Geen uitfasering van gewasbeschermingsmiddelen zonder evenwaardig alternatief
De Vlaamse meerderheidspartijen willen dat de Vlaamse regering tegen 1 januari 2026 met een strategisch plan komt inzake de bescherming van het drinkwater met daarbij een uitfasering van PFAS-houdende gewasbeschermingsmiddelen in Vlaanderen. Dat staat in een voorstel van resolutie van Andy Pieters (N-VA), Kris Verduyckt (Vooruit) en Bart Dochy (CD&V). Boerenbond beklemtoont dat de beschikbaarheid van evenwaardige alternatieven daarbij een absolute voorwaarde moet zijn.
In de resolutie wordt die noodzaak voor een gelijkwaardig en mens- en milieuvriendelijk alternatief ook erkend. Voor Boerenbond kan er pas sprake zijn van een uitfasering van zodra de alternatieven met bewezen werking voor handen zijn. Omdat het aanbod actieve stoffen enkel maar afneemt, zal het moeilijk zijn om alternatieven te vinden voor de actieve stoffen met PFAS.
Landbouwers passen gewasbeschermingsmiddelen op een professionele manier toe, maar lijden onder de almaar striktere en onvoorspelbare regelgeving. Producenten van bestrijdingsmiddelen richten zich steeds meer op andere afzetmarkten buiten Europa. Daar maakt men gretig gebruik van de soepelheid, er wordt dus met ongelijke wapens gestreden. Bij ons verdwijnen teelten door de strenge regelgeving, waardoor we de producten van elders moeten invoeren waar de normen minder strikt zijn. Dat is de wereld op zijn kop. Waar het kan worden alternatieven gebruikt, maar die zijn niet altijd afdoende.
Over PFAS in gewasbeschermingsmiddelen
PFAS in gewasbeschermingsmiddelen vormen minder dan 5% van de PFAS die vandaag op de markt komen. We moeten vaststellen dat er nog heel wat toepassingen zijn waar PFAS op vandaag minder in vraag gesteld wordt. Denk maar, als voorbeeld, aan de brandvertragende stoffen in onze kleding, verplicht door de EU. Dat zijn ook PFAS-verbindingen.
Anders dan industriële PFAS
Belangrijk in deze discussie is dat PFAS in gewasbeschermingsmiddelen niet dezelfde eigenschappen of risico’s hebben als de industriële PFAS die in het verleden voor vervuiling zorgden. Voor PFAS in gewasbeschermingsmiddelen moeten we het onderscheid maken tussen actieve stoffen en formuleringshulpstoffen. Actieve stoffen zijn de actieve bestanddelen van gewasbeschermingsmiddelen. Ze zijn met andere woorden essentieel voor de werking tegen schadelijke organismen. Formuleringshulpstoffen worden toegevoegd om het gewasbeschermingsmiddel veilig en efficiënt te kunnen toepassen. Ze zorgen ook voor stabiliteit en een goede werking. Voorbeelden zijn het oplosmiddellen, antischuimmiddelen, hulpstoffen antivriesmiddelen en kleurstoffen. Daar vinden we in de gewasbescherming PFAS, die bijna allemaal afbreken naar TFA.
TFA is niet enkel een afbraakproduct van PFAS in gewasbeschermingsmiddelen. TFA kan ook uit vele andere bronnen afkomstig zijn zoals farmaceutische producten, industrie, synthetische koelmiddelen gebruikt in auto’s, enz. TFA in drinkwater kan deels toegewezen worden aan landbouw, maar zal ook sterk afkomstig zijn van andere activiteiten. Bovendien is TFA sterk wateroplosbaar en kan het zich snel en ver verspreiden (ook via regen).
Kleine hoeveelheden op totale PFAS-gebruik
Volgens een rapport van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu zou België op jaarbasis 8.330 ton PFAS per jaar gebruiken overal alle sectoren heen. Fytoweb stelt op basis van de verkoopscijfers van gewasbeschermingsmiddelen dat het aandeel van PFAS-werkzame stoffen hierin lager dan 5% is en van formuleringshulpstoffen in gewasbeschermingsmiddelen lager dan 0,01% is.
