StatBel schat ‘economische gezondheid’ van landbouwbedrijven in 2020 bijna 6% lager in
StatBel, het Belgische statistiekbureau, heeft de eerste ramingen van het inkomen van de landbouwers voor 2020 aan de Europese commissie doorgespeeld. De evolutie hangt sterk af van de sector: +10,8% voor granen, -20,7% voor aardappelen, +22,2% voor fruit en -8% voor varkens.
De gevolgen van de Covid-19-pandemie in de landbouwsector waren volgens het rapport van StatBel heel uiteenlopend. Langs de vraagzijde was er het veranderende consumptiegedrag bij de burgers, terwijl het aanbod van seizoensarbeiders schaarser werd als gevolg van de sluiting van de grenzen. Daarbovenop kwam een uitzonderlijke droogte in de lente, gevolgd door een droge zomer. “De gevolgen waren zowel merkbaar bij het zaaien als bij het oogsten, terwijl de nood aan voeder voor veehouders sterk is toegenomen”, stelt StatBel.
Verslechterde toestand op het vlak van rentabiliteit
De som van de productiewaarde van de landbouwsector is in zekere zin tot 0 herleid als gevolg van deze schommelingen van vraag en aanbod. “Nochtans is er enkel stabiliteit in de sector, die ongezien was de voorbije jaren, wanneer de landbouw op een globale manier wordt beschouwd: de grote cultuurgewassen, de tuinbouw en de veeteelt hebben immers geen gelijkaardig parcours afgelegd.”
Bovendien verslechtert de situatie nog dit jaar op het vlak van rendabiliteit. Meer bepaald zou het intermediair gebruik dit jaar nog moeten toenemen, ondanks een daling van de energieprijzen. “De stijgende kost van de voedergewassen in combinatie metde meer consistente uitgaven voor fytosanitaire producten, verklaren de geschatte stijging van 2,4% voor intermediair gebruik.
Economische gezondheid gaat er op achteruit
Ten slotte zou de netto toegevoegde waarde tegen basisprijzen moeten afnemen met 8,9%, gezien het belang van de kosten met betrekking tot de productiewaarde.
“Rekening houdend met publieke transfers (belastingen en taksen) en de globale kost van arbeid, kan aldus het inkomen uit de productiefactoren in de landbouw worden berekend.”
Deze indicator van de economische gezondheid van de landbouwbedrijven wordt 5,7% lager ingeschat dan die van 2019 en rekening houdend met de inflatie, 4,2% onder het gemiddelde van de periode 2015-2019.
Plantaardige productie
De plantaardige productie zou met 5,4% toenemen in vergelijking met 2019, een stijging die toe te schrijven is aan de graan- en tuinbouwgewassen. “De eersten profiteerden van de opwaardering van de voornaamste graangewassen op de Europese markten. De productie en de voorraden kennen immers een lichte terugval. De prijsstijgingen (+19,3%) compenseren ruimschoots de daling van het productieniveau (-7,2%).”
Dit laatste wordt verklaard door de vermindering van de bebouwde oppervlakte wintertarwe (-6,2%) en wintergerst (-8,8%), in combinatie met de rendementsdaling van beide gewassen.
Prijs van aardbeien in 1ste lockdown: 32,4% hoger
De productiewaarde van fruit kende eveneens een uitgesproken opwaardering. “Tijdens de 1ste lockdown was er een grote vraag naar Belgische aardbeien en de prijzen op de veilingen weerspiegelden dit met een stijging van maar liefst 32,4%. Ook de sector van de peren kende een opwaartse trend.”
In tegenstelling tot de rest van Europa nam de aanplant van perenbomen in onze boomgaarden toe. Bovendien konden de producenten profiteren van goede rendementen waardoor ze, gezien de buitenlandse vraag, meer konden produceren zonder op de prijs te moeten inbinden.
Maar de vruchtvorming van appelen was dan weer een minder stuk gunstig door de extreme warmte en de laattijdige vorst. “De oogst moest worden uitgesteld en de productiedaling wordt geschat op een derde van de productie van de vorige oogst. Nochtans lijken de genoteerde prijzen sinds het begin van de oogst te voorspellen dat de productiedaling voor een prijscompensatie zal zorgen.”
In tegenstelling tot de producenten van fruit en groenten, konden de boomkwekers hun activiteiten niet verder zetten. De verkoop in gespecialiseerde winkels werd in eerste instantie beschouwd als niet-essentieel. “De productiedaling van planten en bloemen wordt op -8,2% geschat voor 2020. Dankzij prijsstijgingen en uitzonderlijke subsidies in Vlaanderen, bleef de productiewaarde van de bloementeelt relatief stabiel.”
Globale aardappelprijs (al dan niet gecontracteerd) daalde met bijna 20%
Tot slot had de prijsdaling van aardappelen een grote impact op de plantaardige productie. “De sluiting van de horeca en de exportproblemen waren nefast voor de vrije markt in bewaaraardappelen. Tussen midden maart en eind april was er dan ook geen enkele commerciële activiteit. De voorraden zijn groot en beïnvloeden de prijzen van de vrije verkoop van deze oogst.”
De beslissing om weer de horeca te sluiten zal uiteraard de situatie niet doen verbeteren. “De daling van de globale prijzen (al dan niet gecontracteerd) zal om en nabij 19,7% bedragen. Wat betreft de productie waren de klimatologische omstandigheden verre van ideaal voor het rooien en er blijven twijfels over de bewaarkwaliteit van de aardappelen van deze oogst.” Een lichte terugval van het productievolume met -1,2% wordt vastgesteld, stelt StatBel.
Dierlijke productie
De varkenssector stond in 2020 heel sterk in de kijker. Eind 2018 werd Afrikaanse varkenspest (AVP) vastgesteld bij onze everzwijnen, zonder daarbij gelukkig onze gedomesticeerde varkens te infecteren. “Toch heeft dit de voorbije jaren een grote impact gehad op de varkenssector. In november kreeg ons land zijn AVP-ziektevrije status weer vanwege de Europese instanties en wacht nu op het opheffen van de laatste embargo’s.”
Nochtans blijft AVP de sterk geglobaliseerde markten onder druk zetten. Eind 2020 bereiken de varkensprijzen weer de bodemgrenzen. “Een 1ste daling werd vastgesteld tijdens de 1ste lockdown. Daarna herstelde de prijzen vanaf juni slechts gedurende een korte tijd. China weigerde immers de invoer van varkens uit slachthuizen waar medewerkers het coronavirus hadden opgelopen. Hierdoor bleven de prijzen op het laagste niveau.”
Prijsdaling in varkenssector over het hele jaar geschat op -11,3%
In september nog werden AVP-haarden vastgesteld in Duistland met een negatieve impact op de prijzen. De kans op afzet van Duits varkensvlees buiten Europa werd immers erg ingeperkt. De prijsdaling wordt op -11,3% geschat voor het hele jaar, terwijl het productieniveau zou toenemen met 3,8%.
De situatie in de rundvleessector is een stuk beter, hoewel de sector uiteraard ook te lijden had onder de sluiting van de horeca. De vraag naar vlees nam af met een productievermindering van -4,4% tot gevolg. “In de slachthuizen is er een verschil tussen jonge en volwassen runderen vast te stellen: voor de geslachte kalveren neemt het gewicht met 13,8% af, terwijl dit voor koeien en stieren respectievelijk -2,1% en -0,8% bedraagt.”
De prijs van kalveren is drastisch gedaald sinds april en die van koeien in mindere mate. In het 2de en 3de semester waren de prijzen van de stieren hoger dan in het begin van het jaar, waarbij de prijs van de meest bevleesde geslachte dieren het sterkst steeg. “De melkproductie laat een omgekeerde tendens optekenen. De melkophaling kende tijdens de eerste 7 maanden een stijging met 3,7%, die hoger is dan het Europees gemiddelde. Dit hoger aanbod leidde tot een prijsdaling voor de producent (-6,1%).”
Productiewaarde gevogelte daalt, die van eieren kent een stijging
Tot slot daalde de productiewaarde in de pluimveesector voor gevogelte (-6,5%) en kende de productiewaarde van eieren daarentegen een stijging (+2,9%). “De prijsdaling van zowel leg- als slachtkippen sinds april was bepalend voor de economische sector: over het hele jaar genomen zal het prijseffect -5,9% bedragen ten opzichte van 2019. Wat de eierproductie betreft, zorgt het volume-effect voor een verhoging van de productie met 2,6%.”
