‘Er zijn nieuwe verdienmodellen gewenst’, stelt Jan de Keyser
Tijdens de voorbije Werktuigendagen stelde Jan de Keyser, Head of Agri & Food bij BNP Paribas Fortis, een toekomstvisie voor die de contouren schetst van een nieuw economisch en ecologisch evenwicht in de Vlaamse akkerbouw. Zijn analyse liet niemand onberoerd: de sector staat op een kantelpunt, en het is tijd om de blik te richten op nieuwe verdienmodellen die landbouwbedrijven weerbaarder en duurzamer maken.
De Keyser benadrukte dat de Vlaamse akkerbouw kan bogen op een indrukwekkend verleden van productiviteit, innovatie en ondernemerschap. Generaties landbouwers hebben bijgedragen aan voedselzekerheid, werkgelegenheid en export, en hebben bewezen dat ze tot de wereldtop behoren in kwaliteit en efficiëntie. Toch is het huidige model, dat jarenlang steunde op doorgedreven intensivering, volgens hem steeds moeilijker vol te houden. Bodemuitputting, klimaatstress, prijsvolatiliteit en maatschappelijke verwachtingen leggen de beperkingen van dit systeem steeds duidelijker bloot. “Het is niet omdat het verleden fout was”, aldus Jan de Keyser, “maar omdat de context verandert. En dus moet ook het antwoord veranderen.”
Creëer een meerlagige waarde
Volgens De Keyser ligt de toekomst alsmaar minder in het maximaliseren van kilo’s per hectare, maar meer in het creëren van meerlagige waarde voor zowel boer, omgeving als samenleving. Daarbij wordt bodemgezondheid opnieuw gezien als kapitaal dat versterkt in plaats van uitgeput moet worden. Het herstel van vruchtbare bodems via rotaties, groenbemesters en precisielandbouw is niet langer louter een milieumaatregel, maar een strategische keuze om economische zekerheid op lange termijn te waarborgen. Tegelijk dringen zich ook nieuwe teelten en markten op. Eiwitgewassen, zoals veldbonen en lupinen, of vezelgewassen, zoals hennep en vlas, kunnen een rol spelen in de groeiende bio-economie en in de eiwittransitie. Zo’n diversificatie maakt bedrijven minder afhankelijk van prijsschokken en opent de deur naar meer stabiliteit.
Ook klimaatadaptatie werd nadrukkelijk naar voren geschoven als een randvoorwaarde voor de toekomst. Droogte, wateroverlast en een veranderende ziektedruk zijn geen abstracte risico’s meer, maar concrete uitdagingen waar landbouwers vandaag al mee te maken krijgen. Slim waterbeheer, lichtere machines en innovatieve teeltsystemen worden volgens De Keyser dan ook bepalend om structurele bedrijfszekerheid te garanderen. Daarmee verschuift de rol van de akkerbouwer: van louter voedselproducent naar volwaardige partner in het landschap, die niet alleen gewassen teelt, maar ook bijdraagt aan koolstofopslag, biodiversiteit en waterbeheer.
Nieuwe vormen van ondernemerschap
Die verbreding van functies vraagt ook om nieuwe vormen van ondernemerschap. De klassieke schaalvergroting biedt niet altijd de juiste antwoorden. Coöperaties, korte ketens, gedeelde infrastructuur of functieverweving met energie, zorg en recreatie zullen in de toekomst een grotere plaats innemen. Het zijn volgens De Keyser precies die vormen van samenwerking en collectieve innovatie die de sector de nodige veerkracht zullen geven. “De akkerbouwer van morgen is niet alleen producent, maar ondernemer in een complexe omgeving”, zo stelde hij. “Samenwerking in netwerken, regio’s en ketens wordt cruciaal om de omslag te maken.”
Voor BNP Paribas Fortis ligt daar een duidelijke rol weggelegd, meent de spreker. De Keyser benadrukte dat de bank meer wil zijn dan louter financierder. “Ons Agri & Food-team zet in op 3 pijlers: kennis, financiering en verbinding.” Door landbouwers te begeleiden met sectoranalyses en gespecialiseerde relatiebeheerders, door flexibele investeringsoplossingen aan te bieden en door bruggen te slaan tussen boeren, verwerkers, kennisinstellingen en overheden, wil de bank de transitie mee ondersteunen. “Toekomstgerichte landbouw moet ook financieel leefbaar zijn”, klonk het. “Daarom willen wij helpen bij het vertalen van een toekomstvisie naar een solide investeringsplan.”
De sector is klaar voor deze transitie
De presentatie kon tijdens de Werktuigendagen rekenen op opvallend veel belangstelling. Velen herkenden de uitdagingen die werden geschetst en toonden zich nieuwsgierig naar de concrete pistes die een nieuw verdienmodel mogelijk maken. Voor De Keyser is dat enthousiasme een bevestiging dat de sector klaar is om samen vooruit te kijken, niet uit verlies, maar uit leiderschap, niet als breuk met het verleden, maar als pionier van een nieuw landbouwmodel waarin bodem, klimaat, landschap en boer elkaar versterken. “De landbouw van morgen begint vandaag”, besloot hij. “En de toekomst maken we samen – met ondernemers die durven vernieuwen en met een bank die niet alleen rekent, maar ook gelooft in hun kunnen.”
