Startpagina Akkerbouw

Vlas en hennep steeds populairder in Wallonië

Vlaslinnen is het oudste textiel ter wereld en ook hennep is een voorouderlijke vezel. Beide weten vandaag in het zuiden van ons land opnieuw ontwerpers en industriëlen te verleiden die op zoek zijn naar ecologische en duurzame producten. Daardoor hebben vlas en hennep net zo veel verleden als toekomst in de landbouwsector.

Leestijd : 6 min

In de twintigste eeuw zorgde de ontwikkeling van de petrochemie voor de opkomst van synthetische vezels. Die werden al snel heel breed ingezet, zozeer zelfs dat plantaardige vezels vrijwel verdwenen zijn uit bepaalde toepassingen. Die werden vervangen door synthetische equivalenten, die vaak minder duur zijn en gemakkelijker industrieel te verwerken zijn, maar moeilijk te recyclen. In textiel vertegenwoordigen synthetische vezels ongeveer 65% van de markt, tegen 28% voor natuurlijke vezels. Cellulosevezels, zoals viscose, vertegenwoordigen ongeveer 7%.

Vlaslinnen vertegenwoordigt slechts 0,4% van alle textiel, wat nog altijd goed is voor een mooie 400.000 ton vezels. De wereldtextielmarkt vertegenwoordigt ongeveer 105 miljoen ton. De interesse voor vlas neemt sinds een paar jaar opnieuw toe. De teelt is bijzonder geschikt voor het klimaat van Noordwest-Frankrijk, België en Nederland. Tussen 2010 en 2021 verdubbelde het aantal ha dat hieraan gewijd is in deze regio’s. In 2020 vertegenwoordigden de met vlas bebouwde oppervlakten in deze 3 productiegebieden ongeveer 150.000 ha, ofwel 80% van de wereldproductie aan vlas.

Als de oppervlakte vlas groeit, moeten er voldoende machines zijn om het gewas te oogsten en te verwerken. Om aan dit nieuwe enthousiasme tegemoet te komen, heeft de linnencoöperatie van Neubourg bijvoorbeeld onlangs voor het verwerken van vlas een nieuwe zwingerij ingehuldigd in Crosville-la-Vieille (Normandië). Dat was een investering van 13 miljoen euro. Dit komt bovenop de 4 bestaande verwerkingslijnen, zodat ze straks tot 65.000 ton strovlas kunnen verwerken in plaats van 35.000 tot 40.000 ton vandaag.

Ook korte vezels

Volgens Valbiom is vlas de meest geteelde vezelplant in België. Het gewas gedijt op leemachtige, diepe en goed gestructureerde bodems. Zoals de naam al doet vermoeden, wordt vezelvlas uitsluitend gekweekt voor zijn vezels, terwijl olievlas wordt gekweekt voor zaadproductie. De plant kan 0,8 tot 1,2 m hoog worden en heeft een diameter van 1 tot 2 mm. Om bodemuitputting en ziektes te voorkomen, wordt vlasvezel in een rotatie van 6 tot 7 jaar geplant.

Van oudsher wordt vlas gekweekt voor de productie van lange vezels voor textieltoepassingen. Vlasvezel kan ook in andere sectoren worden gebruikt, waaronder de productie van nonwovens of continue vezels voor de composietenmarkt. 1 ha vlas is goed voor 20.000 km garen of 22.000 overhemden. 72% van de lange vlasvezels wordt geëxporteerd naar de textielindustrie in China.

Vlas is de meest geteelde vezelplant in België.
Vlas is de meest geteelde vezelplant in België. - Foto: Valbiom

Vlas levert behalve lange ook korte vezels op. Die worden onder meer toegepast in interieurs van auto’s, briefpapier en kaarten. Vlasscheven vinden hun toepassing bij de vervaardiging van spaanplaat of beddengoed. Het materiaal is de laatste jaren sterk geëvolueerd. Gewassen vlaslinnen is een materiaal dat verschillende wasfasen heeft ondergaan met toevoeging van verschillende ecologische verzachters. Dit gecontroleerde wasproces, decatiseren genoemd, geeft het een veel minder ruwe textuur.

Hennep

Hoewel het in Europa nog steeds een zeer kleine markt vormt, is hennep zeer aanwezig in China. Daar wordt het gewas verbouwd op 65.400 ha, waarvan 30% wordt gebruikt voor textiel. Deze plant stamt af van de oorspronkelijke plant die werd geteeld in de eerste beschavingen in Azië, het Midden-Oosten en China. Materialen gemaakt van hennep zijn daar ontdekt in graven die dateren uit 8000 voor Christus.

Hennep is een plant waarvan de grootte varieert van 90 cm tot 5 m, afhankelijk van de variëteit, het klimaat en het type bodem. De plant heeft een centrale wortel en ontwikkelt een uitgebreid wortelstelsel.

Industriële hennep wordt geteeld voor de vezels of voor de zaden.
Industriële hennep wordt geteeld voor de vezels of voor de zaden. - Foto: Valbiom

Industriële hennep wordt verbouwd voor de zaden of stro om de vezels te extraheren. Deze worden gebruikt voor het maken van textiel, als versterkende vezels in composietmaterialen, voor de productie van papier of voor de vervaardiging van isolatie.

De legale hennepsoorten hebben een laag THC-gehalte, minder dan 0,2%. Zoals alle voorjaarsgewassen zorgt hennep voor een onderbreking van de vruchtwisseling op basis van herfstgewassen en beperkt hennep de verspreiding van onkruid. Zowel in biologische als in conventionele teelt is hennep weinig vatbaar voor ziekten en insecten.

Hennep heeft geen fungiciden of insecticiden nodig. Als de teelt gebeurt in goede omstandigheden, is het een plant die alle mogelijk opkomend onkruid verstikt en die niet moet worden gewied (noch chemisch noch mechanisch). Dit gewas heeft ook het voordeel dat het droogtes goed kan doorstaan.

Hennepbeton

Het is nog relatief onbekend, maar het is ook mogelijk om hennep te integreren in gebouwen tot 8 verdiepingen hoog. Dit ‘hennepbeton’ is een mengsel van kalk en hennep. Bij onze Franse buren is een grootschalig bouwprogramma gepland voor gebouwen van 4 tot 5 verdiepingen in Nantes waarin hennep(beton) is verwerkt, ook al maakt het uitblijven van de publicatie van nieuwe normen de uitvoering ervan op dit moment ingewikkeld. De potentiële markt hiervoor in Frankrijk zou 20.000 huizen omvatten. Hennepbeton is de afgelopen jaren geslaagd voor een paar testen inzake brandweerstand en moet er nog een paar doorstaan.

Vlas en hennep, complementaire vezels

In Wallonië is Valbiom verantwoordelijk voor de productie en het vermarkten van textielproducten gemaakt van lokale plantaardige vezels. Inzake hennep is het de bedoeling om een Waalse, lokale en bio-sourced textielindustrie tot stand te brengen en duurzaam in stand te houden. En er beweegt een en ander nu telers en verwerkers van vlaslinnen zich hebben opengesteld voor hennep.

Sommigen beschouwen hennep als een aanvulling op vlas vanwege de sterke Europese vraag naar natuurlijke vezels. Dit is het geval voor Gilles Marchandisse, een boer uit Villers-le-Bouillet, die zich 25 jaar geleden specialiseerde in de vlasteelt en in 2005 in het zwingelen (bewerken).

Gilles Marchandisse, landbouwer in Villers-le-Bouillet, werkt samen met Valbiom, dat sinds 2020 testen opzet voor de productie van lange hennepvezels voor textiel.
Gilles Marchandisse, landbouwer in Villers-le-Bouillet, werkt samen met Valbiom, dat sinds 2020 testen opzet voor de productie van lange hennepvezels voor textiel. - Foto: Valbiom

In 2018 overtuigde een bezoek aan een Chinese klant die al hennepgaren maakte hem om meer interesse te tonen in dit gewas.

Hij is reeds een belangrijke speler in de vlassector in België. Hij is een van de oprichters van de groep Linen Partners, die actief is op het grondgebied van de Hauts de France, Normandië en Wallonië.

De partners zijn vlasproducenten, -handelaren en -verwerkers uit het hele land. Buiten het bedrijf Teillage Marchandisse & Fils verenigt Linen Partners nog 3 andere organisaties: de verwerkingscoöperatie Vert Galant in Saint-André-sur-Cailly (Rouen), Sca Lin 2000 in Grandvilliers (Amiens) en de landbouwcoöperatieve Linière du Nord in Caen. De partners bewerken ongeveer 1.500 ha en werken ook op contractbasis voor degenen die vlas zetten, maar geen verwerkingsmachines hebben. De fabriek draait 5 dagen per week en tot 10,5 maanden per jaar en er wordt ongeveer 13.000 ton lange vezels per jaar geproduceerd.

Samenwerking

Voor zijn nieuwe activiteit in de hennepteelt is Gilles Marchandisse een samenwerking aangegaan met Valbiom, dat sinds 2020 proeven doet om lange hennepvezels te produceren om de textielsector te bevoorraden. Zo werd in 2022 bij hem 3 ha textielhennep ingezaaid, terwijl in Bousval een rassenproef werd uitgevoerd. In totaal zal ongeveer 18 ton hennepstro uit deze tests komen en op industriële wijze worden verwerkt. Naast de samenwerking met Gilles Marchandisse werkt Valbiom samen met Agrimat en Filature Safilin om hennepstro om te zetten in vezels. 1 ha hennep moet een paar 1.000 m² volledig Waals henneptextiel opleveren.

Mechanisatie volgt

Tot voor kort was de mechanisatie van het oogsten de belangrijkste beperking, omdat er geen hoogwaardige apparatuur was om hennepstro op het veld te snijden en parallel te zetten. Terwijl de hennepstengels meer dan 2 m hoog worden, mogen ze voor de verwerking niet langer zijn dan 90 cm. De komst van de Sativa 200 Evo2, een zelfrijdende maaier ontwikkeld door het Belgische bedrijf Hyler, is een cruciale stap voor de toekomst van langvezelig henneptextiel.

Gilles Marchandisse is zeker verleid door dit gewas, dat geniet van een positief imago en dat zonder gelobby of promotie. “We hebben nog niet alles in de hand", waarschuwt hij. “Zelfs als er veel vraag naar is, liggen de productiekosten om van hennep tot lange vezels te komen nog iets te hoog. We gaan eraan werken om die kosten terug te brengen naar het niveau van dat van vlas, om ervoor te zorgen dat ook henneptextiel winstgevend wordt”, besluit hij.

Marie-France Vienne

Lees ook in Akkerbouw

Prijs van sojabonen is terug stijgend

Economie In Brazilië is intussen 60% van de sojabonen geoogst. Als de lagere productievoorspelling van het Conab er uitkomt en als de Chinezen terug meer importeren, dan lijkt er nog weinig ruimte voor prijsdaling.
Meer artikelen bekijken