Piet Vanthemsche laat zich als intendant niet beïnvloeden door zijn verleden bij Boerenbond

Op 23 februari 2022 bereikte de Vlaamse regering een akkoord om de stikstofuitstoot in Vlaanderen naar beneden te krijgen. Zo zullen een 40-tal landbouwbedrijven hun activiteiten moeten stoppen tegen 2025. Ook moet de varkensstapel tegen 2030 met 30 % verminderen. Naast de reductie van stalemissies wil het akkoord ook de emissies afkomstig van bemesting aanpakken. Zo komt er tegen 2028 een meststop in de meest waardevolle gebieden, waaronder het Turnhouts Vennengebied.

Opstellen ontwikkelingsplan

“Het probleem is de combinatie van zeer kwetsbare natuur met een zeer dynamische landbouwsector in het Turnhouts Vennengebied. De grootste landbouwbedrijven van Vlaanderen liggen in dat gebied. De komende 2 jaar krijg ik nu de tijd om een ontwikkelingsplan op te stellen”, zegt Piet Vanthemsche, intendant voor het Turnhouts Vennengebied.

Vanthemsche heeft een heel zware taak voor de boeg, want na de aankondiging van het stikstofakkoord kwam er onmiddellijk kritiek vanuit de landbouwsector. Maar de intendant is ervan overtuigd dat het akkoord nodig is. “Als deze stikstofproblematiek niet opgelost geraakt, dan gaat de landbouwsector gewoon op slot. Er is gewoon geen alternatief. We moeten nu het openbaar onderzoek afwachten om na te gaan hoe hard er effectief zal moeten ingegrepen worden.

De grootste gevolgen zullen te voelen zijn in de varkenssector, maar die sector doet het al jaren niet goed. Het terugschroeven van het aantal varkens in België zal dus gemengde gevoelens met zich meebrengen. Niet iedereen zal daar tegen zijn.”

Haat-liefde-relatie

“Er is altijd spanning geweest tussen politiek en landbouw, omdat de landbouwsector zo succesvol was. En er is ook altijd onenigheid geweest tussen de landbouw en natuur als het gaat over ruimtelijke ordening. De maatschappelijke prioriteiten zijn over de jaren heen verschoven van economisch, over volksgezondheid, naar nu leefmilieu en natuur. Voor de landbouwsector is dit geen evidente evolutie. Dus ik kan heel goed begrijpen dat er spanningen zijn”, zegt Vanthemsche.

“Tot nu waren de intensieve bedrijven de succesbedrijven van onze landbouw, en nu wordt dat plots teruggeschroefd” gaat hij verder. “Het is duidelijk dat de impact van zo’n bedrijfsmodel op de omgeving groot is. Nu probeert men een stap terug te zetten en die intensiviteit af te bouwen. Dat is niet gemakkelijk voor het landbouwer, want heel het bedrijfsmodel is opgebouwd rond het succes van de intensieve veehouderij of intensieve plantaardige productie.”

Joernalist Marc Van de Looverbosch pikt daarop in: "Het is met mondjesmaat, noodgedwongen en met tegenzin dat die boeren een paar maatregelen hebben willen slikken. Het leek soms alsof dat een aantal landbouwers zich de belangrijkste mens ter wereld vonden en dat het hen niet interesseert wat er in hun omgeving gebeurt."

Vanthemsche antwoordt daarop dat het waar is dat de landbouwsector altijd zijn belangen heeft verdedigd, en het is goed dat ze dat doen.

“Het is zeker niet zo dat de landbouwsector niet geëvolueerd is. Dat is niet juist. Er zijn evoluties geweest tussen landbouw, natuur en leefmilieu. We zitten met een beleidskader waarin de prioriteiten verschuiven. Vandaag zie ik dat het realiseren van de natuurgebieden belangrijker wordt dan de economie van de landbouwsector. Ik heb in mijn loopbaan verschillende evoluties gezien. In de jaren 80 was de economische ontwikkeling hét belangrijkst waarbij zelfs de volksgezondheid soms het onderspit moest delven. In de jaren 90 was er de grote voedselcrisis, waardoor de voedselveiligheid hoog op de prioriteitenlijst kwam.

Zo verschuiven prioriteiten van economie, naar volksgezondheid en nu naar leefmilieu en natuur. Voor de landbouwsector is dat helemaal niet evident, dus begrijp ik goed dat die spanningen daar zijn.”

Twijfels over Boerenbond

Vanthemsche, ook ex-voorzitter van de Boerenbond, heeft in het verleden steeds de belangen van de landbouwers verdedigd. “Boerenbond was juist het orgaan dat zich vaak verzet heeft tegen de plannen van de Vlaamse Regering. Dus eigenlijk bent u de grootste dwarsligger geweest”, zegt Van de Looverbosch.

“Wij hebben altijd onderhandeld en zijn tot compromissen gekomen”, antwoordt Vanthemsche. “Hebben we altijd de juiste keuzes gemaakt? Waarschijnlijk niet. Dan denk ik aan uitbreiding mits mestverwerking. Hebben we soms goede keuzes gemaakt? Waarschijnlijk wel. Achteraf bekeken heb ik misschien wel te veel op de rem gestaan als je ziet wat er nu moet gebeuren. Aan de andere kant leek dat toen wel de juiste keuze, natuurlijk. Tien jaar later kan je wel zeggen dat je toen de foute beslissing hebt gemaakt. We zijn de laatste jaren ook van globalisering naar deglobalisering gegaan, waardoor we wat op een scharniermoment zitten.

Van de Looverbosch: “Boerenbond krijgt vandaag ook regelmatig kritiek van de boeren zelf, met het verwijt dat ze vooral de grote industriebedrijven zouden steunen.”

Die kritiek vindt Vanthemsche fout: “Die kritiek is er altijd geweest. In het bestuur van Boerenbond zitten actieve boeren. Nu heeft de verdediging van die grote bedrijven ook te maken met welke boeren doorgroeien naar het bestuur. Dat zijn vaak dynamische boeren die uitkijken naar groei, maar er zijn evengoed al 15 jaar onder andere werkgroepen biologische landbouw en korte keten.

Rol van CD&V

Het recente stikstofakkoord van de Vlaamse regering, waarbij vele landbouwers zullen moeten sluiten of afschalen, bezorgt ook de CD&V kopzorgen. Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits (CD&V) krijgt het akkoord moeilijk verkocht bij de landbouwers. Kan Piet Vanthemsche, ex-Boerenbondvoorzitter en CD&V’er, het vertrouwen in de minister herstellen? “Hilde Crevits heeft de moed gehad om dit akkoord te maken, vanuit de overtuiging dat dit een noodzakelijke stap is. CD&V is een coalitiepartner die haar rol speelt en haar verantwoordelijkheid neemt. Maar de landbouwers hadden inderdaad meer verwacht van CD&V.”

Vlaams Parlement - Sanne Nuyts