Hybride aardappel: vanuit zaad consumptieaardappelen produceren is een langetermijnvisie
De hybridetechnologie betekende een grote vooruitgang bij verschillende akkerbouw- en groentegewassen. Bij aardappel wordt daar al jaren over gesproken, maar een echte doorbraak blijft uit. Jolien Swanckaert van Aardevo geeft aan dat onderzoek lang duurt, omdat de genetica complexer is bij de aardappel.
Een hybride combineert het beste van 2 werelden. Voor de akkerbouwgewassen zoals maïs en suikerbiet en voor enkele groentegewassen zoals tomaat en ui heeft de technologie al veel mogen betekenen. Jolien Swanckaert van Aardevo gelooft ook in de technologie: “In mais zijn hybride rassen al heel normaal, de opbrengst is hierdoor sterk toegenomen. Dat zou ook kunnen in de aardappel. Momenteel is de aardappel nog stabiel in opbrengst, maar dat zou nog kunnen toenemen.”
In Europa is vooral Nederland bezig met de ontwikkeling van een hybride aardappel, maar ook in andere landen, zoals in China, zijn er pogingen om de technologie te ontwikkelen. Tal van bedrijven, zoals Aardevo, zetten in op de technologie. Dit bedrijf is een joint venture van KWS en het Amerikaans The J.R. Simplot Company, dat opgericht is in 2018 in Nagele te Nederland. Door de kennis van KWS over zaden en hybride plantenveredeling te combineren met de geavanceerde aardappelverwerkingsmogelijkheden en agronomische kennis van Simplot, wil Aardevo een nieuw hybride aardappelras ontwikkelen. “Aardevo wil focussen op de frieten- en chipsmarkt, die heeft duidelijke eisen naar kwaliteit. Zo kunnen we heel gericht werken.”
Een hybride aardappel
Een hybride is een nakomeling tussen 2 genetisch verschillende ouders. Hierdoor combineren ze eigenschappen van beide ouders. De definitie bij kwekers is dat een hybride een nakomeling is van 2 inteeltlijnen, waardoor die genetisch identiek zijn en beter presteren dan de ouders. Met een inteeltlijn worden planten enkele generaties met zichzelf gekruist om ze homozygoot te maken.
Bij maïs gaat het relatief snel om dit te creëren, aangezien het gaat om een diploïde gewas. Voor een eigenschap zijn er slechts 2 vormen van genen, en die moeten identiek zijn bij een inteeltlijn. “De aardappel is tetraploïde. Dan duurt het echter heel wat generaties om homozygote inteeltlijnen te hebben. Er zijn 18 à 20 generaties nodig. Zoete aardappel is bijvoorbeeld hexaploïde: dat is niet meer haalbaar. Gelukkig is het voor aardappel doenbaar om van een tetraploïde niveau naar een diploïde niveau te gaan. Daardoor kunnen we het proces vereenvoudigen”, vertelt Swanckaert.
Nog in volle ontwikkeling
Er is momenteel nog geen hybride aardappel op de markt, want om dit te creëren is zeker 10 jaar onderzoek en veredeling nodig. Het proces is zeker niet evident. Bij de eerste stap om van tetraploïde naar diploïde te gaan, is er een verlies in opbrengst. Dat moet door veredeling weer ingehaald worden. Daarnaast is het moeilijk om voor de aardappel inteeltlijnen te maken. Dat vraagt tijd en dat proces is nog in volle ontwikkeling.
Vandaag heeft Aardevo alvast diploïde aardappelen ontwikkeld, vertrekkende vanuit het tetraploïde rassenpakket dat al bestaat. “En die zijn al even goed als de standaard tetraploïde rassen momenteel”, zegt Swanckaert trots. De rassen gaan van midden-vroeg naar midden-laat voor de frietrassen en chipsrassen. In de zomer van 2021 had het bedrijf al de eerste diploïde hybrides op het veld. “Die zijn nog niet 100% uniform, er is in de bloemkleur nog wel wat variatie. Het proces staat echter op punt en de aardappelen zullen nog verbeterd worden.”
True Potato Seed
Het doel is om alvast tegen 2030 commerciële producten op de markt te brengen. “Tegen 2030 willen we vanuit zaaizaad pootgoed produceren, dat dan uitgangsmateriaal is voor de consumptieaardappelteelt. Er verandert dus niet veel voor de industrie. We hebben enkel de keten wat korter gemaakt.” De doelen op langere termijn zijn heel ambitieus: de pootgoedteelt wordt overgeslagen, en het zaaizaad kan gebruikt worden voor de teelt van consumptieaardappelen. Het zaaizaad noemen we dan True Potato Seed.
Veel voordelen
Werken met zaaizaad zou vele voordelen bieden voor de aardappelsector. “Momenteel is er sprake van trage vernieuwing in het rassenaanbod. We werken lang met oude rassen. Bintje is er ook nog steeds. Met hybride rassen is het mogelijk om sneller te vernieuwen en makkelijker om de aardappel te verbeteren. Het zou dan ook mogelijk zijn om rassen op maat te maken voor een bepaalde streek”, klinkt het.
Daarnaast brengt transport van pootgoed risico’s met zich mee, want er zijn een aantal ziekten aan verbonden. “Het transport van zaad is veel gemakkelijker: in plaats van tonnen aardappelen te transporteren kan het met zaad gewoon met een enveloppe”, geeft Swanckaert nog mee. Ten slotte is de bewaarbaarheid beter van zaad, in vergelijking met pootgoed.
