Ineens is je paard of pony hoefbevangen...

Stel … je koos voor een ongecompliceerd paard of ongecompliceerde pony die je verdere leven deelt en die volop kan genieten van het zorgvuldig aangelegd stukje weide vlakbij stal en huis.

Wat heeft zo’n viervoeter eigenlijk meer nodig dan gras in de zomermaanden en de beweging die erbij hoort? En dan mankt het paard opeens. Het is maar een voet, dus komt de hoefsmid langs om (waarschijnlijk) de hoefzweer te behandelen. En dan hoor je dat de ‘witte lijn in de hoef breder is’ en dat je paard ‘bevangen’ is. De grootste boosdoeners die je paard parten spelen, zijn de weide en het gras. Het begin van een totale ommezwaai – zeg gerust een totaal ander paardenleven – dient zich aldus aan!

Tussen droom en daad

De droom van een paard op de weide wordt voorlopig opgeborgen en als daad fungeert het genezen van je paard … veelal met uitzicht op een ander leven.

Laminitis of hoefbevangenheid is een zeer pijnlijke aandoening, te wijten aan een ontsteking van de hoeflederhuid. Als een voet bevangen is, mankt het paard. Als het om beide voorvoeten gaat, leunt het paard achterover en probeert het aldus zijn voorvoeten te ontlasten. De bevangen voet(en) voelt/voelen warm aan. Laminitis is vaak het gevolg van de voeding (te rijk gras), maar kan ook veroorzaakt worden door het aan de nageboorte staan van een pas bevallen merrie. In dit artikel hebben we het specifiek over het eerste geval.

Hoewel het dikwijls de hoefsmid is die de hoefbevangenheid constateert, is behandeling door de dierenarts noodzakelijk. Pijnstillers en ontstekingsremmers komen eraan te pas en vooral een aangepast dieet. Een van de gevaren van laminitis is de kanteling van het hoefbeen. Zorgvuldige veterinaire diagnose en follow up zijn dus onontbeerlijk, net als corrigerend bekappen en eventueel aangepast hoefbeslag.

Ontstekingsproces en ander voederpatroon

Hoefbevangenheid is een ontstekingsproces en vraagt om een doordacht voederplan om de kans op hervallen zo klein mogelijk te houden. Eens het spook op bezoek kwam, is het immers gevoelig voor herhaling. Dit betekent in veel gevallen afspekken. Veel pony’s en paarden die niet moeten werken, zijn immers te dik door een te rijk rantsoen.

De eerste kennismaking met laminitis is dikwijls na een gaskoliek, veroorzaakt door een fermentatie-stoornis in de blinde en dikke darm. Dit komt vaak voor als gevolg van het eten van gras met te veel suikers (fructanen), of van een rantsoen met te veel krachtvoer.

Langzaam afbreekbare vezels voederen is een eerste stap. Vergeet daarbij nooit dat hooi niet zomaar ‘hooi’ is. Vroeg gewonnen hooi of voordroog is te veel van het goede voor paarden die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid. Hooi of voordroog van ouder gras bevat veel meer cellulose. En laat het nu net dit zijn dat de redding betekent voor deze paarden. De attente paardenhouder die op tijd ingrijpt, zorgt ervoor dat er gelukkig ook veel gevallen zijn waarbij het niet tot de gevreesde kanteling van het hoefbeen komt en waarbij het paard verder kan met zijn leven, zij het met een ander dieet.

Fructaanrijk gras

Gras is dus maar al te vaak de boosdoener bij hoefbevangenheid. Veel mensen denken daarbij aan te veel eiwit, maar het zijn de fructanen (suikers) die voor de ellende zorgen. Lange zonnige dagen zijn bij uitstek een garantie voor te rijk gras. Het voorjaar en het najaar zijn het beruchtst voor het stijgen van het fructaangehalte. Ondanks het feit dat er een app bestaat voor het bepalen van het gehalte aan fructanen, is er eigenlijk geen enkel ‘veilig’ weideseizoen voor paarden die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid. Er wordt vaak geadviseerd om gras niet te bemesten voor dergelijke paarden, maar dit is geen garantie. Te veel krachtvoer of een verblijf op een sappige weide worden dus een ver-van-mijn-bedshow voor deze paarden. En ook voor de paardenhouder die er enorm onder lijdt om zijn paard te zien watertanden richting weide … achter een schrikdraad!

Anders graag zien

met evenveel paardenliefde

Plotse hoefbevangenheid wordt dus aangepakt samen met de dierenarts. Ook zal er gezocht dienen te worden naar wat de oorzaak was en hoe het te voorkomen. Het voederrantsoen heeft een onmiskenbare invloed op hoefbevangenheid en het zal even brainstormen zijn om dit om te gooien. Je kan je paard immers ook graag zien door het anders graag te zien. Dit betekent niet noodzakelijk een groene weide en een goed gevulde voederbak, met als toetje een grote portie wortelen.

Paardenhouders die zelf hooi winnen, kunnen zonder problemen zorgen voor hooi van ouder gras. Wie hooi aankoopt, zal op zoek moeten gaan naar informatie. Ondertussen is er van de ziekte al heel veel geweten en zijn er tal van mogelijkheden om het paard deskundig te voederen, rekening houdend met de kwaal. Elke voederhandel beschikt over een gamma voeder en ruwvoeders (grasmixen zonder melasse, verpakt hooi en voordroog) waarop het suiker/fructaangehalte vermeld wordt. Trouwens, een paard/pony eet met evenveel smaak hooi van ouder gras dan het jonge spul.

Eens je na enkele weken ziet dat het paard afspekt (bij de overgang van buik naar achterhand en bij het voelen van de bovenhals), dan ben je goed op weg. Je zal ook merken dat het paard meer mest afscheidt (door de extra cellulose in zijn dieet) en dat de mest veel minder zuur ruikt dan toen er weidegang aan te pas kwam. De voorraad hooi moet groter en het is aangeraden om het paard meermaals per dag een portie voor te schotelen.

Schrijf een ander hoofdstuk met je paard

Laat je goed en niet al té commercieel adviseren. Een simpel mineralen- en vitaminesupplement beent al snel eventuele tekorten bij als er niet veel krachtvoer meer aan te pas komt. Als je paard om de 2 maanden de hoefsmid ziet, hoor je al snel hoe het zit met de ‘witte lijn’ en met de gevoeligheid van de voeten (zie foto). Aarzel niet om vragen te stellen aan de hoefsmid. Door hoefbevangenheid kan de vorm van de hoef veranderen en hoefsmeden hebben sowieso een betere kijk op het geheel. De hoefsmid is en blijft de belangrijkste bondgenoot van de paardenvoet!

Een paard dat gevoelig is voor hoefbevangenheid is niet per se gedoemd tot een saai leven. Een ruime zandpaddock is een zegen voor de gevoelige voeten en de graskantjes ervan zijn meestal voldoende om te zorgen voor zijn mentaal welzijn … en voor je eigen gemoedsrust. De meeste ponyrassen zijn trouwens sobere rassen. Het woord ‘sober’ staat hier dus niet zomaar! En daarbij horen onze rijke weiden nu eenmaal niet.

Een hoopgevend verhaal kan je lezen op www.equiful.nl. Sla alles over en klik door naar ‘stofwisselingsklachten’ om aan te komen bij ‘hoefbevangenheid’. En lees het verhaal van de IJslandse merrie Loa. Verdwaal niet in details. Het is de essentie die zorgt voor hoop.

Patricia Borgenon