Boeren op peil: Subirrigatie moet water beter vasthouden in Arendonk

De lokale land- en tuinbouwers in Arendonk worden geconfronteerd met uitdagingen, zoals kurkdroge zomers en overvloedige regenval, die de waterhuishouding onder druk zetten. Alternatieve oplossingen, zoals subirrigatie, zijn daarom absoluut noodzakelijk, meent de provincie Antwerpen. De provincie ondersteunt het project Bopota samen met de gemeenten Arendonk en Oud-Turnhout en Boerennatuur Vlaanderen. “Deze innovatieve irrigatietechniek zorgt ervoor dat water beter infiltreert in de bodem en dat water rechtstreeks naar de wortels van de gewassen gaat.”

Subirrigatie

Subirrigatie is een innovatieve irrigatietechniek die ervoor zorgt dat water beter infiltreert in de bodem. “Met subirrigatie brengen we water in landbouwbodems via buizen die dicht bij de wortels van de gewassen zitten”, legt projectmedewerker Koen Verellen van Boerennatuur Vlaanderen uit. “Het water infiltreert in de bodem via openingen in deze buizen. Dankzij dit systeem vernat de bodem rond de buizen, én voeden we het grondwater. Op deze manier nemen onze gewassen snel het water op en gaat zo weinig mogelijk water verloren.”

“Hier op de Kruisberghoeve kan landbouwer Stéphane de ondergrond nu zelf gecontroleerd vernatten. De productie wint er ook bij: tijdens het groeiseizoen kan er meer water vanuit de ondergrond opstijgen naar de wortels van de gewassen. Dit is een efficiëntere manier van irrigeren. Subirrigatie past zo naadloos bij het opzet van Bopota: we slaan immers water op in de bodem in plaats van het water af te voeren via grachten en waterlopen”, vervolledigt Koen Verellen.

Duurzaam watergebruik vereist maatwerk

Op de Kruisberghoeve telen ze aardappelen en andere groenten, maar doen ze ook aan boerderijcompostering en groenten wassen. Daar waren ze op 30 april nog volop in de weer met de aanleg van een subirrigatiesysteem. Hoe een landbouwbedrijf duurzaam kan omgaan met watervoorraden, vraagt steeds meer maatwerk. Dat beaamt ook gedeputeerde voor Landbouw Kathleen Helsen (cd&v).

“We zetten binnen Bopota sterk in op het informeren en begeleiden van land- en tuinbouwers, door te kijken naar de meest passende maatregelen rond water, bodem en biodiversiteit voor het bedrijf. Als provincie Antwerpen hechten we immers veel belang aan een duurzame watervoorziening en aan goede bodemkwaliteit voor landbouwers”, aldus Helsen. “Het wijzigende klimaat zorgt de ene keer voor veel regen en dan weer voor droogte. Door deze uitdagingen voor de landbouw is het noodzakelijk dat de waterproblematiek aangepakt wordt.

We gaven Boerennatuur Vlaanderen de opdracht om persoonlijke begeleiding en advies op maat voor landbouwers te geven die mee instappen. Zo zetten we samen een stap naar een landbouw die zich wapent tegen droogte en wateroverlast. Op landbouwpercelen met subirrigatie gaat geen druppel kostbaar water verloren en dat is een goede zaak”, besluit Helsen.

Broers Stéphane en Paul de Cartier van de Kruisberghoeve reageren alvast enthousiast over hun deelname aan ‘Boeren op peil’. “We zijn als jonge landbouwers op zoek naar duurzame technieken voor onze bedrijfsvoering. Daarom zijn we ook bezig met het aanleggen van een grote waterbuffer. Deze buffer zal in de winter het regenwater afkomstig van de daken en erfverharding opvangen om het in de zomer te gebruiken voor onze gewassen.”

Het subirrigatiesysteem wordt toegepast op 3 percelen van de familie de Cartier die los van elkaar staan. Door subirrigatie te combineren met peilgestuurde drainage, houden de landbouwers de extreme pieken en dalen van de natuur onder controle. De energie voor de besturing ervan zal van zonnepanelen komen. “Onze ambitie is dan ook om op termijn een klimaatneutraal bedrijf te worden. Dat is geen sinecure. Daarom zijn we blij dat we via Bopota weer een stapje dichter bij ons objectief komen”, zei Stéphane.

Gebiedsgerichte aanpak

Water wordt een schaars product en iedereen heeft er belang bij om de watervoorraden in hun natuurlijke omgeving te beschermen, menen de partners van Bopota. Arendonk telt naast heel wat landbouwgrond ook veel omliggend natuurgebied. Die verwevenheid zorgt ervoor dat wanneer landbouwers hun watermanagement op duurzame wijze verbeteren, niet enkel hun eigen percelen daar baat bij hebben, maar ook het omliggende landschap.

“Met Bopota kijken we in Arendonk en Oud-Turnhout naar hoe we onze landbouw kunnen wapenen tegen droogte en wateroverlast”, zei burgemeester van Arendonk Kristof Hendrickx (N-VA). “Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van stuwen, peilgestuurde drainage of houtsnippers in de bodem. We kiezen bewust voor een gebiedsgerichte aanpak om zoveel mogelijk impact te genereren. De gemeente Arendonk staat helemaal achter dit klimaatrobuuste project en is met plezier een van de cofinancierders.”

Financiering

Het Water-Land-Schapproject ‘Boeren op peil in Oud-Turnhout en Arendonk’ (Bopota) zet Blue Deal-middelen in om te werken aan een efficiënt watersysteem.

Via Europa krijgt Water+Land+Schap Blue Deal-middelen. Water+Land+Schap 2.0. pakt wateroverlast en droogte aan in het kader van Blue Deal. Er wordt op terrein samengewerkt aan een Water+Land+Schapsgebied dat klimaatschokken opvangt. Een goed werkend watersysteem, een aantrekkelijk landschap en klimaatrobuuste landbouw zijn daar de bouwstenen van. Zo subsidieert de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) 80% van de kosten op het terrein. De overige 20% komt via cofinanciering van provincie Antwerpen, de gemeenten Arendonk en Oud-Turnhout.

“Dat is budget dat rechtstreeks naar een vooruitstrevende landbouwfamilie gaat om hen te helpen zoeken naar oplossingen voor deze uitdagingen. We hopen dat het een voorbeeld kan zijn”, besluit Hendrickx. De betrokken landbouwer betaalt nog 5% van de totale projectkost.

Subirrigatie is wel niet voor elk stuk landbouwgrond even ideaal. Zo zijn zand en zandleem de beste grondsoorten ervoor, omdat die voldoende water doorlaten. Verder moet het perceel ook vlak genoeg zijn.

Provincie Antwerpen/ThD