Europa belooft aantrekkelijkere en veerkrachtigere sector voor jonge boeren
De Europese Commissie heeft woensdag 19 februari haar nieuwe landbouwstrategie voorgesteld om de sector veerkrachtiger en meer aantrekkelijk te maken. Ze wil onder meer werken aan generationale vernieuwing en eerlijke prijzen.
Het college van Eurocommissarissen klopte woensdag 19 februari de 'Vision for Agriculture and Food' af. Het plan zet de grote lijnen van toekomstig landbouwbeleid van de nieuwe Europese Commissie uit, en geeft ons daarom een blik in de (verre) toekomst van de Europese en Vlaamse agrovoedingssector.
Het gaat om een van de prioriteiten die de nieuwe Europese Commissie naar voren heeft geschoven voor de eerste 100 dagen van de legislatuur. De fundamenten van de Visie zijn de voorstellen van de deelnemers aan de Strategische Landbouwdialoog.
Het plan moet een antwoord bieden aan de groeiende uitdagingen van een wereldwijde concurrentie en klimaatverandering, waar boeren mee geconfronteerd worden. “Daarom bieden we vandaag een alomvattende strategie aan die de landbouw aantrekkelijker, veerkrachtiger en duurzamer maakt”, zegt Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.
Aantrekkelijkheid
Het plan is opgebouwd rond 4 prioriteiten. Ten eerste moet de sector aantrekkelijker worden en voldoende stabiel en voorspelbaar zijn zodat jonge mensen aangemoedigd worden om voor een beroep in de agrovoedselsector te kiezen. Dit jaar nog komt er een strategie voor generationale vernieuwing om barrières voor jonge en nieuwe mensen die het beroep willen uitoefenen weg te werken.
De Commissie wil onder meer werken aan een eerlijk inkomen, waarbij de landbouwers niet meer systematisch hun producten onder de productiekost moeten verkopen. Om de positie van de boer in de agrovoedingsketen te verbeteren, deed de Commissie aan het begin van haar mandaat al voorstellen om de grensoverschrijdende handhaving van oneerlijke handelspraktijken en de Gemeenschappelijke Marktordening te wijzigen.
Om het inkomen van de boer te stutten, kijkt de Commissie ook naar aanvullende inkomensstromen zoals de bio-economie. Die moeten ook voor meer hoogkwalitatieve banen op het platteland zorgen.
Overheidssteun via het toekomstig Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) moet eenvoudiger en meer gericht zijn. Subsidies zullen in de eerste plaats gaan naar zij die het meer nodig hebben: kleine boerderijen, boeren die actief voeding produceren, jonge boeren, gezinsbedrijven en landbouwers in gebieden met natuurlijke beperkingen. Voor een stuk zal er afgestapt worden van oppervlaktegebaseerde subsidies, met een plafond op de hoogste betalingen. Hoe het GLB er volgens de Commissie na 2027 precies moet uitzien, zal later dit jaar in het kader van de onderhandelingen over het volgende Meerjarig Financieel Kader voorgesteld worden.
Concurrentievermogen
Ten tweede moet de sector competitief en veerkrachtig blijven. Daarbij engageert de Commissie zich onder meer om de productienormen voor geïmporteerde producten beter op elkaar af te stemmen, zodat de EU-standaarden niet zorgen voor een nadeel op concurrentievlak. “Voor boeren en consumenten is het onaanvaardbaar dat we bepaalde pesticiden in de EU verbieden, maar dat producten waarop elders die pesticiden gebruikt worden, wel geïmporteerd mogen worden”, stelde Hansen. De Commissie zal dit jaar nog bekijken wat de impact zou zijn van strengere importregels voor pesticiden en regels op basis van dierenwelzijn.
Minder bureaucratie is volgens het plan een belangrijke randvoorwaarde voor het concurrentievermogen van de landbouw. “Boeren vragen voor een zachter en soepeler beleid, die de lasten verlicht”, aldus Hansen. “Boeren willen zich concentreren op boeren.” Dit voorjaar komt er een vereenvoudingspakket voor het GLB. Tegen het einde van dit jaar volgt nog een pakket vereenvoudigingen voor reportageverplichtingen op andere beleidsdomeinen, al moet dit besproken worden met de andere Eurocommissarissen.
De Commissie zal ook een langetermijnplan voor zowel de veesector als eiwitten presenteren.
Belonen in plaats van verplichten
Een derde prioriteit is het afstemmen van het klimaatbeleid en het landbouwbeleid. Zo wil de Commissie dat landbouwers die milieuvriendelijke praktijken toepassen beloond worden. De voorkeur zal gegeven worden aan stimulansen in plaats van voorwaarden.
“We gooien de doelstellingen om bijvoorbeeld de emissies in de agrovoedingssector te verlagen hiermee niet in de prullenbak”, aldus Hansen. “Met stimulansen zoals ecoregelingen helpen we landbouwers eerder om deze doelstellingen te bereiken.”
Een nog te ontwikkelen duurzaamheidskompas voor boerderijen – een vrijwillig benchmarkinstrument – moet de duurzaamheidsrapportage voor boeren vereenvoudigen en hen in staat stellen hun vooruitgang te laten zien.
Wanneer er geen alternatief voor gewasbeschermingsmiddelen gemakkelijk voor handen is, zal de EU 2 keer nadenken voordat deze verboden worden. De Commissie wil de sector een betere toegang geven tot biopesticiden. “De voorbije 10 jaar zijn er 100 pesticiden uit de markt genomen zonder alternatieven. De ontwikkeling en goedkeuring van alternatieven zoals biopesticiden moet sneller”, stelde Hansen. Er komt ook een plan om watergebruik efficiënter te maken.
Tot slot wil de Commissie betere leef- en werkomstandigheden in de landelijke gebieden, die cruciaal zijn voor de Europese landbouwsector. “De agrovoedingssector moet floreren en concurreren in een eerlijke globale markt, met voldoende veerkracht om met crisissen en shocks om te gaan. We moeten ook onze eigen voedselsoevereiniteit garanderen, gezien de risico's en kwetsbaarheden van de snel veranderende wereld van vandaag.”, zegt Eurocommissaris voor Landbouw en Voeding Christophe Hansen. “De roadmap zal de sector duurzamer maken en ervoor zorgen dat de landbouw een aantrekkelijke en lonende sector blijft zodat jonge mensen voor het beroep kiezen. En ze zal ervoor zorgen dat de landbouw een belangrijke speler blijft om de effecten van de klimaatverandering aan te pakken.” De Luxemburger hamert daarbij op het belang van een aanpak op maat en overleg met alle betrokken partijen.
Boer is de spil
Vlaams minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (cd&v) bezocht met Hansen in december een zeer innovatieve jonge boer in Merchtem. Hij ziet een aantal elementen die ze daar bespraken, terugkomen in het plan van de EU. “De landbouwer wordt terug centraal gesteld. Hij is natuurlijk de spil van onze voedselzekerheid, en we gaan niet boven zijn hoofd beslissen. De commissaris breekt een lans voor Renure, op die nagel hameren we al lang. Er is grote aandacht voor de noodzakelijke generatiewissels, ook die zorg delen we volledig.”
Brouns geeft wel aan op zijn honger te zitten wat betreft de aandacht voor de specifieke lokale contexten. “En hoe ons Europees beleid en wetgeving daar onvoldoende rekening mee houdt. Dat ga ik dan ook in Europa op tafel blijven leggen zodat we echte administratieve vereenvoudiging, verduurzaming en innovatie op het terrein kunnen realiseren.”
Commissievicevoorzitter Raffaele Fitto beloofde woensdag alvast om beleid aan het bredere regionale en nationale niveau en noden aan te passen. “De Commissie zal gerichte oplossingen voorstellen, geen oplossingen die overal toegepast worden.” Hansen stelde dan weer dat een boerderij in Oostenrijk niet met een in Finland of Cyprus te vergelijken valt. “Landbouw in Europa loopt heel hard uiteen. We mogen niet alles over een kam scheren.”
