Nederlands onderzoek vindt (nog) geen ondergrens voor stikstofdepositie
Het is Nederlandse wetenschappers nog niet gelukt om een ondergrens te vinden om relatief kleine projecten vrij te stellen van de daar geldende strenge stikstofregels. Vroeger hanteerde Nederland de ondergrens van 1 mol/ha/jaar, maar die werd door de rechtbank van tafel geveegd. Sindsdien moet in Nederland elk project, zowel in de landbouw als in de rest van de economie en de infrastructuur, beoordeeld worden op zijn stikstofdepositie zodra een ondergrens van 0,005 mol/ha/jaar bereikt wordt.
Onderzoekers van de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) en van de Universiteit van Amsterdam (UvA) onderzochten in opdracht van Interprovinciaal Overleg (IPO) of binnen de atmosfeerwetenschap een onderbouwing kan bepaald worden voor een wetenschappelijk onderbouwde ondergrens voor projectberekeningen met Aerius Calculator, het rekenmodel dat de Nederlandse overheid volgt.
Berekent mogelijke ecologische impact
Het model Aerius Calculator wordt zowel gebruikt om de toename van de stikstofdepositie door nieuwe initiatieven of uitbreidingen, alsook de afname ervan door beperkende maatregelen in te schatten. Het rekenmodel hanteert hierbij een ondergrens van 0,005 mol/ha/jaar. Tot 2019 lag die ondergrens 200 keer hoger, op 1 mol/ha/jaar.
Met de uitkomsten van het rekenmodel wordt de mogelijke ecologische impact van projecten op stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden beoordeeld in het kader van vergunningverlening in relatie tot de stikstofproblematiek.
Een wetenschappelijk verantwoorde ondergrens is de laagst te berekenen depositiebijdrage ten gevolge van een individuele bron die nog met voldoende zekerheid is toe te schrijven aan die bron. Daaronder worden de berekende bijdragen te onzeker.
Ondergrens is niet wetenschappelijk onderbouwd
De Nederlandse ondergrens van 0,005 mol/ha/jaar is beleidsmatig als benadering van 0 gekozen, vanwege het voorzorgbeginsel ten aanzien van de instandhoudingsverplichting van Natura 2000-gebieden. De gehanteerde ondergrens is niet wetenschappelijk onderbouwd. De gekozen ondergrenzen van ordegrootte 10 mol/ha/jaar waarmee omringende landen werken zijn eveneens niet puur wetenschappelijk onderbouwd.
De zopas bekendgemaakte conclusie van het onderzoek is dat er vanuit de atmosfeerwetenschappen geen onderbouwing is gevonden voor een specifieke ondergrens. Ook de huidige Nederlandse ondergrens van 0,005 mol/ha/jaar is op dit moment dus niet vanuit de wetenschap te onderbouwen. De Aerius Calculator maakt, net als andere modellen, in hoge mate gebruik van sterk vereenvoudigde beschrijvingen. Door deze werkwijze zijn er beperkingen in de mate waarin het model de werkelijkheid kan voorspellen met voldoende betrouwbaarheid. Deze beperkingen leiden in dit geval tot grote onzekerheden voor de berekening van de depositiebijdrage door een enkele bron.
Huidige ondergrens zorgt voor schijnzekerheid
In 2020 heeft het Adviescollege “Meten en Berekenen Stikstof”, ook bekend als de commissie Hordijk, gesteld dat met de hantering van de huidige ondergrens sprake is van schijnzekerheid. Deze stelling wordt hier bevestigd.
Het is volgens het onderzoek wel aannemelijk dat er een ondergrens is. Omdat die bij gebrek aan experimentele gegevens niet statistisch te bepalen is, moeten volgens de onderzoekers gerichte veldexperimenten uitgevoerd worden om met meer en geschiktere meetgegevens wel zo’n analyse uit te kunnen voeren en de onzekerheid generiek te verkleinen. De onderzoekers zien ook mogelijkheden om de schijnzekerheid te verkleinen door te zoeken naar werkwijzen die rekening houden met de gevonden beperkingen. Het is echter onduidelijk hoe lang dergelijke onderzoeken zouden duren en ook of dat, gezien de complexiteit van het vraagstuk, tot een praktisch bruikbaar resultaat zou leiden.
Beter om emissie te berekenen dan depositie
Eerder pleitte TNO al om, ondersteund door gevalideerde metingen op de grond, vanuit de lucht en in de toekomst ook uit de ruimte, juist te gaan sturen op emissies van lokale en individuele bronnen in plaats van het berekenen van projectgebonden deposities. De aanbevelingen uit dit nieuwe rapport sluiten daarop aan.
