Algemeen verbod op het gebruik van bemesting op beheerovereenkomst

In de commissie Leefmilieu in het Vlaams parlement werd op vragen van Piet De Bruyn (N-VA) en Mieke Schauvliege (Groen) gedebatteerd over het gebruik van glysofaat en andere gewasbeschermingsmiddelen op percelen onder een beheerovereenkomst voor soortenbescherming.

VLM-beheerovereenkomst

Zo ontvingen 3.749 landbouwers met een lopende beheerovereenkomst met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) in 2020 17 miljoen euro, goed voor een oppervlakte van meer dan 12.755 ha aan maatregelen voor milieu, natuur en landschap in Vlaanderen.

Het gaat dan onder meer over perceelsrandenbeheer (faunastroken...), faunabeheer (akker- en weidevogelbeheer), beheer van kleine landschapselementen (heggen, hagen, knotbomenrij, houtkanten...).

“Vanuit de ecologie van de akkervogels bekeken, lijkt het meer dan aannemelijk dat het gebruik van welke vorm van gewasbescherming dan ook een negatieve impact kan hebben op de doelsoorten en op hun ecosysteem waarin zij functioneren”, stelt Piet De Bruyn, Vlaams parlementslid voor N-VA.

Op vrijwillige basis

Mieke Schauvliege, Vlaams parlementslid voor Groen, vindt het vreemd dat “het verbod op het gebruik van alle mogelijke inputs met een negatieve impact op de biodiversiteit geen baseline is in dit soort beheerovereenkomsten.” En verder: “Dat lijkt toch in tegenspraak met het doel van diezelfde beheerovereenkomsten: de landbouwer op vrijwillige basis een contract aanbieden en hem vergoeden en begeleiden in zijn inspanningen om op de meest effectieve manier een bijdrage te leveren aan soorten- en biodiversiteitsherstel.”

Het Instituut voor Natuur & Bos (INBO) monitort sinds 2010 de landbouwvogels in opdracht van de VLM. “Uit recente analyses blijken de beheerovereenkomsten niet de verwachte resultaten op te leveren”, aldus Mieke Schauvliege, die erop wijst dat landbouwers in de beheerovereenkomsten vaak kunnen kiezen om gewasbeschermingsmiddelen al dan niet te gebruiken.

Evaluatie overeenkomsten

De beheerovereenkomsten werden intussen door de VLM, samen met experten van het INBO en het Agentschap Natuur & Bos (ANB), geëvalueerd. Binnen de beheerovereenkomsten voor soortenbescherming zijn er maatregelen voor akkervogels, weidevogels, voor de grauwe kiekendief en voor de hamster.

Daarnaast zijn er beheerovereenkomsten voor botanisch graslandbeheer waarbij het ontwikkelen en in stand houden van botanisch waardevol grasland voorop staat en voor perceelsrandenbeheer.

Het verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen is op dit moment van kracht op alle beheerovereenkomsten, met uitzondering van faunavoedselgewas en wisselteelt. “Voor de maatregelen faunavoedselgewas en wisselteelt wordt het gebruik van bestrijdingsmiddelen niet expliciet verboden”, antwoordt Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) in de commissie Leefmilieu.

Een algemeen verbod

De doelstelling van de maatregel faunavoedselgewas is het voorzien van wintervoedsel voor overwinterende zaadetende akkervogels. Bij het sluiten van de beheerovereenkomst worden de landbouwers door de bedrijfsplanners van de VLM gensensibiliseerd om geen of heel beperkt bestrijdingsmiddelen te gebruiken, bijvoorbeeld in het geval van wortel-onkruiden of andere schadelijke soorten.

Vlaams minister Zuhal Demir kondigt nu aan dat in de nieuwe planperiode voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), vanaf 2023 dus, voor deze maatregelen een verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen zal worden voorzien.

“Ook voor maatregelen op grasland voor weidevogels wordt een verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen ingevoerd.”

Minister Zuhal Demir neemt deze beslissing onder meer op basis van literatuur “dat het aannemelijk is dat het gebruik van diverse vormen van gewasbescherming een vermijdbare negatieve impact heeft op de biodiversiteitsopbouw in het perceel waar het wordt toegepast”.

Ecologische benadering

Ook het INBO concludeert dat een integrale ecologische benadering belangrijk is. “Dat betekent dat de opbouw van biodiversiteit zowel jaarrond als binnen de 5-jarige contractperiode zo optimaal mogelijk moet kunnen verlopen om een maximaal ecologisch rendement te hebben voor doelsoorten.”

“Vermijdbare handelingen of beheervoorschriften met vermoedelijke zeker negatieve effecten op biodiversiteitsopbouw zouden het best worden uitgesloten”, stelt het INBO.

Volgens minister Zuhal Demir worden bodem- en nutriëntencondities het best via ecosysteem ondersteunende praktijken, zoals het onderzaaien van vlinderbloemigen en het gebruik van traag werkende organische mest, zoals stalmest, onderhouden waar de beheervoorwaarden dat vereisen.

“Het gebruik van kunstmest, drijfmest of effluenten is niet bevorderlijk voor de biodiversiteitsopbouw”, stelt minister Demir. “In de nieuwe planperiode van het GLB zal ik het gebruik hiervan dan ook uitsluiten op voor natuur- en soortendoelen bestemde beheerovereenkomsten.”

Mosterd in Denemarken?

In de commissie Leefmilieu gaf minister Demir nog een uitsmijter mee. “Onlangs las ik trouwens een boeiend stuk over Denemarken, waar men voor grote landbouwpercelen verplicht werd om 5 % in te richten als bloemenweide of iets vergelijkbaars. In het kader van biodiversiteit en ook in het kader van duurzame landbouw is dat natuurlijk een heel goed verhaal. De Denen zijn dus in ieder geval op de goede weg”, besluit minister Demir.

Lieven Vancoillie