Ontslagnemend Eurocommissaris van Landbouw Janusz Wojciechowski opende op 17 juli de eerste vergadering van de EU Agri-Food Chain Observatory. “Ik geloof in het belang ervan en in het potentieel ervan om belangrijke resultaten te leveren”, zei hij in zijn openingsspeech.
Vertrouwen herstellen
De Europese Commissie kwam met het Europees prijzenobservatorium als reactie op de boerenprotesten eerder dit jaar. “Een van de belangrijkste kwesties die naar voren kwamen, was een gevoel van ontevredenheid en wantrouwen in de werking van de voedselvoorzieningsketen”, aldus Wojciechowski. “Boeren hebben het gevoel dat hun werk onvoldoende beloond wordt. Tegelijkertijd voelden andere actoren, zoals verwerkers en retailers, zich onterecht geviseerd.”
Om het vertrouwen bij alle partijen terug te herstellen, brengt het prijzenobservatorium een bont gezelschap van vertegenwoordigers uit alle tussenstappen van de voedselvoorzieningsketen samen. Voor de boeren zijn bijvoorbeeld Copa-Cogeca, CEJA en Via Campesina aanwezig, maar ook leveranciers, voedingsproducenten, handelaars, retailers, logistiek en consumenten maken hun opwachting. Verder zijn er nog afgevaardigden van de 27 lidstaten en een aantal Europese instellingen. “De vele deelnemers aan de bijeenkomst van vandaag weerspiegelt de grote belangstelling voor dit proces en het grote belang van de werkzaamheden”, zei de landbouwcommissaris.
“Uiteindelijk zal het prijzenobservatorium ernaar streven om vertrouwen op te bouwen tussen alle actoren in de toeleveringsketen van agrovoedingsproducten – vertrouwen in elkaar en in de overheid – en om ervoor te zorgen dat elke actor eerlijk wordt beloond voor zijn werk, ten voordele van alle marktdeelnemers, consumenten en het grote publiek”, besluit Wojciechowski.
Niet gemakkelijk
Hoe zal deze vergadering het vertrouwen terug herstellen? In de eerste plaats moeten de leden meer inzicht verschaffen in de werking van de voedselvoorzieningsketen. Zo hoopt de Commissie meer transparantie te bekomen over prijzen en kosten, over de verdeling van marges en over toegevoegde waarde, ‘met respect voor vertrouwelijkheid en mededingingsregels’. Deze data zullen input verschaffen voor het beleid van de nieuwe Commissie. Die is kersvers herverkozen commissievoorzitter Ursula von der Leyen momenteel aan het samenstellen.
Ook al blijven de werkzaamheden van het prijzen-observatorium beperkt tot het maken van het diagnose van het probleem, toch blijft het uiteindelijke doel van de vergadering om het inkomen van de boer te verbeteren. “Onze boeren zijn vaak de zwakste schakel in de voedselvoorzieningsketen, met minder onderhandelingsmacht tegenover grotere en meer geconcentreerde actoren”, stelde Wojciechowski. “Hun kwetsbaarheid is acuter geworden tijdens de afgelopen 4 jaar van opeenvolgende crisissen. Die hebben echter ook hun tol geëist van andere actoren in de voedselvoorzieningsketen”, voegde de landbouwcommissaris daaraan toe. Het werk van het prijzenobservatorium belooft dan ook een moeilijke evenwichtsoefening te worden.
Dat het niet gemakkelijk zal zijn, gaf ook Wojciechowski toe. “De verwachtingen zijn hoog en ik reken op ieders expertise om er realiteit van te maken. Het zal uiteraard een uitdaging worden. Iedere partij heeft haar noden en voorwaarden. Mocht er een makkelijke oplossing zijn, dan hadden we het wel al opgelost. Juist door die complexiteit moeten we nu samenkomen.”
Een persbericht van de Commissie vat de resultaten van de eerste vergadering samen: “De beschikbare gegevens over prijzen, kosten en toegevoegde waarde zijn voor het eerst in kaart gebracht en de leden wisselden voor het eerst van gedachten over de situatie in de toeleveringsketen van agrovoedingsproducten in de EU en in hun land.” Een datum voor een volgende vergadering is nog niet bekend.
Nog maar het begin
De EU Agri-Food Chain Observatory is maar een eerste initiatief van de EU om de positie van landbouwers in de voedselvoorzieningsketen te verbeteren, sinds de boerenprotesten in het voorjaar. Andere initiatieven zijn wel al besproken, maar zullen langer op zich laten wachten.
Verdere besprekingen tussen de lidstaten over voorstellen om de Gemeenschappelijke Ordening van de Markten voor landbouwproducten te herzien en om de richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken te versterken, zijn uitgesteld tot na de zomer. “De druk was eigenlijk al voor een groot stuk van de ketel, omwille van de vrij snelle GLB-herziening”, legde landbouwattaché Pieter Lietaer uit in een recent interview met Landbouwleven. “De lidstaten vonden het dan ook niet nodig om nog zwaar druk te zetten om die maatregelen zoals eerst gepland in juni te realiseren.”
Thor Deyaert
