Klimaat wordt belangrijker element in Vegaplan
Het 20-jarige bestaan van Vegaplan was een mooie gelegenheid om terug te kijken op de realisaties en om vooruit te blikken op de toekomst. Op de algemene vergadering van Vegaplan in Agrotopia in Roeselare verwachten verschillende sprekers dat elementen inzake duurzaamheid en het klimaat in de toekomst een nog grotere rol zullen krijgen in Vegaplan.
De Vegaplan-certificering garandeert de voedselveiligheid en de kwaliteit van de aanvoer van plantaardige grondstoffen. Het garandeert, bij aankoop van een Vegaplan-gecertificeerd product, dat het veilig en op basis van duurzame landbouwpraktijken geproduceerd is.
Dekt 81% van de landbouwoppervlakte
“De Vegaplan-certificering dekt nu 81% van de Belgische landbouwoppervlakte. Vegaplan telt meer dan 17.000 gecertificeerde land- en tuinbouwers, meer dan 1.200 loonwerkers en ook de sierteeltsector is in volle ontwikkeling, met meer dan 300 certificaten. 350 afnemers van plantaardige producten en grondstoffen zijn aangesloten bij Vegaplan en doen een beroep op Vegaplan-gecertificeerde leveranciers. Vorig jaar werden liefst 7.800 audits uitgevoerd”, duidt Steven De Cuyper, voorzitter van Vegaplan.
“In het begin lag de focus bij Vegaplan op voedselveiligheid en traceerbaarheid. Daarna werd duurzaamheid een belangrijk thema en duurzaamheid en het klimaat zullen nog belangrijker worden in het Vegaplan-verhaal”, kijkt De Cuyper vooruit.
Pionier in Europa
Jean-François Heymans, directeur-generaal van het controlebeleid bij het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) en Piet Vanthemsche, gewezen gedelegeerd bestuurder bij het FAVV, wezen op het unieke karakter van Vegaplan in Europa. “Er waren een paar incidenten, zoals de dioxinecrisis, de dollekoeienziekte, de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen in de voedselketen...
De Belgische oplossing op basis van zelfcontrole in de primaire sector was uniek. België was daarin een pionier en we horen nog steeds bij de besten in het garanderen van de voedselveiligheid en in het garanderen van exportmogelijkheden. Er zijn natuurlijk altijd nog een paar verbeteringen mogelijk”, stelt Jean-François Heymans. Hij verwacht dat bijvoorbeeld nieuwe minimale kwaliteitsvereisten voor het hergebruik van water zullen opgenomen worden in Vegaplan.
Stikstofarme landbouw
Ook Piet Vanthemsche herinnert zich nog het ontstaan van Vegaplan. “De landbouw stond in het begin heel terughoudend tegenover Vegaplan. Er werd gekozen voor een systeem van zelfcontrole, omdat er nooit ambtenaren genoeg zouden zijn om dat allemaal door de overheid te laten controleren. De voorbije 20 jaar hebben we dankzij Vegaplan in ons land enorm veel kennis opgebouwd over kwaliteitssystemen. Ik verwacht dat Vegaplan zal blijven evolueren en dat het klimaat daar een grotere rol in zal krijgen, net als bodembeschikbaarheid of het hergebruik van water”, voorspelt Piet Vanthemsche.
De gewezen gedelegeerd bestuurder van het FAVV ziet voorts een rol voor Vegaplan in het PAS-verhaal van de Vlaamse regering. “In bepaalde gebieden zullen we evolueren naar een stikstofarme landbouw. Dat gaat over duizenden hectares die in of nabij natuurgebieden liggen. Het is een uitdaging om die terreinen in de landbouw te houden en Vegaplan heeft daar een rol in te spelen”, besluit Piet Vanthemsche.
Kracht Vegaplan in overleg
Gisèle Fichefet, secretaris-generaal van de federatie van de Belgische Graanhandelaars (Fegra), benadrukte de basisprincipes van Vegaplan: “Een eenvoudig, haalbaar en betaalbaar kwaliteitssysteem, dat een maximaal aantal land- en tuinbouwers bereikt, met één audit voor verschillende teelten en producten. De kracht van Vegaplan zit in het interprofessionele overleg tussen de schakels landbouw, handel en industrie, wat zorgt voor evenwicht en coherentie.”
Luc Vanoirbeek van Het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT) en Christophe Vermeulen van Belgapom, benadrukten op de 20ste verjaardag van Vegaplan het belang van certificering als toegang tot internationale markten. Luc Vanoirbeek ziet in Vegaplan de beste oplossing voor de wildgroei aan duurzaamheidslastenboeken. Christophe Vermeulen heeft wel oren naar de plannen om Vegaplan een rol te geven in stikstofarme landbouw.
Licence to produce
Guy Vandepoel van Boerenbond en Aurélie Noiret van de Fédération Wallonne de l’Agriculture (FWA) benadrukken dat Vegaplan samen met de agrovoedingssector moet blijven evolueren. “Deze sector staat voor enorme uitdagingen en structurele veranderingen. Borging van duurzame ontwikkeling op de land- en tuinbouwbedrijven zal in de komende jaren dan ook een belangrijk werkpunt zijn voor Vegaplan.” Guy Vandepoel geeft nog mee dat Vegaplan enorm veel data genereert en dat data het nieuwe goud zijn en dat de landbouw opschuift van het borgen van de voedselveiligheid naar een ‘licence to produce’.
Duurzaamheidsmonitor vanaf 2024
De duurzaamheidsmonitor die vanaf 1 januari 2024 in voege zal treden, kan hierbij een belangrijk instrument zijn. Vandaag nemen land- en tuinbouwers reeds diverse duurzaamheidsinitiatieven op hun bedrijven, en dit bovenop de duurzaamheidsvoorwaarden die reeds in de Vegaplan Standaard zijn opgenomen. Deze inspanningen in kaart brengen zal helpen om de discussie over en ontwikkeling naar meer duurzaamheid met cijfers te onderbouwen, en tot slot te borgen.
