D e kwakkelende zomer zorgde ervoor dat de hortensia’s mooi op kleur bleven en de huidige koele nazomer zorgt voor een kleurrijke uitbloei en voor bloemen die stilaan verkleuren naar hun rijpste, diepste kleuren.
Hydrangea’s behoren terecht tot de toppers onder de tuinplanten. De vele bloemvormen, zijn lange bloeiduur, het vaak mooie verloop van de bloemkleuren, de mooie bladverkleuring in de herfst, de uiteenlopende bladvormen, het grote aanbod op de markt, het feit dat ze weinig gevoelig zijn voor ziekten en plagen en het groot aanpassingsvermogen zorgen ervoor dat de plant zeer geliefd is bij de tuinliefhebber.
Nochtans werden deze planten lange tijd gekweekt en verkocht als kamerplant. In de jaren 70 van de vorige eeuw, toen de interesse voor de siertuin en voor sierplanten in het algemeen toenam, werden ze steeds meer in de tuinen aangeplant en sedertdien is hun populariteit als tuinplant alleen maar gestegen.
De verschillende bloeiwijzen
De bloeiwijze is bij de hortensia samengesteld uit vele verschillende bloemetjes, die op het uiteinde van een bloemsteel gegroepeerd samen staan. Wat de meeste mensen ‘een hortensiabloem’ noemen, is dus eigenlijk een verzameling van vele kleine bloemetjes – de hortensiatuil – die 1 van onderstaande vormen heeft. De tuil kan samengesteld zijn uit 1 of 2 verschillende types bloemetjes, de zogenaamde fertiele bloemen en de steriele bloemen. Fertiele bloemen zijn ‘echte’ bloemetjes die stampers en meeldraden hebben, ze zijn eerder onopvallend en staan vaak in het centrum van de tuil of verspreid over de bloeiwijze. Steriele bloemen zijn geen echte bloemen, het zijn onvruchtbare bloemen die door hun grote, gekleurde kelkblaadjes wel zeer opvallend zijn en daardoor het uitzicht van de bloeiwijze bepalen. Grofweg kunnen de bloeiwijzen van de tuinhortensia's worden ingedeeld in 3 grote groepen.
Bolvormig Dit is de meest bekende bloeiwijze, die bestaat uit een grote verzameling steriele bloemetjes die in een bolvormige tuil gegroepeerd staan.
Schermvormig Deze bloeiwijze bestaat uit afgeplatte tot lichtjes bolvormige tuilen, waarbij steriele en fertiele bloemen meestal samen voorkomen. Vaak worden hortensia’s met dergelijke platte bloemschermen verkocht als ‘lacecaps’ of ‘Tellerhybriden’.
Kegelvormig De kegelvormige bloeiwijze is typerend voor de paniculata-soorten. Deze peervormige tuilen kunnen tot 30 cm lang zijn. Er bestaan kegelvormige tuilen met enkel steriele bloemen en kegelvormige tuilen met een mix van steriele en fertiele bloemetjes.
Soorten hydrangea's
Wie op zoek is naar een specifieke tuilvorm, kan maar beter bekend zijn met de verschillende soorten hydrangea’s die te koop worden aangeboden. We beperken ons hier tot een overzicht van de meest courante tuinsoorten en hun specifieke bloeiwijzen.
Hydrangea arborescens Deze hydrangeasoort is een makkelijke, weinig kieskeurige struik die, in tegenstelling tot de andere hydrangea's, geen last heeft van late nachtvorst, omdat deze plant bloeit op eenjarig hout en de bloemknoppen pas in het voorjaar gevormd worden. De meest gekende cultivar is zonder twijfel ‘Annabelle’, die met haar grote, witte, bolronde tuilen vele liefhebbersharten weet te beroeren. Annabelle bloeit zonder ophouden met tuilen die maandenlang mooi blijven.
Relatief nieuw op de markt zijn de roodroze bloeiende arborecens-soorten, zoals ‘Invincibelle’ en ‘Pink Annabelle’. De arborescens-soorten worden tot 1,5 m hoog. Op warme, extreem zonnige zomerdagen kunnen de bloemen last krijgen van verbranding, waardoor ze vroegtijdig bruin worden. Echte liefhebbers dekken de struiken op zulke dagen af met een schaduwdoek.
Hydrangea paniculata Een andere naam voor deze soort is de pluimhortensia. Deze wordt gekenmerkt door zijn brede kegelvormige tuilen, die in de volksmond ook wel ‘schapenkoppen’ worden genoemd. De witte bloemen verdragen zonder problemen felle zonneschijn. De meest gekende variëteit is zonder twijfel ‘Grandiflorum’, een robuuste soort met gigantische hagelwitte bloempluimen. Er zijn ook heel wat soorten die op het einde van het groeiseizoen hun witte kleur ruilen voor een roze tot karmijnrode tint, zoals ‘Pinky Winky’ en ‘Fraise Melba’.
Hydrangea macrophylla Deze hydrangea is veruit de meest aangeplante hortensia in onze tuinen. De meeste variëteiten hebben tuilen die enkel uit steriele bloemetjes bestaan, wat hun de typische bolvorm bezorgt. De talloze cultivars bloeien van juni tot september met witte, roze, rode en blauwe tuilen. Belangrijk om te weten is dat de kleur van de bloemen wijzigt met de zuurtegraad van de grond. Zo zullen cultivars die blauw bloeien op zure grond, op kalkrijke grond met roze en rode tinten bloeien. In de handel zijn specifieke meststoffen te koop die de bloemkleur kunnen beïnvloeden.
Hydrangea petiolaris Een andere naam voor deze soort is de klimhortensia. Het is het buitenbeentje binnen de familie. Het is een gemakkelijke plant die weinig eisen aan de grond stelt, nauwelijks onderhoud vergt en die ook geschikt is voor een standplaats op het noorden. Hij kan worden aangeplant als struik of bodembedekker, maar is op zijn best als zelfhechtende klimplant. Als jonge plant kan het een aantal jaar duren vooraleer hij goed aan de groei gaat. In die eerste jaren kan hij best wat klimsteun gebruiken, maar naderhand heeft deze plant nog weinig zorgen nodig en bloeit hij uitbundig in juni met afgeplatte, witte tuilen van fertiele bloemen met steriele randbloemen.
Hydrangea quercifolia Deze hydrangeasoort ten slotte wordt ook de eikenbladhortensia genoemd. Deze bloem wordt voornamelijk aangeplant voor zijn typisch gelobd blad, dat op een reusachtig eikenblad lijkt. In het najaar verkleurt dit blad prachtig bronsachtig tot paarsbruin. De bloei is eerder beperkt en bestaat uit kegelvormige, roomwitte tuilen, die in de herfst verkleuren naar oranjeroze.
Geert Brantegem
