Jozef De Bruyn legde deze getuigenis af voor het Centrum voor Agrarische Geschiedenis en met zijn toestemming mocht het interview ook hier bewerkt worden weergegeven. Hij werd geboren in 1931 in Kiezegem (deeldorp van Meensel-Kiezegem), ongeveer het kleinste boerendorp van het Hageland. Er waren toen ongeveer 300 inwoners, allemaal boeren. Er waren een paar grote boerderijen, enkele middelgrote en vele kleine.
Kleine gemeenschap
“Mijn grootvader had er een iets grotere boerderij en daar heb ik een groot deel van mijn kinderjaren doorgebracht. Mijn ouders hadden een kruidenierswinkel en nog een beetje boerenbedrijf en werkten samen met mijn grootvader. Mijn vader liet naast ons huis een zaal bouwen voor de zang- en toneelvereniging. Die deed ook dienst als parochiezaal, vooral voor de Boerengilde, de Boerinnengilde en de Boerenjeugdbond. Ik was heel gehecht aan deze kleine gemeenschap en ik ben er nooit van losgeraakt. Ik woon er nog altijd”, zegt Jozef De Bruyn.
Na zijn Grieks-Latijnse humaniora in het Onze-Lieve-Vrouwcollege in Tienen mocht Jozef naar de universiteit, maar dat heeft hij niet gedaan. “Daar heb ik achteraf heel veel spijt over gehad. Na 21 maanden legerdienst (1953) mocht ik als bediende beginnen in de BJB-centrale te Leuven.”
“Enkele jaren na mijn huwelijk werd ik overgeplaatst naar de Boerenbond (1966), waar ik na enkele jaren de leiding kreeg over de dienst Ledenadministratie.” Hij werd in zijn dorp aangesteld als secretaris van de plaatselijke Boerengilde, even later Landelijke Gilde Meensel en Kiezegem samen. “Op dit moment ben ik nog altijd bestuurslid.”
Jozef De Bruyn is dus zelf geen landbouwer, maar hij heeft de liefde voor het landbouwgebeuren met de pap-lepel binnengekregen en is er ook trouw aan gebleven. “In mijn klein dorp is intussen veel veranderd. Er is geen echt groot boerenbedrijf meer, enkel nog een paar grote en kleinere fruitteelt- en veeteeltbedrijven.
Eind van de jaren 60 werd er zowel op mijn werk als in de plaatselijke gilde veel gepraat over de grote veranderingen in de landbouw. In het ledenbestand van de Boerenbond zag ik jaar na jaar het aantal boerenbedrijven verminderen. De Europese landbouwpolitiek, het mogelijk wegvallen van landbouwtoelagen en vooral het Mansholtplan waren dagelijkse gespreksonderwerpen.”
Voorbereiding
“Een vriend-landbouwer in Meensel zei altijd: ‘Ik heb hard gewerkt en heb een melkveebedrijf kunnen uitbouwen van ongeveer 60 melkkoeien. Daar kan ik behoorlijk mee rondkomen, tenminste als ze alles laten zoals het is. Maar schaalvergroting met zware investeringen zoals Mansholt dat wil, dat zie ik niet meer zitten’.”
Er zou een grote betoging komen. “Wij werden op Boerenbond in Leuven gevraagd om mee te doen, maar dat was niet verplicht. Plaatselijk zijn wij met een paar bestuursleden alle leden gaan bezoeken en een groot deel schreef zich in. Ook niet-landbouwers gingen mee, want toen was er nog een sterke familie- en vriendenband met de landbouw. Ook in de omringende gilden waren er talrijke inschrijvingen. Daarom werd alles gezamenlijk voor heel de streek georganiseerd.”
De dag zelf
Op 23 maart 1971, de dag zelf van de grote boerenbetoging, vertrokken in de vroege voormiddag een 10-tal bussen om van dorp tot dorp deelnemers te gaan ophalen. “Toen we in Brussel aankwamen moesten we naar een zijstraat van het Saincteletteplein, waar de stoet zou opgesteld worden. Het verliep allemaal nogal stroef, we moesten daar veel te lang blijven wachten.
Enkele jonge kerels hadden uit verveling enkele kasseien losgewrikt en weldra was men de hele straat aan het opbreken. Toen de politie wilde tussenkomen, werd er met kasseien gegooid. Nog voor de betoging begon, was er al veel grimmigheid. Wij hebben geprobeerd om onze leden kalm te houden, maar op de duur wordt dat toch te veel en geraak je er, zonder dat je het wil, bij betrokken.”
Daarna vertrok de stoet langs de grote laan richting Kruidtuin. “De inwoners zaten op de bovenverdiepingen te kijken, lieten soms hun ongenoegen blijken maar kregen dan massa’s eieren op hun vensters gegooid. Ik heb toen gezien hoe sterk onze boeren zijn. Ik zag hoe ze met een groep een boom van meer dan 10 m al wiegend ontwortelden en over de straat neergooiden. Hier en ginder sneuvelde een uitstalraam en er werd ook geplunderd.”
Metalen stokken
Vanuit Boerenbond en de Waalse zusterorganisatie Alliance Agricole was opgeroepen om de betoging vreedzaam te laten verlopen. “Hun advies was dat we meer konden bekomen met een redelijk gesprek dan met geweld. Boerenfront en hun Waalse zusterorganisatie vonden dat ze het als een volwaardig syndicaat niet te zacht moesten aanpakken. Op een zeker ogenblik zagen we dan een vrachtwagen langs ons rijden volgeladen met Waalse betogers, gewapend met metalen stokken, die alles kapot sloegen wat ze konden treffen. Het liep totaal uit de hand.
Aan de de Zuiderlaan werd de betoging ontbonden, maar we kregen nog altijd aanvallen van de politie met veel traangas. Van de kant van de betogers kwam er dan ook veel geweld als tegenreactie. Ten slotte zijn we in kleine groepjes de zijstraten in gevlucht en zijn vandaar op zoek gegaan om onze autobussen te bereiken. Op de terugtocht zijn onze bussen gestopt ergens in Kortenberg en zijn we daar in de cafés even tot rust proberen te komen.”
“Toen ik thuiskwam, kreeg ik van mijn vrouw een uitbrander : “Foei, wat hebben jullie in Brussel allemaal uitgezet”. Ik heb toen gezegd dat ik er persoonlijk niet aan meegedaan had, dat ik het ook erg vond, maar dat het geweld van 2 zijden kwam.”
Diverse commentaren
“De dagen na de boerenbetoging voelde ik dat de commentaren erg verschillend waren. Sommigen vonden het echt ongepast en vreesden dat de goede reputatie van de boeren helemaal verloren zou gaan. Anderen vonden het erg, maar de omstandigheden, de reacties van de politie en de onwil van de Europese politici hadden het in de hand gewerkt . Daarom moesten we er ook niet beschaamd over zijn dat er zo een hevige reactie gekomen was.”
Ook bij de beleidsmensen op Boerenbond waren er uiteenlopende reacties. “Het jaar daarna was de jaarslogan van de Boerenbond ‘Meer of beter’. Hiermee bedoelden we dat we als landbouwer door een beter doordachte technische werkmethode ook onze toekomst konden verbeteren zonder dat er uitbundige schaalvergroting moest gebeuren.
Sommigen reageerden hierop: het zou niet worden ‘meer OF beter’ maar ‘meer EN beter’. En na al die jaren is dat de juiste benadering geworden. De landbouwbedrijven die er nog overblijven zijn immens groot aan het worden, computergestuurd met de hulp van de allermodernste technieken. In die zin had Mansholt dan toch wat gelijk, maar 50 jaar geleden was dat nog niet mogelijk zonder duizenden kleine en middelgrote bedrijven recht de dieperik in te helpen.
In mijn omgeving zie ik met spijt hoe, ten gevolge van deze moderne ontwikkeling, de landelijke bevolking de goede verhouding met de landbouw aan het verliezen is. Eeuwenlang was het platteland het werkgebied van de boeren en nu worden ze soms door hun buren belemmerd en weggepest. Als plattelandsorganisatie proberen we met onze gilde wat meer respect en begrip voor deze hardwerkende mensen bij te brengen”, besluit Jozef De Bruyn.
Volgende week, deel 3 (en slot) : de boerenbetoging 1971 in de algemene en landbouwmedia.
