Test met veldbonen voor brood lijkt te zullen slagen
De Gentse melkveehouder Geert Derycke zaaide winterveldbonen op 3 ha. Dat is op zich niet zo uitzonderlijk, maar deze veldbonen zullen gebruikt worden om brood mee te bakken.
Met de veldbonen voor brood stapt de Gentse boer op zijn manier in de korte keten. “Wij broedden al langer op een manier om aan de Gentenaars duidelijk te maken dat er in Gent nog geboerd wordt. Dat lukt het beste met een korteketenverhaal, maar ik heb geen tijd voor een eigen winkel of marktkraam. Ik zocht meer iets in de richting van bulkproducten in de korte keten”, zegt Geert Derycke.
In zijn zoektocht om toch iets in de korte keten te doen en om tegelijk zijn boodschap te brengen naar zijn stadsgenoten, groeide het verhaal van de veldbonen tot het project Boontje voor je brood. Voor de veehouder met 170 melkkoeien, die zowat 155 ha bewerkt, was deze stap een ‘berekend risico’.
Bulk in de korte keten
“Wij starten heel wat korteketentrajecten op. Die lukken niet allemaal. Soms ontbreekt er één schakel in de ketting, waardoor op zich mooie projecten niet gestart kunnen worden. Met dit veldbonenproject in Gent hebben we het geluk dat we een heel mooi team konden samenstellen en dat alle schakels aanwezig zijn om het verhaal rond te krijgen”, vertelt Nele Lauwers van Boerenbond.
De zakelijke partners in het Gentse veldbonenproject zijn, naast de landbouwer, nog zadenleverancier Limagrain, Breat-De Vos (schonen van droge peulvruchten), maalderij Paniflower en de Gentse bakkerijgroep Aernoudt. Aernoudt is een vertrouwde partner voor de melkveehouder. Vroeger leverde hij melk aan de bakkerijgroep.
Het advies kwam van onder meer Inagro en UGent. Voor het eerste zaad de grond in ging, had dit project al een aanloop van 3 jaar genomen. Het begon met het indienen van het project bij de stad Gent, die een financiële bijdrage levert om het risico voor de boer te verkleinen. Daarna volgde een onderzoek naar de smaak en naar het ras.
Beste uit de smaaktest
Uit de smaaktest kwam de getoaste winterveldboon van Limagrain als beste naar voren. “De Tundra werd in de eerste plaats ontwikkeld als voer voor dieren, maar deze variant doet het getoast doorgaans goed in smaaktesten”, bevestigt Thomas Truyen van Limagrain.
Veldbonen werden vroeger soms paardenbonen genoemd en zijn lang uit beeld geweest door de soms wisselende opbrengsten. Nu maken ze een comeback. De Tundra is een winterveldboon die in het late najaar gezaaid wordt. Door veredeling is deze variant bestand tegen de koude wintermaanden, waardoor de landbouwer minder risico loopt op een tegenvallende oogst.
Bodem bepaalt mee de opbrengst
Het perceel in Zwijnaarde is niet de ideale bodem voor winterveldbonen. “Onder normale omstandigheden doen veldbonen het nog beter in iets zwaardere grond, terwijl het perceel in Zwijnaarde eerder zandgrond is. Maar met de aanhoudende regen van de voorbije maanden was die bodem dan misschien weer een voordeel”, zegt Truyen. Boer Geert had dit perceel uitgekozen voor het project vanwege de uitstekende zichtbaarheid langs de N60.
Een belangrijk voordeel van winterveldbonen ten opzichte van de klassieke veldbonen is dat de nieuwe variant al vroeg vocht kan opnemen om zich te ontwikkelen, terwijl de klassieke variant een magere opbrengst kan hebben bij een droog voorjaar.
Hopen op warmte en droogte voor het afrijpen
De veldbonen van Geert staan er in juni schijnbaar heel goed bij. “Je zou op het eerste zicht denken dat dit een perfect plaatje is, maar een luchtbeeld toont een paar kale plekken, waar er deze winter water op het veld is blijven staan”, zegt de Gentse landbouwer. Truyen treedt hem bij. “Geen enkel landbouwgewas kan goed tegen 8 maanden aanhoudende regen, en zeker voor eiwitgewassen waren de voorbije maanden geen ideale situatie. In de beste omstandigheden van bodem en klimaat haal je met deze winterveldbonen tot 8 ton per ha, maar hier zal dit niet het geval zijn.” Het team hoopt op nog enkele warme, droge en zonnige weken voor het afrijpen.
Deze veldbonen hebben geen bemesting nodig, omdat ze stikstof uit de lucht halen en die opslaan in wortelknobbels. De mechanische onkruidbestrijding na het schieten werd hier achterwege gelaten om de jonge plantjes in de toen ook al heel natte bodem te beschermen. Of er kalium of fosfor moet toegevoegd worden aan de bodem, hangt af van de voorteelt. Veldbonen wortelen goed en laten een goede bodemstructuur na. De nateelt is daarom vaak tarwe. In zware poldergrond, waar je doorgaans geen aardappelen kan zetten, lukt dat soms toch na het zetten van veldbonen.
Goedkope teelt
Op zich zijn veldbonen een goedkope teelt, mede doordat er geen bemesting en weinig gewasbescherming nodig zijn. De boer krijgt er ook een aantrekkelijke premie voor via het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Er bestaat vraag naar, bijvoorbeeld voor de lokale productie van vegan voeding en vegan dierenvoeding, terwijl het grootste deel toch gewoon als voer naar het eigen vee van de landbouwers gaat.
Een paar lokale landbouwers kwamen langs op het infomoment op 14 juni. Ze zijn geïnteresseerd om veldbonen voor de verwerkende industrie te verbouwen, maar botsen op het probleem van de afzet. Jean-Marie De Vogelaere van Paniflower schetst de situatie. “Wij zijn in dit project gestapt om de vinger aan de pols te houden en omdat ons onderzoekscentrum hier in de buurt zit. Op deze 3 ha haal je in heel goede omstandigheden een opbrengst van 15 tot 20 ton. Deze oogst laten we extern malen, want wij hebben eigenlijk 20.000 ton nodig voor ons bedrijfsniveau.”
Nog zoeken naar zekerheden
Behalve de volumes zijn ook de prijzen en de kwaliteit een uitdaging. Grote afnemers willen het liefst een hoog en constant eiwitgehalte en dat is moeilijk te realiseren op de relatief kleine en qua bodem diverse percelen in Vlaanderen. En dan krijgt de landbouwer ook maar de wereldmarktprijs die op dat moment betaald wordt. Voor tarwe weet een boer wel waar hij de dagprijs kan vinden, voor veldbonen is dat veel minder het geval.
Voor lokaal geproduceerde eiwitten uit veldbonen bestaat er een afzetmarkt, maar het is voor de boer dus nog zoeken naar zekerheid van afname en prijsgarantie. Voor toepassing in brood lijkt er een toekomst voor (winter)veldbonen. Veldbonen maken het brood luchtiger en houden het langer vers. Het toevoegen van veldbonenmeel geeft een malser brood en zorgt ervoor dat brood langer zacht blijft.
Consument is hier klaar voor
“Het is een manier om extra eiwitten toe te voegen aan brood. Het bewustzijn bij de broodconsument over lokaal geproduceerde eiwitten en andere lokale ingrediënten groeit. De consumenten zijn hier klaar voor”, verzekert Carolien De Sutter van de groep Aernoudt.
In september liggen de eerste broodjes met veldbonenmeel in de winkels. Met 15 ton veldbonen kunnen zowat 250.000 broden gebakken worden. Dat is ‘symbolisch’ ongeveer 1 brood voor elke Gentenaar.
