Landbouworganisaties zien in voortgangsrapport bevestiging voor emissiemodel

Het Voortgangsrapport stikstof van 2024 focust op de evolutie van de stikstofuitstoot en -deposities in Vlaanderen in de periode 2015 tot en met 2022. Dat de emissiecijfers die de landbouw aangeschreven worden ondertussen daalde, toont volgens landbouworganisaties Boerenbond en Groene Kring aan dat het stikstofdecreet gebaseerd is op verouderde cijfers en dat er wel degelijk al aanzienlijke inspanningen geleverd zijn. Ze vragen dan ook om versneld werk te maken van de invoering van een stikstofemissiemodel.

Verouderde cijfers

Het Stikstofdecreet werd onderbouwd met emissiecijfers uit 2015. Boerenbond heeft altijd aangegeven dat die cijfers verouderd zijn, en dat er sindsdien belangrijke evoluties in de emissiecijfers zijn. Het rapport bekrachtigt volgens de organisatie dan ook haar argumentatie uit de procedure bij het Grondwettelijk Hof: ‘Het is uiterst relevant dat de meest recente emissiecijfers het uitgangspunt hadden moeten zijn bij het vormgeven van het Stikstofbeleid.’

Tussen 2015 en 2022 is de uitstoot van stikstofoxiden en ammoniak respectievelijk met 35% en 9% gedaald. Dit toont aan dat ook zonder het Stikstofdecreet de ammoniakemissies significant daalden dankzij innovatie in de landbouwsector, onder meer door het gebruik van ammoniakemissie-reducerende technieken.

“Wij vinden het onbegrijpelijk dat het Stikstofdecreet voorziet in disproportioneel zware maatregelen voor de landbouwsector, terwijl uit deze cijfers blijkt dat de landbouwsector ook zonder Stikstofdecreet autonoom resultaten boekt op het vlak van de reductie van ammoniakemissies,” zegt Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens.

Van depositie- naar emissiebeleid

Dit vertaalt zich ook in een verlaagde depositie op SBZ-H’s waar in 2022 gemiddeld 21% minder stikstof neerdaalde dan in 2015 en waarbij in bijna de helft van de oppervlakten geen sprake meer is van een overschrijding van de kritische depositiewaarden. “Deze cijfers tonen aan dat de dalende emissies ook een gunstige invloed hebben op de depositie van stikstof op SBZ-H gebieden. Boerenbond dringt aan op de omschakeling van een depositie naar een emissiebeleid omwille van de onzekerheid omtrent depositiemodelleringen,” aldus Ceyssens.

“Het rapport geeft een duidelijke daling weer van de stikstofuitstoot in Vlaanderen. Deze daling is niet het resultaat van het huidige stikstofdecreet, maar wel van de inspanningen die de sector al gedaan heeft. Landbouwers investeren vandaag hard in innovatieve stikstofreducerende technieken. Geef ons een beleid, anders dan het stikstofdecreet, dat toekomstperspectief en rechtszekerheid biedt aan jonge boeren en zorg ervoor dat we niet afhankelijk worden van regio’s die aan veel minder kwalitatieve standaarden produceren”, aldus Justine Arkens, voorzitter van Groene Kring.

“Ondertussen loopt de sector leeg. Het landbouwbeleid moet drastisch veranderen om de huidige generatie jonge boeren te ondersteunen, want de generatie én de kennis die we nu aan het verliezen zijn zal niet meer terugkomen”, vult Willem Derynck, nationaal ondervoorzitter van Groene Kring hier nog bij aan.

“Het voortgangsrapport geeft ons eerder een bitter gevoel”, klinkt het bij ABS. “We kunnen niet omheen de natuurlijke uitstroom uit de varkenshouderij en vleesveehouderij omwille van de leeftijd van de veehouder en het gebrek aan opvolgers. De stopzetting van de varkenshouderij in oude, niet-emissiearme stallen heeft onmiskenbaar een impact op de emissies. We hebben steeds meegegeven aan alle regerings- en parlementsleden in de vorige legislatuur dat ze moesten rekening houden met die evolutie, maar blijkbaar moest er kost wat kost een decreet komen ten voordele van de grote industriële spelers in niet-landbouwgebied en ter eer en glorie van politici die kost wat kost hun vel wilden redden bij de verkiezingen in juni 2024.”

Beleid gebaseerd op feiten

“Beleid moet gebaseerd zijn op feiten en niet op de waan van de dag en/of ideologische droomscenario's. We hebben steeds gezegd dat het Stikstofbeleid moet gebaseerd zijn op meer en preciezere metingen aan de bron en we zijn ervan overtuigd dat de positieve evolutie die gemeten werd tot en met 2022 nog positiever zal zijn voor 2023 en 2024, ook al is de impact van het decreet nog niet tastbaar”, zegt Mark Wulfrancke van ABS. “De doorzichtigheid van het uitgetekende traject naar het decreet toe en de manier waarop nu uitgepakt wordt met betere cijfers tot en met 2022 geven ons een wrang gevoel. Voor het ABS mocht het decreet er nooit gekomen zijn zoals he ter nu is. De veehouderij blijft in de hoek zitten waar de klappen vallen.”

“Het is hoog tijd om het beleid om te gooien en de landbouw ook in beleidsdaden te erkennen als strategische sector. Een eerste blijk van goodwill kan gegeven worden door de veehouders die hun dieren op stro houden niet te ‘belonen’ met een stevige afbouw van hun veestapel en hen de erkenning te geven die ze verdienen. Dat kan door hen geen emissiedaling door de strot te duwen die ze nooit kunnen halen, iets wat we met het ABS reeds in 2022 duidelijk uitgesproken hebben, samen met Bioforum. Dat kan ook door producten te erkennen die emissies naar beneden halen zoals zeolieten of additieven die werken op basis van microbieel en bacterieel leven”, besluit men bij ABS.

Stalemissies en wagenpark

Het Voortgangsrapport Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) legde minister van Omgeving Jo Brouns reeds op 21 maart voor aan de Vlaamse regering. De afname in de ammoniakuitstoot is volgens Brouns vooral toe te schrijven aan een daling van de stalemissies. Verbeterde stalsystemen en een kleinere varkensstapel zijn de voornaamste verklaringen. De dalende trend van stikstofoxiden is sterk gerelateerd aan de vergroening van het wagenpark.

De effecten van het stikstofdecreet zijn nog niet zichtbaar in de cijfers. Die tekst trad pas in de loop van 2024 in werking. Het decreet moet ervoor zorgen dat de emissie van ammoniak in Vlaanderen tegen eind 2030 met 40% afneemt. Voor de emissie van stikstofoxiden bepaalt het decreet een afname met 45%. "De cijfers tonen een significante daling van stikstofemissies, nu is het zaak om op die trend verder te bouwen om onze gestelde reductiedoelen te behalen", zegt Brouns.

"Er worden ongelofelijke inspanningen geleverd door iedereen. Voor mij is nu belangrijk dat in ruil voor deze stevige inspanningen er ook perspectief komt voor de betrokken ondernemers." Hij herhaalt het voornemen om te evolueren van een neerslagmodel naar een uitstootmodel.

BB/ABS/Belga