Op 9 augustus publiceerde het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties (VN), het nieuwste klimaatrapport. De opwarming is ‘ondubbelzinnig’ te wijten aan menselijke invloed stelt IPPC voor het eerst. “Vlaanderen neemt de handschoen op”, stelt Vlaams minister Demir.

De Copernicus dienst voor klimaatverandering (C3S), in opdracht van de Europese Unie opgezet door het Europees Centrum voor Weersverwachtingen op Middellange Termijn (ECMWF), publiceert maandelijkse klimaatbulletins. Die meldt dat juli 2021 de tweede warmste julimaand is in Europa.

Er viel wel wat neerslag de afgelopen maand. Dit zorgde ervoor dat de grondwaterstand op veel plaatsen steeg. Op ongeveer 3 van de 4 meetplaatsen konden de freatische grondwaterstanden normaal tot (zeer) hoog voor de tijd van het jaar genoemd worden. Ten opzichte van het gemiddelde van de periode 1991-2020 was op Europees vlak de temperatuur lager, maar op wereldvlak hoger. In Europa kunnen we spreken van de koudste lente sinds 2013.

Een beredeneerd gebruik van fossiele energie is een absolute noodzaak om tot een duurzame samenleving te komen. Daarom zet het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en voedingsonderzoek (ILVO) met het project Glitch in op de ontwikkeling van innovatieve energie-efficiënte en klimaatneutrale teelttechnieken en -systemen in de glastuinbouw.

Het weer wordt steeds extremer, met vaker hevige regens en hevige droogteperiodes. Het moet gezegd: waterbeschikbaarheid is een belangrijk onderwerp en zal dat ook blijven de komende jaren. Het is dus 5 voor 12 om actie te ondernemen. Vorige jaren werden al heel wat projecten opgestart om enerzijds water efficiënt te capteren en het wateraanbod te vergroten, en anderzijds om de watervraag te reduceren. Ook nu zoeken onderzoeksinstituten, landbouwers en bedrijven naar oplossingen. Zo maken ze zich klaar voor een drogere toekomst.

In 2019 sloot Jan van den Keybus (31) uit Essen zich aan bij het 4 jaar durende VLAIO-landbouwtraject: Klimrek. Dat project heeft als doel de landbouwer te steunen bij klimaatmaatregelen. Daarom ontwerpt Klimrek een tool die de precieze impact van het bedrijf op het klimaat kan berekenen. Jan wilde graag weten welke bedrijfsspecifieke maatregelen hij voor het klimaat kan nemen. Daar zal het Klimrekproject een zo goed mogelijk antwoord op bieden.

Een goede bodemkwaliteit draagt bij aan een klimaatrobuuste landbouw. De Vlaamse bodem moet echter beter, dat blijkt al jaren. Een landbouwer heeft daarvoor een heel palet aan maatregelen ter beschikking. In het algemeen zijn er 3 aspecten van bodembeheer waar hij op kan inzetten voor een betere bodemkwaliteit en dus hoger productiepotentieel: gewassenkeuze, bemesting en bodembewerking. Door al die maatregelen ziet de landbouwer immers door de bomen het bos soms niet meer. Wat is nu het meest efficiënt?

Bart De Baerdemaeker heeft een varkenshouderij in Asse waar hij zeer trots op is. Hij nam het bedrijf in 2018 volledig over van zijn vader, na 4 jaar samenwerking. Sinds 2012 waren vader en zoon al hard aan het werk om hun bedrijf zo duurzaam mogelijk te maken. Dat deden ze onder andere met een biologische luchtwasser, zonnepanelen, een warmtepomp en gelijkstroomventilatoren.

Door in te zetten op klimaatrobuustere gewassen wapen je je als landbouwbedrijf tegen de verminderde beschikbaarheid aan water en tegen de aanhoudende droogtes. Aan het Instituut voor Landbouw, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) hebben ze dat begrepen. Bij verschillende teelten wordt het selectiecriterium droogteresistentie in het rassenonderzoek dan ook steeds belangrijker. Daarnaast wordt er meer geëxperimenteerd met nieuwe gewassen, zoals soja en quinoa, die het door het veranderende klimaat ook goed in België zouden doen.

Vaak wordt gezegd dat aan het klimaat werken door iedereen moet gebeuren. Zo wordt gewezen naar de landbouw, die voor 10% instaat van de totale Vlaamse uitstoot van broeikasgassen. Die moet worden verlaagd, maar anderzijds moet de landbouw zich ook aanpassen aan de reeds voelbare gevolgen van klimaatverandering. Het Expertisecentrum Landbouw en Klimaat binnen het Instituut voor Landbouw, Visserij- en Voedingsonderzoek) zet in op effectieve klimaatmaatregelen voor de landbouw.

Op 1 oktober 2020 startte het horizon 2020-project RES4LIVE met als doelstelling het ontwikkelen en op de markt brengen van geïntegreerde, kostenefficiënte en geval specifieke hernieuwbare energiebronnen voor een veehouderij vrij van fossiele brandstoffen.

Vorige maand publiceerde de Copernicusdienst voor klimaatverandering zijn jaarlijkse Europese klimaatrapport. En dat is niet fraai, niet op wereldvlak, maar ook niet voor Europa. Wereldwijd was 2020 een van de warmste jaren ooit gemeten, en voor Europa was 2020 het warmste jaar ooit. Er was ook sprake van een recordhoeveelheid regen, maar die is vooral te wijten aan storm Alex.