Effectieve, duurzame controle tegen worminfecties via gerichte behandelingen

Worminfecties blijven een uitdaging voor de melkveehouderij door de toenemende resistentie tegen de ontwormingsmiddelen. In dit kader onderzoekt het Vlaio-LA project ‘Wormtool’ de effectiviteit van gerichte behandelingsmethoden voor duurzame wormcontrole.

Belang van worminfecties

De belangrijkste wormsoorten in onze contreien zijn de lebmaagworm Ostertagia ostertagi en de dunnedarmworm Cooperia oncophora . Elke begraasde weide is besmet met deze wormen. Runderen nemen de infectieuze larven tijdens het grazen op. Eenmaal opgenomen, ontwikkelen de larven zich in de maag en de darmen in ongeveer 3 weken tot volwassen wormen. Deze wormen produceren grote aantallen wormeitjes, die met de mest op de weide terecht- komen. In de omgeving ontwikkelen deze eitjes zich tot nieuwe infectieuze larven, waardoor de weidebesmetting sterk kan oplopen in de tweede helft van het weideseizoen.

Maagdarmwormen kunnen aanzienlijke economische verliezen veroorzaken door verminderde groei, verminderde melkproductie en algemene verzwakking van de veestapel. Ernstige infecties kunnen klinische uitbraken van parasitaire gastro-enteritis veroorzaken, met diarree, een doffe vacht en een verminderde eetlust. In ernstige gevallen kan zelfs sterfte optreden.

Wormbestrijding

Het beheersen van deze infecties is traditioneel afhankelijk van ontwormingsmiddelen, maar de huidige ontwormingsstrategieën zijn vaak niet gebaseerd op onderliggende diagnostische criteria. Zowel het tijdstip als de frequentie van ontworming worden vaak op willekeurige wijze bepaald, omdat melkveehouders niet beschikken over betaalbare en gebruiksvriendelijke hulpmiddelen voor een meer gerichte wormcontrole.

Doelgerichte behandelingsstrategieën

Gerichte behandelingen, zoals targeted treatment (TT) en targeted selective treatment (TST), zijn 2 benaderingen die zijn ontwikkeld als reactie op de dreiging van ontwormingsresistentie. Deze benaderingen richten zich op het verminderen van het gebruik van ontwormingsmiddelen door behandelingen te baseren op de behoeften of risico’s van individuele dieren (TST) of een gehele kudde (TT). Door alleen dieren te behandelen die een te hoge infectiegraad hebben of die een hoog risico lopen, kunnen veehouders de selectiedruk voor resistentie op wormpopulaties verminderen door een subpopulatie aan onbehandelde wormen te handhaven.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat zowel TT als TST effectieve strategieën kunnen zijn voor de controle van maagdarmwormen bij herkauwers. Studies hebben aangetoond dat dergelijke doelgerichte behandelingsstrategieën kunnen leiden tot vergelijkbare of zelfs verbeterde productieresultaten in vergelijking met traditionele, routinematige behandelingsschema's. Gerichte behandelingsstrategieën kunnen leiden tot besparingen voor veehouders door verminderde kosten voor ontwormingsmiddelen.

De voordelen

Efficiëntie Door alleen die dieren of kuddes te behandelen die daadwerkelijk nood hebben aan een behandeling, kunnen melkveebedrijven middelen besparen die anders zouden worden besteed aan onnodige behandelingen en kunnen eventuele productieverliezen voorkomen worden.

Gebruiksvriendelijkheid Dankzij een eenvoudige beslissingsondersteunende tool kunnen worminfecties doelgericht worden behandeld, zonder dat daarbij dure of arbeidsintensieve handelingen of diagnoses vereist zijn.

Duurzaamheid Het verminderde gebruik van ontwormingsmiddelen draagt bij aan duurzamere landbouwpraktijken door de uitscheiding van ontwormingsmiddelen in de omgeving te verminderen en door het risico op de ontwikkeling van resistentie te verlagen.

Gezondheid en welzijn Door ontwormingsmiddelen doelgericht in te zetten, kunnen veehouders de gezondheid en het welzijn van hun dieren maximaliseren.

Samenwerking met melkveebedrijven

Om doelgerichte behandelingsstrategieën succesvol toe te passen, is samenwerking tussen onderzoekers en melkveebedrijven van cruciaal belang. Door gezamenlijk onderzoek en praktijkervaring kunnen deze strategieën verder worden ontwikkeld en gevalideerd, waardoor ze steeds beter zullen tegemoetkomen aan bedrijfsspecifieke noden en omstandigheden.

Project Wormtool

Het Vlaio-LA project Wormtool wil duurzame wormcontrole gemakkelijker maken door middel van een gebruiksvriendelijke beslissingsondersteunende tool. Deze tool is ontworpen om melkveebedrijven te helpen bij het implementeren van doelgerichte wormcontrolestrategieën, waarbij de economische efficiëntie wordt gemaximaliseerd en resistentieontwikkeling wordt vertraagd. Het project Wormtool beoogt om deze doelgerichte behandelingsstrategieën in de praktijk toe te passen bij het jongvee van melkveebedrijven met weidegang. Grazende dieren in het eerste weideseizoen zijn gevoelig voor worminfecties, maar hebben ook enige blootstelling aan wormen nodig om immuniteit op te bouwen. Wormtool maakt een risico-inschatting van de wormbesmetting op de weide waar het jongvee zal grazen aan de hand van het graasbeheer en de ontwormingen in het voorgaande jaar. Op basis van het risicoprofiel van de weide worden verschillende mogelijke ontwormingschema’s voorgesteld, waaruit de veehouder in samenspraak met zijn bedrijfsdierenarts een keuze kan maken. Dankzij deze tool kunnen deze behandelingen beter worden geïntegreerd in het graasbeheer.

Naast advies over duurzame wormbestrijdingsmethoden op maat van het melkveebedrijf, biedt het Wormtool-project waardevolle inzichten voor deelnemende veehouders. Op het einde van het weideseizoen wordt de gebruiksvriendelijkheid van de Wormtool gevalideerd en krijgen de veehouder en de bedrijfsdierenarts een overzicht van de resultaten op het vlak van groei, besmettingsgraad en kosten-baten van de toegepaste wormbestrijding. Op basis van deze resultaten wordt de Wormtool verder verfijnd voor gebruik in de volgende weideseizoenen.

Janne Goes (UGent)

Het project Wormtool is nog op zoek naar deelnemers. Meer informatie en de mogelijkheid om in te schrijven via deze link.