"China wil varkensvlees naar Europa exporteren"

Professor Jonathan Holslag was samen met Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns op 26 januari in Roeselare voor de officiële opening van de vakbeurs Agro-Expo Vlaanderen.

Uit berichten op (semi-)officiële Chinese websites blijkt dat China helemaal niet zit te wachten op onze export van het vijfde kwartier van onze varkens. “Chinese bedrijfsleiders stelden vorig jaar openlijk de vraag waarom zij nog niet exporteren naar Europa. Andere sites zeggen dat ze wachten op de effecten van de Green Deal en de Farm-to-Fork-strategie van de Europese Unie. Daardoor zal de productie van varkensvlees nog meer achteruitgaan in onder meer Denemarken en Duitsland, net als in de UK. Zodra dat het geval is en zij hun eigen productie op een nog hoger peil hebben, start hun export van varkensvlees naar Europa”, voorspelt Holslag.

Hetzelfde geldt voor paprika – waarvan China de eigen productie op korte termijn wil verdubbelen – en voor nog meer landbouwproducten.

Holslag duidt erop dat België en Europa zelf de deur openzetten voor China. “Onze 2 Vlaamse busbouwers Van Hool en VDL verliezen grote contracten aan de Chinese busbouwer BYD. Die kan produceren met staatssteun, waardoor ze onze busbouwers uit de markt duwen. Wij verliezen zo onze zelfstandigheid en de veerkracht van onze samenleving neemt af”, vertelt Holslag.

Strategie op lange termijn

Behalve China probeert ook Rusland – misschien iets minder subtiel – controle te krijgen over de economie. “China heeft een strategie op de lange termijn, waarbij alle delen van de economie aan elkaar gekoppeld zijn. Voor China is dit een oorlogsstrategie, zoals in de jaren 60 van de vorige eeuw. Dat is een heel andere strategie dan hier in Vlaanderen, waar het veel minder goed lukt om zaken aan elkaar te koppelen en om op lange termijn een strategie te bepalen.

Het Chinese beleid is erop gericht om de rijkdom van het land in de handen van de bevolking te houden. De voedselbevoorrading uit eigen voorraden is daarbij een topprioriteit. Dat geldt niet enkel voor varkensvlees, maar bijvoorbeeld ook voor kip en zuivel. Landbouwgrond wordt in China als dusdanig beschermd. Het land doet er alles aan om de eigen landbouwbedrijven te laten groeien. Op langere termijn wil China zo meer invloed krijgen op de internationale handel.”

Landbouwprotectionisme

Wereldwijd ziet Holslag nog meer landbouwprotectionisme. “India wil geen eigen landbouwproducten exporteren, om de voorraden op peil te houden. In Afrika streeft de Afrikaanse Ontwikkelingsbank naar een steeds hogere graad van zelfredzaamheid inzake landbouw. Zelfs de Verenigde Staten voeren een politiek van protectionisme en economisch nationalisme als het aankomt op landbouw, met steun aan de landbouwers zelf en aan de verwerkende industrie.

Dat landbouw van strategisch belang is, begint nu pas door te dringen. Tegenover dat protectionisme en economisch nationalisme bij de grote geopolitieke spelers staat een zwak en stuurloos Europa. We moeten opnieuw onze veerkracht opbouwen en opnieuw onze macht opbouwen.

Landbouw is belangrijker dan we soms denken. In België voeren we veel uit, maar we voeren nog veel meer in. Als we kijken naar de uitvoer, dan is de landbouw – samen met de geneesmiddelenindustrie – een van de belangrijkste sectoren. Dat gaat dan niet enkel over gewassen en voeding, maar ook over landbouwmachines, gewasbeschermingsmiddelen en veevoer. Landbouw is geen marginaal randverschijnsel in onze economie.”

Retail in buitenlandse handen

Professor Holslag ziet wel enkele donkere wolken boven de landbouw in ons land. “De land- en tuinbouw wordt steeds meer afhankelijk van de retail. Daar zien we een concentratie van de aankopen bij buitenlandse ketens, vooral dan uit Nederland en Duitsland. Die kiezen vaker voor niet-Belgische leveranciers en duwen met hun lageprijspolitiek Belgische spelers uit de markt. Ze beschermen of bevoordelen hun ‘eigen’ Duitse en Nederlandse leveranciers door hun nationale labels inzake dierenwelzijn en duurzaamheid op te leggen in de leveringsvoorwaarden. De poort naar de Belgische consument wordt gecontroleerd door het buitenland.”

Met die consument is volgens Holslag nog meer aan de hand. “De Belgische consument wil steeds minder geld uitgeven aan voeding. Hij is vervreemd van de voedselproducenten.

Hier ligt ook een rol voor het onderwijs, want het zijn de kinderen van vandaag die niet weten waar hun eten vandaan komt. Daarom willen ze er later ook niet voldoende voor betalen.”

Professor Holslag stelt dat het beschermen van landbouwgrond heel belangrijk is, naast het verstevigen van de interne markt. “We mogen de markt niet laten leegvreten door buitenlandse ketens.”

Onze landbouw is goed bezig

“We mogen in ons land zeker niet blind zijn voor de stappen die in onze landbouw reeds gezet zijn. Inzake duurzaamheid en dierenwelzijn zijn we in België niet zo slecht bezig. De emissies zijn significant afgenomen en liggen in de veeteelt lager dan in Nederland, Duitsland en heel wat Oost-Europese landen.”

Minister Brouns deelt de analyse van Holslag over de strategie van China en de invloed daarvan op onze landbouw. “Het belangrijkste verschil is dat wij leven en werken in een democratie en dat ons beleid gebaseerd is op die democratie. Het antwoord van Vlaanderen en Europa op China moet niet zijn dat ook wij protectionisme gaan prediken, maar wel dat we wat meer economisch chauvinisme aan de dag leggen. Landbouw is voor mij dan een deel van de oplossing.

De zorgen van de landbouwers in Vlaanderen lopen grotendeels parallel met die van de andere Europese landbouwers. Onze landbouwsector is economisch aan het doodbloeden. Daarom hebben we het stikstofdecreet gestemd, zodat er opnieuw vergunningen mogelijk zijn. Het decreet zal heel waarschijnlijk aangevochten worden, maar men moet zich geen illusies maken. Soepeler zal het niet meer worden. Als je ziet wie er aan de tafel zit waar de beslissingen vallen, zal het eerder verstrengen dan versoepelen”, aldus minister Brouns.

Overgangsdecreet

Brouns hoopt dat het zopas goedgekeurde stikstofdecreet een overgangsdecreet is en dat er een omslag kan gemaakt worden van een depositiebeleid naar een emissiebeleid. “Dat zou net zo goed een positief effect hebben op de biodiversiteit en dergelijke. Maar we zullen Europa daarvan moeten kunnen overtuigen. Momenteel is er hiervoor evenwel geen meerderheid in het parlement.”

Landbouwbedrijven die groeien, zoals in China, dat ziet Brouns in Vlaanderen niet gebeuren. “Het stikstofdecreet biedt kansen. Groeien zal in heel veel gevallen niet mogelijk zijn. Afhankelijk van de regio en de speciale beschermingszones die daar gelden, kan een beperkte uitbreiding soms wel mogelijk zijn.”

Filip Van der Linden