Water: cruciaal binnen de veehouderij, maar vaak vergeten
Voldoende drinkwater van goede kwaliteit is cruciaal voor mens en dier. De kwaliteit van het drinkwater voor de veestapel heeft niet alleen een belangrijke invloed op de gezondheid van de dieren, het bepaalt ook in grote mate de technische prestaties van veeteeltbedrijven. Toch blijft het voor Vlaamse veeteeltbedrijven vaak een uitdaging om het jaarrond voldoende kwalitatief drinkwater beschikbaar te hebben.
Via verschillende projecten zet Inagro, in samenwerking met andere praktijk- en onderzoekscentra, in op onderzoek en begeleiding van veehouders. Op deze Wereldwaterdag zoomt Inagro in op de resultaten van diverse onderzoeken naar drinkwaterbeschikbaarheid en -kwaliteit.Vlaamse veehouders lever(d)en heel wat inspanning om meer voor alternatieve drinkwaterbronnen op hun bedrijf in te zetten. De klassieke, diepe grondwaterwinningen werden in het laatste decennium op heel wat veeteeltbedrijven deels of volledig afgebouwd en vervangen door minder kwetsbare waterbronnen. Veel veehouders kozen voor het opvangen en gebruiken van hemelwater. Ook ondiep grondwater of water opgevangen in een open put wint aan populariteit binnen de Vlaamse veehouderij. De resultaten van een enquête uit 2021, ingevuld door 184 professionele rundveehouders verspreid in Vlaanderen, bevestigen de verscheidenheid aan gebruikte waterbronnen.
Een goede waterkwaliteit, ook aan de nippel en in de drinkbak
“Ervaring leert ons dat de verschillende waterbronnen een zeer uiteenlopende chemische en microbiologische samenstelling hebben. Als gevolg van de grote variatie in watersamenstelling, is de behandeling van het water op elk veeteeltbedrijf anders, het is maatwerk”, vertelt An Cools, onderzoeker varkenshouderij bij Inagro. Inagro zette de afgelopen jaren vooral in op projecten met focus op de behandeling van water ter hoogte van de waterbron. Toch leert ervaring en onderzoek dat ook de drinkwaterleidingen niet mag vergeten worden. Want niet alleen de gebruikte waterbron, ook de waterleiding heeft een belangrijke invloed op de kwaliteit van het drinkwater. Heel vaak wordt de waterkwaliteit ter hoogte van de waterbron gecontroleerd, maar die komt niet altijd overeen met de kwaliteit aan de drinkplaats van de dieren.
Biofilm: gevaarlijk onzichtbaar
Biofilm kan overal voorkomen, maar is vaak goed verstopt. Een biofilm kan zich makkelijk vormen aan de binnenkant van drinkwaterleidingen in de stal. Het is een kleverige substantie die zich vasthecht aan de binnenkant van waterleidingen. Die kleverige laag bevat zowel organisch materiaal zoals eiwitten en suikers, als anorganische componenten zoals kalk, ijzer of mangaan. In de kleverige biofilm leven verschillende bacteriën en mogelijks ook schimmels en gisten. Deze micro-organismen worden beschermd door de kleverige biofilm waardoor ze heel hardnekkig in de waterleiding blijven plakken. Toch kunnen ze ook uit de biofilm ontsnappen en zo in het drinkwater terecht komen. Soms kan een biofilm op korte tijd snel aangroeien, waardoor leidingen of drinknippels volledig verstopt raken en dieren zonder water vallen. Maar meestal groeit een biofilm heel traag, is hij voor het blote oog moeilijk zichtbaar, en vormt het een constante besmettingsbron voor het drinkwater.
Binnen het LEADER-project Westhoek Biofilm: gevaarlijk onzichtbaar werd het afgelopen jaar meer dan 50 verschillende veeteeltbedrijven via waterstaalname onderzocht of er een aanwezigheid is van biofilm. Er werd telkens een waterstaal ter hoogte van de waterbron en ter hoogte van de drinkplaats van de dieren genomen om de bacteriologie van beide plaatsen te vergelijken. Op heel wat bedrijven is er een duidelijke toename van verschillende bacteriologische parameters aan de drinkplaats, wat kan wijzen op de aanwezigheid van biofilm in de drinkwaterleidingen.
Aanpak en preventie van biofilm
Hoewel het bestaan en het probleem van biofilm al langer gekend is, is het tot op vandaag niet altijd duidelijk wat de exacte samenstelling ervan is. Die kennis is cruciaal om biofilm efficiënt te bestrijden en preventieve maatregelen te treffen. Dankzij financiering van de Europese Unie en cofinanciering vanuit zowel de waterbehandelingsindustrie als de veehouderijsector gaan Inagro, ILVO Technologie en Voeding en Proefbedrijf Pluimveehouderij binnen het LA-traject BiofilmPrevent op zoek naar de effectieve samenstelling van biofilm in de drinkwaterleidingen van Vlaamse varkens- en pluimveestallen. We bouwen kennis op van de microbiologische samenstelling van de biofilm, en kijken zowel naar bacteriën als schimmels en gisten. Het project maakt ook werk van de verdere ontwikkeling en optimalisatie van waterbehandelingen om de drinkkwaliteit te verbeteren, van bron tot drinkplaats van de dieren.
Gezocht: praktijkervaring varkens- en pluimveehouders
“Om een beter beeld te krijgen van de gebruikte waterbronnen en mogelijke risicofactoren voor de vorming van biofilm in de drinkwaterleidingen in varkens- en pluimveestallen, lanceren we met de partners van het BiofilmPrevent-project een korte, anonieme vragenlijst voor Vlaamse varkens- en pluimveehouders”, vertelt An Cools. “Om veehouders te ondersteunen bij hun drinkwaterkwaliteit is het belangrijk dat we inzicht krijgen in hun bedrijfssituaties”, gaat An verder.
