De ene mest is de andere niet, maar die vergt geen extra staalname
De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) kijkt streng toe op mesttransporten en mestverwerkers. Dat gebeurt op vraag van het Vlaams Parlement via het Mestdecreet. Afwijkingen worden gesanctioneerd met soms hoge boetes. Dat leidt dikwijls tot misnoegdheid, ook al omdat er knelpunten in verband met de handhaving van de Vlaamse mestwetgeving worden aangetroffen.
Volksvertegenwoordigster Marianne Verhaert (Open Vld) vertolkte in de bijeenkomst van de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement op 17 juni de bekommernis van landbouwers, transporteurs en betrokken sectorpartners over het mestafzetdocument (MAD) en de staalnameprocedures. Het commissielid heeft weet van concrete vragen bij de technische uitvoerbaarheid van de regelgeving.
Samenstelling van mest wijzigt
In de praktijk kan de de samenstelling van de mest wijzigen, terwijl deze uit dezelfde mestkelder of vergister komt. De samenstelling van de mest is bijgevolg niet steeds constant. In Vlaanderen is het toegelaten om tot een maand na staalafname met eenzelfde mestafzetdocument te rijden. Aangezien in Vlaanderen geen verplichting bestaat om per vracht een staalafname te doen en op de analyseresultaten te wachten, wordt in de regelgeving de mogelijkheid gecreëerd dat er wordt gereden met een mestafzetdocument op basis van een analysestaal dat bijgevolg niet afkomstig is uit de vracht op dat moment zelf.
Verhaert verwijst naar Nederland waar per transport een staal genomen en onmiddellijk geanalyseerd wordt. In Vlaanderen is er een wachttijd van minstens 7 dagen. Snelle meetmethodes zoals indicatorstroken zijn bij ons niet beschikbaar of worden niet toegepast. Het gevolg is volgens parlementslid Marianne Verhaert dat in Vlaanderen wordt gereden op basis van geldige MAD’s, maar zonder garantie dat deze effectief overeenkomen met de inhoud van de vracht. En dit aangezien de huidige Vlaamse regelgeving hiertoe geen verplichting omvat.
Hoge boetes
De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) controleert de mestafzetdocumenten, maar de vraagstelster zegt dat ze veel misnoegde berichten uit de sector te horen krijgt. Iedere controle waarbij een afwijking wordt vastgesteld van de mestafzetdocumenten leidt automatisch tot boetes en soms tot bijzonder hoge boetes.
Voor Verhaert is dat frappant aangezien er geen decretale verplichting is om een individueel staal te nemen en dus per vracht te analyseren.
Meststalen zijn nodig
In zijn reactie zei minister Jo Brouns (cd&v) dat ook voor de landbouwers een correcte inschatting van de samenstelling van de afgevoerde mest essentieel is om oordeelkundig te kunnen bemesten. Landbouwers bemesten namelijk in functie van de plantengroei en willen daarbij mogelijke uitspoeling van nutriënten maximaal voorkomen. Daarom is volgens de minister het nemen van meststalen aangewezen. Om de kosten daarvan enigszins te beperken, zijn systemen ontworpen waarbij de landbouwer, waar aangenomen kan worden dat de mestsamenstelling stabiel is, langer kan gebruikmaken van éénzelfde staal, of zelfs terugvallen op een forfaitaire waarde.
Brouns raadt de landbouwer die zijn bedrijfssituatie het best kent aan om, indien hij vermoedt dat de mest in opslag niet langer overeenkomt met de bestaande analyse, proactief nieuwe staalnames te laten uitvoeren voor het verstrijken van de geldigheidsduur. Door het uitvoeren van periodieke staalnames verkrijgen de betrokken partijen een beter inzicht in de variaties in mestsamenstelling op bedrijfsniveau. Brouns bevestigt dat een mestanalyse inderdaad maximaal 3 maanden geldig is vanaf de datum van staalname.
VLM controleert administratief en op het terrein
De problematiek van de bestaande variatie in mest is de minister bekend. Om die reden werkt het opvolgingsorgaan, met daarin de verschillende milieu- en landbouworganisaties, aan een aanpak die een goed evenwicht kan vinden tussen voldoende inzicht in de variatie van de mestsamenstelling enerzijds en de landbouwers niet nodeloos op kosten jaagt anderzijds.
De mestafzetdocumenten worden volgens minister Brouns administratief gecontroleerd en ook via terreincontroles. Brouns gaf mee dat zowel op de terreincontroles als de administratieve controles het percentage aan inbreuken eerder laag is. Hij spreekt over 1 à 2%. Het klopt volgens de minister dat de VLM streng toekijkt op mesttransporten en mestverwerkers. Hij vraagt de controleurs wel rekening te houden met de technische beperkingen voor de landbouwers, de transporteurs en de mestverwerkers.
Om de papieren werkelijkheid en de feiten sterker op elkaar af te stemmen, heeft minister Brouns het opvolgingsorgaan gevraagd om te bekijken hoe de mestsamenstelling beter opgevolgd zou kunnen worden. Op een vraag naar snellere analysemethodes zei Brouns dat die wetenschappelijk beschikbaar zijn, maar niet steeds praktijkrijp. Zijn administratie heeft samen met de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) 2 snelle analysemethodes getest, namelijk analyse via de near-infrared technology (NIR) en via de nucleaire magnetische resonantie (NMR). Vooral de NMR-methode is volgens de minister veelbelovend en zal worden opgenomen in het compendium dat de analysemethodes voor mest bepaalt. Eens dat gebeurd is, kan dit in de praktijk worden toegepast.
