Plate de Florenville: weinig geteeld, uitzonderlijke smaak

H et is misschien wel een van de zeldzaamste aardappelsoorten in België, met zijn 15 ha areaal in de Gaume. Slechts 4 landbouwers houden zich bezig met deze specifieke teelt, namelijk de Plate de Florenville, een speciale aardappel van de soort Rosa. Deze aardappel is een typische teelt van de landbouw in Zuid-België. Vanaf de 18e eeuw werd deze belangrijk omdat het de graantekorten zou compenseren.

Van Spanje naar Florenville

In de volksmond wordt vertelt dat “‘La Plate in de 19e eeuw vanuit Spanje in de Gaume aankwam, via immigranten die de regio kwamen herbevolken". De productie was laag en daarom besloot een aardappelhandelaar rond 1918-1920 om de knollen naar Bretagne te exporteren om ze daar te vermeerderen. Dat werd een succes. In 1935 werd het officieel geregistreerd in de Franse catalogus onder de naam Rosa. Sinds toen stond het ras bekend onder verschillende namen: Rognon rose, Hollande rose, Cornichon rose, Bec ou Becque, Roode Muizen….

In 1940 meldde L. Saubelens dat Rosa in de provincie Luxemburg de naam ‘Plate de Florenville’ kreeg. De aardappelen uit Gaume werden per trein geëxporteerd naar de Belgische steden Namen, Brussel, Gent, enzovoort. De kwalificatie ‘de Florenville’ zou afkomstig zijn van het label dat op de treinwagons stond die vertrok ken uit het station van Florenville. De aardappel werd immers in en rond Florenville geteeld, en zou daarom de naam hebben gekregen van het treinstation van waaruit het werd verscheept. De spoorlijn heeft waarschijnlijk een belangrijke rol gespeeld in de reputatie van deze aardappelen. In 1960 werd de aardappel ook zo in Nederland vermeld.

In en rond Florenville

Plate de Florenville kreeg het kwaliteitslabel ‘Terra Nostra’, dat uitgereikt werd door APAQ-W. Op Waals niveau kreeg het in 2013 het Beschermde Geografische Aanduiding label. Op 31 juli 2015 kreeg de knol ook op Europees niveau dit label. Dit betekent dat Plate de Florenville gelinkt is aan een bepaalde streek: minstens een van de stappen tijdens de productie, verwerking of bereiding vindt plaats in het gebied van oorsprong.

Plate de Florenville wordt zo gelinkt aan de Gaume-streek in het Belgisch Lotharingen. Het productiegebied is gelegen in een deel van het Jura-gebied op 2 specifieke bodems (bestaande uit zand en leem) dat zich uitstrekt rond Florenville. Het is de enige regio in België die dateert uit het Mesozoïcum (252 tot 66 miljoen jaar geleden). Het verenigt de gemeenten Chiny, Étalle, Florenville, Meix-devant-Virton, Tintigny, Saint-Léger en Virton.

Microklimaat

Gaume staat bekend om zijn microklimaat. Het gebied wordt beschermd tegen de koude noordenwinden door het hoger gelegen Ardennenmassief. Hierdoor is er sprake van een milder en droger klimaat. Jaarlijks schijnt er meer zon dan in andere regio’s van België, en bovendien is er minder neerslag, omdat het Ardennenmassief de wolkenmassa's blokkeert. Bovendien zit er kalksteen in de bodem. Dat is gunstig, omdat zo de warmte goed wordt vastgehouden.

Door dit microklimaat wordt de Gaume-streek wel eens de ‘kleine Provence’ genoemd. Het klimaat is er heel anders dan in de aangrenzende regio’s, in het bijzonder als je het vergelijkt met het harde klimaat van de Ardennen. Landbouwers rond Florenville verkiezen ook zandgronden boven kleiachtige bodems, omdat die meer zouden bijdragen aan de aardappelkwaliteit.

Een aparte aardappel

Doorgaans komt het pootgoed uit Bretagne. Nadat de productie van planten voor de vermeerdering in Bretagne in 2018 decimeerde door problemen, proberen de producenten van Plate de Florenville pootgoed te produceren in Gaume op basis van een soort die wordt bewaard door CRA Libramont. Deze productie moet het mogelijk maken om de komende jaren de productie nieuw leven in te blazen.

Het gewas wordt vrij hoog, met een rechtopstaande vertakkende groeiwijze en een overvloedige bloei. De knol zelf is middelgroot, eerder langwerpig en enigszins afgeplat. De schil is roze, de ogen ondiep, het vruchtvlees is geel en stevig. De Rosa-aardappel is eerder een middellate tot late variëteit. Voor 15 augustus wordt niet geoogst.

Gemakkelijk op het veld en in bewaring

Rosa is niet erg gevoelig voor roestvlekken en hol hart. Het is weinig gevoelig voor glazigheid en stootblauw. “Het enige waartegen we moeten behandelen, is meeldauw”, vertelt Pierre Edmond, een van de weinig telers. Hij bewerkt 40 ha voor de aardappelteelt, waarvan 6 ha voor Plate de Florenville. “De productiviteit is eerder laag, met een opbrengst tussen 15 en 25 ton/ha, maar wel van goede kwaliteit. Voor bemesting is de hoeveelheid beperkt tot 90 eenheden stikstof.”

De aardappel bewaart bovendien zeer goed. De helft van de aardappelen wordt verkocht via directe verkoop door de producenten, en de andere helft in traditionele verkoopkanalen. “We bewaren de oogst in paloxen in een gekoelde schuur en we gebruiken geen producten om de kieming te beperken. Op het veld gebruiken we ook geen maleÏnehydrazide”, vertelt Pierre Edmond.

Een authentieke smaak

La Plate de Florenville is een vastkokende aardappel. “Zelfs na lang koken valt de aardappel niet uit elkaar”, vertelt Pierre Edmond. “De aardappel heeft een delicate smaak, die een beetje nootachtig is.”

Hij en zijn zoon werken samen op een landbouwbedrijf in Florenville. Ze verkopen de aardappel niet aan de industrie, maar geraken ze wel kwijt aan restaurants. Het ras kost ook typisch wat meer dan de gewone aardappel. “Goed aan de knol is dat deze minder suiker bevat dan bijvoorbeeld een Nicola. Ik noem het wel eens de dieetaardappel. Verder slorpen ze geen vet op, maar ze krijgen bij het bakken nog wel een korst. Het is lekker in bijvoorbeeld een salade, maar is minder geschikt voor puree”, klinkt het. Ook om te stoven, te stomen en in de oven is het een geschikte aardappel. Het kan perfect met schil gegeten worden.

Kwaliteit op het bord

Hoe zeldzaam een aardappelsoort ook is, er moet voldaan zijn aan bepaalde standaarden. De teelt van Plate de Florenville moet voldoen aan strikte specificaties die zijn opgesteld met de Promag-certificeringsdienst voor de IGP. “Er wordt gekeken naar de grondsoort, en naar het aantal behandelingen dat we tijdens de teelt kunnen doen. Net als alle andere variëteiten is meeldauw het grootste risico. Plate de Florenville is niet gevoelig voor nematoden. Om onze gewassen te beschermen, volgen we de waarschuwingen rond meeldauw”, aldus Pierre Edmond.

Promag controleert de productie in elke fase: de percelen worden aangegeven en gecontroleerd vóór de teelt, alle zorg die aan de percelen wordt besteed tijdens de teeltperiode wordt geregistreerd door de telers en gecontroleerd door de certificatie-instelling. Tot slot wordt elke partij na de oogst geanalyseerd om te controleren of deze voldoet aan de kwaliteitseisen.

Marlies Vleugels