof per 1.000 l bevat. Laat ik deze ‘mest’ afvoeren, dan is er altijd een mogelijkheid (zekerheid) dat de VLM een controle op inhoud doet tijdens het transport. Zij zal dan moeten vaststellen dat er slechts 0,7 kg stikstof per 1.000 l aanwezig is, wat overeenkomt met de analyse. In plaats van haar fout dan toe te geven, word ik dan beboet wegens… fraude.

Gebruik ik deze ‘mest’ op mijn eigen percelen, met de bekende analyse, dan kan er per ha 240 m3 worden uitgereden (maximum 170 E N/ha uit dierlijke mest). Ook hier kan er een controle gebeuren. Indien ik dan meer dan 35 m3 per ha uitrij, krijg ik een boete wegens…overbemesting.

Water dat in mest verandert

Het is mij bekend dat er ooit iemand water in wijn heeft veranderd. Deze persoon werd heilig verklaard en daar heb ik geen probleem mee, ieder zijn geloof. Dat een parlement een wet aanneemt die vastlegt dat water in mest verandert en dit al jaren als het evangelie verkondigt, daar heb ik – en ik niet alleen – het toch wat lastiger mee.

Vertel ik bovenstaand verhaal in mijn kennissenkring, dan stuit ik meestal op ongeloof. Er zijn echter ook personen die hiermee vertrouwd zijn en die mij aanraden om het zo te laten. Volgens hen kom je bij protest op een zwarte lijst en word je in de periode daarna ‘kapotgecontroleerd’. Voor zover mij bekend is repressie toch iets uit een vorige eeuw, maar ik kan mij vergissen. Om die reden verzoek ik mijn naam en adres niet te vermelden.

PS. Moet ik de controleurs met de vinger wijzen? Dat zou gemakkelijk zijn, maar dat is niet aan de orde. Op elk van bovenstaande argumenten gaven ze mij in de feiten gelijk, maar als ambtenaar zijn ze gebonden aan de richtlijnen die hun van hogerhand worden opgelegd.

Naam bekend bij de redactie