Oppervlakte- en drinkwater vragen permanente aandacht
Het is een open deur intrappen om te zeggen dat pesticiden en nitraten zowel in de oppervlaktewaterwinningen als in het ondiepe grondwater een risico vormen voor het behouden van de goede kwaliteit van het water. Oppervlaktewater en drinkwater vragen bijgevolg permanente aandacht.
In de commissie voor Leefmilieu van het Vlaams parlement van 6 december had volksvertegenwoordiger Bruno Tobback (Vooruit) het over de Europese richtlijnen en de Vlaamse wetgeving en decreetgeving rond bijvoorbeeld nitraat. Hij verwees ook naar richtlijnen en wetgeving rond pesticiden en bestrijdingsmiddelen die tot stand zijn gekomen. De vervuiling die afkomstig is van landbouw kan immers vrij nefaste gevolgen hebben voor de volksgezondheid, biodiversiteit en voor de levenskwaliteiten, meestal via de omweg van oppervlaktewater waarin dat geloosd wordt en via grondwater waarin dat uiteindelijk doorsijpelt en terechtkomt.
Geen sluitingen
Bij onze noorderburen zijn de voorbije jaren op verschillende plaatsen drinkwater- en grondwaterwinningen gesloten door vervuiling met nitraten en/of pesticiden. “Bij ons is dat de voorbije jaren nog niet gebeurd”, zo stelde minister Zuhal Demir (N-VA) leefmilieucommissielid Bruno Tobback (Vooruit) gerust. De minister heeft wel weet van problemen die zich voordoen bij innamegebieden van De Watergroep. Dat heeft volgens haar te maken met de omgevingsfactoren en niet met het waterbedrijf zelf.
Bekende voorbeelden zijn oppervlaktewaterwinningen De Blankaart en Kluizen. Is de waterkwaliteit te slecht, dan wordt er niet ingenomen in het spaarbekken. Dit kan maanden duren en zet de bevoorradingszekerheid onder druk. In tijden van droogte veroorzaakt dat grote problemen.
Problemen
Demir: “Er doen zich ook bij grondwaterwinningen problemen voor, voornamelijk bij winningen in ondiepe grondwaterlagen. Die zijn het meest gevoelig aan vervuiling.” Voorbeelden hiervan zijn de gedeeltelijke uitdienstname van de winning in Bertem, de gedeeltelijke en tijdelijke uitdienstname van de winning Berlare-Zele en de tijdelijke uitdienstname van de bronopvang Montenaken.
Landbouwgerelateerde vervuiling
Bruno Tobback stelt vast dat in Vlaanderen de kwaliteit van oppervlakte- en drinkwater voornamelijk door landbouwgerelateerde vervuiling er niet op vooruitgaat en in sommige gevallen zelfs achteruitboert.
Minister Demir zegt dat voor grondwaterwinningen de gemiddelde jaarconcentratie van nitraat tussen 2015 en 2018 gedaald is. De globale evolutie lijkt volgens haar gunstig, maar wordt verder opgevolgd. Als je kijkt naar individuele putten, dan blijken er in een aantal gebieden wel stijgende nitraatgehaltes te zijn . Dat is zo in Hoeilaart, Venusberg, Puttebos, Korbeek-Dijle en Lauw. “Dat is zorgwekkend”, vindt de minister.
In oppervlaktewaterwinningen verbeterde de situatie voor nitraten sinds 1997 geleidelijk tot het najaar van 2018. Toen werd gedurende 3 maanden een overschrijding van de drinkwaternorm vastgesteld. De laatste jaren is er weer een stijging van de nitraatconcentraties in oppervlaktewater. Voor De Blankaart worden gedurende een langere periode weer concentraties ver boven de norm gemeten. Er zijn regelmatig incidenten door het lekken van mest- en/of silosappen, met soms hoge piekconcentraties tot gevolg.
Pesticiden
Wat pesticiden in oppervlaktewater aangaat, worden voornamelijk in het IJzerbekken en in mindere mate in het spaarbekken in Kluizen van maart tot september zeer hoge concentraties aan pesticiden gemeten. Het gaat om een heel gamma aan verschillende stoffen die worden waargenomen. Daarnaast worden in het najaar ook vele overschrijdingen van de drinkwaternorm voor metaldehyde vastgesteld. Dat is problematisch, omdat deze stof niet goed verwijderd kan worden.
Het laatste jaar wordt een lichte verbetering waargenomen in de innamegebieden voor de waterproductiecentra Dikkebus en Zillebeke. Het is nog niet duidelijk of dit door de droge omstandigheden komt of door de sensibiliseringsacties.
Veehouderij
In alle kwetsbare winningen voor grondwater worden werkzame stoffen of metabolieten waargenomen, meestal in concentraties lager dan de drinkwaternorm.
Tobback verwijst naar Nederland, waar de intensieve veehouderij oorzaak is van de sluiting van verschillende drinkwater- en grondwaterwinningen door vervuiling met nitraten en/of pesticiden. In Vlaanderen is de trend qua intensifiëring van de landbouw en qua stagnering van het verbeteren van de waterkwaliteit vergelijkbaar.
Minister Demir herinnert aan de discussie van enkele maanden geleden rond het mestactieplan. Daarbij werd aangegeven dat er stappen moeten gezet worden die tot effectiviteit zouden moeten leiden.
