Edito: nieuwe landbouwcommissaris lijkt geen goed nieuws
De Pool Janusz Wojciechowski wordt de nieuwe eurocommissaris voor Landbouw. Hij heeft de zware taak om het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid te vergroenen, te vereenvoudigen en rechtvaardiger te maken. Wat het laatste betreft, zal de Pool mogelijk inzetten op het verder verschuiven van budget naar Oost-Europa.
Of Wojciechowski de job echt krijgt, hangt af van het verloop van hoorzittingen met het Europees Parlement. Traditioneel stuurt het Parlement één of twee van de 28 – straks 27 – eurocommissarissen weg. Hoewel Wojciechowski tussen 2004 en 2016 actief was in de landbouwcommissie van het Europees Parlement heeft hij niet direct een duidelijk landbouwprofiel. Wojciechowski is een jurist van rechts-conservatieve politieke huize.
Duidelijk is wel dat Polen aasde op de landbouwpost. Polen behoort tot de grootste ontvangers van EU-subsidies. In de programmaperiode van 2014 tot en met 2020 ontvangen de 1,3 miljoen Poolse landbouwers in totaal circa 23 miljard euro aan directe betalingen. Nog eens zowat 10 miljard werd verstrekt voor de versterking van het Poolse platteland – ook vaak via landbouwprojecten.
Polen maakt geholpen door de subsidies, maar ook goedkope en goede grond en laagbetaalde arbeid, ook een opmars door als landbouwproducent. De varkenshouderij halveerde sinds de jaren 90, toen het land een radicale ommezwaai maakte van communisme naar een liberale democratie. Inmiddels groeit ze weer, net als bijvoorbeeld de fruitteelt. De fruitteelt groeit zelfs zo snel dat de Belgische sector heeft opgeroepen uitbreidingen in het land niet langer meer vanuit de EU te subsidiëren.
Heikel punt is dat boeren uit vooral West-Europese landen die al lid waren van de EU voor 2004, meer steun krijgen dan hun Oost-Europese collega’s. Deels omdat landbouwbedrijven in deze landen veel kleiner zijn, maar ook door de geldende verdeelsleutel tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ lidstaten.
De Europese Commissie neemt formeel in gezamenlijkheid besluiten en eurocommissarissen vertegenwoordigen formeel niet hun land, maar het algemeen belang van de EU. In de praktijk wordt het nationale belang niet snel vergeten, en ligt het dus voor de hand dat een Poolse landbouwcommissaris zich zal inzetten voor een ‘rechtvaardiger’ verdeling van de beschikbare gelden - waar sowieso druk op zit. Voor ‘ons’ is dat vervelend.
Dat de zittende landbouwcommissaris Phil Hogan eurocommissaris van Handel wordt, is misschien een pleister op de wonde. De Ierse boerenzoon kent de gevoeligheden van de landbouw als geen ander en komt uit een echt landbouwland. Nu de EU dichtbij een handelsakkoord met het Zuid-Amerikaanse handelsblok Mercosur is, kan dat helpen.
