Landbouworganisaties vragen oorzaak mentale problemen bij landbouwers aan te pakken
In het Vlaams Parlement werd op 1 oktober een resolutie gestemd om het mentaal welzijn van landbouwers te versterken. Boerenbond en Groene Kring reageren tevreden, maar vragen om ook de oorzaken van de mentale problemen bij landbouwers aan te pakken.
Bij de start van de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid – die loopt van 1 tot 10 oktober – vroeg het Vlaams Parlement nagenoeg unaniem meer aandacht voor het mentaal en sociaal welzijn van Vlaamse landbouwers. Dit jaar staat de 10-daagse in het teken van ‘goed in je vel zitten’ en ‘psychische kwetsbaarheid bespreekbaar maken’.
Hoorzitting en sectorinbreng
Voorafgaand aan de plenaire stemming vond tijdens de landbouwcommissie begin juli een hoorzitting met sectororganisaties Groene Kring, Boeren op een Kruispunt en DVV Westhoek plaats. Hun getuigenissen en aanbevelingen werden meegenomen met amendementen in de uiteindelijke resolutietekst. Met de plenaire goedkeuring gaan de aanbevelingen nu officieel naar de Vlaamse regering. Die wordt zo gevraagd om te blijven inzetten op concrete en structurele acties om het welzijn van onze landbouwers te versterken.
Rechtsonzeker klimaat
Landbouworganisaties Boerenbond en Groene Kring wijzen op het huidige rechtsonzekere klimaat dat weegt op het mentaal welzijn van landbouwondernemers. “Het is zeer positief dat het welbevinden van de landbouwers de nodige aandacht krijgt”, zegt Lut D’Hondt, melkveehoudster en ondervoorzitter bij Boerenbond. “De grote onzekerheid rond vergunningen brengt het voorbestaan van landbouwbedrijven in gevaar. Dat heeft een enorme impact op de ondernemers. We roepen op om niet alleen de problemen te benoemen, maar ook aan de oorzaken te werken.”
Aanbevelingen in Actieplan Welbevinden
De resolutie vraagt om het bestaande Actieplan Welbevinden structureel op te volgen en uit te breiden en bestaat uit 13 aanbevelingen aan de Vlaamse regering om het welzijn en welbevinden van de land- en tuinbouwers te verbeteren.
Concreet wordt onder meer ingezet op laagdrempelige en toegankelijke hulpverlening en het duidelijker informeren van landbouwers over veranderende regelgeving en de gevolgen ervan. De administratieve planlast moet worden verlicht, omdat dit een belangrijke bron van frustratie vormt. Er wordt gepleit voor meer waardering en erkenning van de rol van landbouwers in de samenleving. Met deze aanbevelingen willen de indieners ervoor zorgen dat het welbevinden van landbouwers structureel aandacht krijgt in het beleid.
Helft landbouwers heeft stressklachten
Volgens Boerenbond en Groene Kring is die structurele aandacht absoluut nodig, want uit de welbevindingsenquête die het Agentschap Landbouw en Visserij in 2023 afnam bij landbouwers blijkt dat de helft van hen fysieke stressklachten ervaart. Eén op drie kampt met somberheid, prikkelbaarheid of een verstoorde werk-privébalans. En één op tien worstelt met een burn-out, depressie of angstaanvallen.
Oorzaken aanpakken
“Dit is een bijzonder goed initiatief, maar het is nog belangrijker dat men ook de oorzaken erkent”, reageert Lut D’Hondt. “Onze land- en tuinbouwers, jong en oud, hebben nood aan een rechtszeker vergunningenkader dat toekomstperspectief biedt. Geen stikstofdecreet dat als een zwaard van Damocles boven hun hoofd hangt, maar heldere handvaten gebaseerd op standvastige cijfers. Ze hebben ruimte nodig om te boeren, en een stabiel beleid dat innoveren en verduurzamen beloont. Als het beleid écht het verschil wil maken voor onze land- en tuinbouwers, moet men niet alleen de problemen benoemen maar ook de oorzaken aanpakken en werk maken van oplossingen. Dat betekent snellere procedures, minder papierwerk en een realistische aanpak van het stikstofdecreet, de natuurherstelwet en ontbossingswet.”
Jonge boerentoets
Justine Arkens, voorzitter van Groene Kring, vult aan: “Het is positief dat onze beleidsmakers structureel aandacht willen besteden aan mentaal welzijn. Het is belangrijk om het te blijven benoemen, zodat het taboe doorbroken wordt, maar het is ook belangrijk om er actief rekening mee te blijven houden. Voer daarom een jonge boerentoets in. Scoort het beleid positief op de instroom, het inkomen en het mentaal welzijn van jonge boeren, maar ook op het ondernemersvertrouwen op lange termijn, dan heb je goed beleid. Het is belangrijk dat jonge boeren zich mentaal gesterkt voelen om te starten en te blijven voortdoen in de sector. Laat hun bestaansrecht een evidentie zijn en geen dagelijkse strijd.”
ABS vraagt aandacht voor bedrijfsopvolging
Het ABS stelt dat veel boeren merken dat hun opgebouwde kapitaal sterk in waarde afneemt door de toenemende regelgeving en veranderingen in hun omgeving. “Hierdoor staan ze soms voor een moeilijke keuze: moeten ze hun kinderen aanmoedigen om het bedrijf voort te zetten, of is stopzetting de enige optie? Dit zijn geen eenvoudige beslissingen en ze kunnen leiden tot familiale spanningen”, stelt ABS-voorzitter Bruno Vincent.
Vincent benadrukt ook dat de impact van de continue stroom aan negatieve berichtgeving over de landbouw niet mag worden onderschat. “Sommige media en groeperingen vallen grof uit tegen landbouwpraktijken, zonder zich te realiseren hoe hard dit aankomt bij mensen die het al moeilijk hebben. Het zijn juist deze vormen van onbegrip, vaak onzichtbaar, die het meest pijn doen.”
Volgens de ABS-voorzitter is het inkomen van de landbouwer niet de belangrijkste oorzaak van de mentale problemen. “Maar een laag inkomen draagt zeker niet bij aan welzijn. Daarom roepen we de overheden op om de kosten te beperken. Iedereen is het erover eens dat landbouwers een goed inkomen verdienen, maar er komen continu nieuwe kosten bij. Het gaat niet altijd om grote bedragen, maar de constante druk is mentaal belastend.”
N-VA wil thema verder bespreekbaar maken
Vlaams parlementslid Eva Ryde (N-VA) wil het thema verder bespreekbaar maken in landbouwkringen en op het platteland. “Onze landbouwers zijn onmisbaar voor Vlaanderen”, stelt Ryde. “Ze werken hard, dag in dag uit, vaak in stilte en ervaren nog vaak drempels in hun zoektocht naar hulp. Maar wie voor ons voedsel zorgt, verdient ook onze zorg. Hun welbevinden mag geen bijzaak zijn in Vlaanderen.”
Ryde hekelt dat het bestaande Actieplan Welbevinden voor land- en tuinbouwers uit 2022 nauwelijks werd opgevolgd. “Er zijn duidelijke acties uitgewerkt, maar er is amper rapportering en geen duidelijke eindverantwoordelijkheid. Met deze resolutie roepen we de Vlaamse regering op om het Agentschap Landbouw en Zeevisserij hiertoe de opdracht te geven. Vlaanderen mag onze boeren niet in de steek laten.”
